Η κουλτούρα του ελληνικού δημόσιου σχολείου

Abstract

The research is an attempt to map the culture of the Public School in Greece; it is an approach to types and orientations of the school culture based on the perspectives of the educators. It quested for elements of school culture that relate on the one hand to the functioning of the greek social and educational system (common in public schools: conception of bureaucratic organization of the greek public school and the greek education, views on the school, the education and the educator), on the other hand to the idiosyncrasy of each school and its relatively autonomous action (idiosyncratic/discreet of each: idiographic characteristics of the school, deviations in dealing with the human factor, in utilization of opportunities and in internal goal setting) and revealed the mixing of common and idiosyncratic elements, a unique combination of which gives the uniqueness of the composition of each school culture. In a typological classification approach, two main cultural orientations emerged, the most prevalent -so far, in a context not fully controlled by market conditions- of the humancentric-open-cooperative culture and the rarest of the bureaucratic-closed culture, which are respectively associated with the more intense presence of idiosyncratic and common characteristics, while the Level of School Education does not differentiate the school culture in Greece; by analogy, the humancentric orientation of the reception of school culture by the Principal of a Public School in Greece prevails over the bureaucratic one, while its role in shaping this culture is not being clearly perceived as dominant in greek context. The research on the subject was based on The Competing Values Framework (CVF) of Cameron and Quinn (1999, 2006, 2011) concerning the four types of organizational culture (A, B, C, D), by i) adapted use of the Maslowski’s Questionnaire (2001) to explore educators’ perspectives of the culture of their school in a (general) sample of 1020 day-schools of both Levels of School Education from all over the Territory and ii) Study of individual Cases of 12 schools (special sample), through a comparative and combinatorial view per school of quantified data from the Questionnaire and qualitative data from the individual and group Interviews of educators (Principals and Teachers).

Η έρευνα αποτελεί προσπάθεια χαρτογράφησης της κουλτούρας του Δημόσιου Σχολείου στην Ελλάδα• πρόκειται για μια προσέγγιση τύπων και προσανατολισμών της σχολικής κουλτούρας με βάση τις απόψεις των εκπαιδευτικών. Αναζήτησε στοιχεία σχολικής κουλτούρας που άπτονται αφενός της λειτουργίας του ελληνικού κοινωνικού και εκπαιδευτικού συστήματος (κοινά στα δημόσια σχολεία: πρόσληψη γραφειοκρατικής οργάνωσης του ελληνικού δημόσιου σχολείου και της ελληνικής εκπαίδευσης, απόψεις για το σχολείο, την εκπαίδευση και τον εκπαιδευτικό), αφετέρου της ιδιοσυστασίας κάθε σχολείου και της σχετικά αυτόνομης δράσης του (ιδιοσυστασιακά/διακριτικά του καθενός: ιδιογραφικά χαρακτηριστικά του σχολείου, αποκλίσεις στην αντιμετώπιση του ανθρώπινου παράγοντα, στην αξιοποίηση των ευκαιριών και στην εσωτερική στοχοθεσία) και αποκάλυψε τη μίξη κοινών και ιδοσυστασικών στοιχείων, ο μοναδικός συνδυασμός των οποίων προσδίδει την ιδιαιτερότητα της σύνθεσης κάθε σχολικής κουλτούρας. Σε μια προσέγγιση τυπολογικής κατάταξης, αναδείχτηκαν δύο βασικοί προσανατολισμοί κουλτούρας, ο επικρατέστερος -ακόμα, σε ένα πλαίσιο μη πλήρως ελεγχόμενο από τους όρους της αγοράς- της ανθρωποκεντρικής-ανοιχτής-συνεργατικής κουλτούρας και ο σπανιότερος της γραφειοκρατικής-κλειστής κουλτούρας, οι οποίοι συνδέονται με την εντονότερη αντίστοιχα παρουσία ιδιοσυστασιακών και κοινών χαρακτηριστικών, με τη Βαθμίδα Εκπαίδευσης να μην λειτουργεί διαφοροποιητικά ως προς τη σχολική κουλτούρα στην Ελλάδα• κατ’ αναλογίαν, επικρατέστερος του γραφειοκρατικού είναι ο ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός πρόσληψης της σχολικής κουλτούρας από τον Διευθυντή Δημόσιου Σχολείου στην Ελλάδα, με τον ρόλο του στη διαμόρφωση της κουλτούρας αυτής να μην εκλαμβάνεται σαφώς ως κυρίαρχος στο ελληνικό πλαίσιο αναφοράς. Η διερεύνηση του θέματος στηρίχτηκε στο θεωρητικό μοντέλο των Ανταγωνιζόμενων Αξιών των Cameron and Quinn (1999, 2006, 2011) για τους τέσσερις τύπους οργανωσιακής κουλτούρας (Α, Β, Γ, Δ) με i) προσαρμοσμένη χρήση του Eρωτηματολογίου Maslowski (2001) για διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών σχετικά με την κουλτούρα του σχολείου τους σε (γενικό) δείγμα 1020 ημερήσιων σχολείων και των δύο Βαθμίδων Σχολικής Εκπαίδευσης από όλη την Επικράτεια και ii) Μελέτη μεμονωμένων Περιπτώσεων 12 σχολείων (ειδικό δείγμα), μέσω συγκριτικής και συνδυαστικής θεώρησης ανά σχολείο δεδομένων ποσοτικοποιημένων από το Ερωτηματολόγιο και ποιοτικών από τις ατομικές και ομαδικές Συνεντεύξεις εκπαιδευτικών (Διευθυντών/-ντριών και Διδασκόντων/-ουσών).