Ηλεκτρονική κοινότητα πρακτικής άσκησης (e-ΚΠΑ): διερευνητική μελέτη περίπτωσης των κοινοτήτων πρακτικής με έμφαση στο στοχασμό και την επαγγελματική ταυτότητα των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών

Abstract

This doctoral thesis, is a research effort that focuses on the preparation phase of student teachers during their practicum placement in schools, spanned in two dimensions: (a) the educational dimension, which is related to the “emerging” professional identity and the reflection on practice for student teachers during school placement and (b) the technological dimension, which is related to the electronic Community of Teachers’ Practicum (e-CTP), as an online collaborative platform with social network characteristics, in order to support and facilitate the work and cooperation of students during this period. The main research topic, as it revealed through the literature review and led to the establishment of this research design, was the "investigation of the role of a virtual community as a means of supporting student teachers during their internship". It was based on two research axes, with 1st axis as the "investigation and evaluation of the contribution of e-CTP during practicum" and the 2nd axis as the "investigation of reflection levels within students and various dimensions of their emerging professional identity, through their participation in e-CTP". Case Study was chosen as the research methodology, while collection and analysis of data followed the rationale of Mixed Methods, but with emphasis on the analysis of qualitative data, using content analysis techniques on various electronic messages. The analysis and aggregation of the results showed that during the six months of internship, a “learning/developmental trajectory“ was identified within the community, through which students have achieved an improvement on their learning and development level, social-emotional situation and their degree of practicum’s satisfaction, while boosting their average level of reflection, beyond any difficulties that were observed, such as work overload. Moreover, the viability of Cloud-Computing services was evident, in order to support collaborative environments within teachers’ preparation institutions.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή, αποτελεί ερευνητική προσπάθεια η οποία εστιάζει στην προετοιμασία των φοιτητών/τριων στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου κατά την πρακτική τους άσκηση στο σχολείο, εκτεινόμενη σε δύο διαστάσεις: (α) την παιδαγωγική διάσταση, η οποία σχετίζεται με την «αναδυόμενη» επαγγελματική ταυτότητα και το στοχασμό πάνω στην πράξη για τον εκπαιδευόμενο εκπαιδευτικό την περίοδο της πρακτικής άσκησης στο σχολείο και (β) την τεχνολογική διάσταση, η οποία σχετίζεται με την ηλεκτρονική Κοινότητα Πρακτικής Άσκησης (e-ΚΠΑ), ως μια διαδικτυακή πλατφόρμα με χαρακτηριστικά κοινωνικού δικτύου για την στήριξη και διευκόλυνση της εργασίας και συνεργασίας των φοιτητών/τριων, την περίοδο της πρακτικής τους άσκησης στο σχολείο. Κεντρικό ερευνητικό θέμα, όπως αναδείχθηκε και μέσα από την βιβλιογραφική ανασκόπηση και οδήγησε στην ανάπτυξη της προβληματικής της έρευνας, αποτέλεσε «η διερεύνηση του ρόλου μιας εικονικής κοινότητας ως μέσο στήριξης των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών κατά την διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης». Το θέμα εξειδικεύθηκε σε δύο ερευνητικούς άξονες, με 1ο την «διερεύνησηκαι αξιολόγηση της συμβολής της e-ΚΠΑ στην πρακτική άσκηση» και 2ο την «διερεύνηση του επιπέδου στοχασμού των φοιτητών/τριων και των διαστάσεων της επαγγελματικής τους ταυτότητας ως εκπαιδευόμενοι/ες εκπαιδευτικοί, μέσα από την συμμετοχή τους στην e-ΚΠΑ». Για την διερεύνηση των επιμέρους ερευνητικών ερωτημάτων επιλέχθηκε η Μελέτη Περίπτωσης. Τα εργαλεία συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μεθοδολογικής προσέγγισης, εντάσσονται στη λογική των Μεικτών Μεθόδων, αλλά με έμφαση στην ανάλυση ποιοτικών δεδομένων, με τεχνικές ανάλυσης περιεχομένου, τα οποία προέρχονταν πρωτίστως από τα ηλεκτρονικά μηνύματα των χρηστών της e-ΚΠΑ. Η ανάλυση και συνάθροιση των αποτελεσμάτων έδειξε πως κατά την διάρκεια του εξαμήνου της πρακτικής άσκησης, στο πλαίσιο της κοινότητας ανιχνεύθηκε ένα μαθησιακό/αναπτυξιακό μονοπάτι (learning/developmental trajectory) διαμέσου του οποίου οι φοιτητές πέτυχαν βελτίωση στο επίπεδο της μαθησιακής και επαγγελματικής τους ανάπτυξης, της κοινωνικό-συναισθηματικής τους κατάστασης και του βαθμού ικανοποίησης τους από την πρακτική άσκηση. Παράλληλα, ενισχύθηκε το μέσο επίπεδο στοχαστικής σκέψης τους και αποτυπώθηκε το μοτίβο εξέλιξης των διαστάσεων της αναδυόμενης επαγγελματικής τους ταυτότητας ως εκπαιδευόμενοι εκπαιδευτικοί, πέρα από τις όποιες δυσκολίες σε επίπεδο φόρτου εργασίας, οι οποίες παρατηρήθηκαν. Επιπλέον, σε τεχνολογικό επίπεδο αποτυπώθηκε η εφικτότατα και βιωσιμότητα της χρήσης υπηρεσιών της Νεφο-Υπολογιστικής (Cloud Computing), για την υποστήριξη συνεργατικών τεχνολογικών περιβαλλόντων σε ακαδημαϊκό επίπεδο.