Εργασιακή ικανοποίηση και επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών

Abstract

This thesis attempts to investigate teachers' professional development as well as their job satisfaction, which have a profound impact on the image of educational systems worldwide. The study of the relevant literature along with the quantitative part of the research (e.g., questionnaires) as well as the qualitative one (e.g., semi-structured interviews), do not only make a significant contribution to the exploration of teachers’ professional development or their job satisfaction, but also their burnout and their commitment to the profession in the Greek educational context. Additionally, an essential element of the thesis is also the exploration of the existence and characteristics of a potential relationship between professional development and job satisfaction. The emergence of such a relationship is expected to open up new horizons regarding the design of activities aiming to teachers' professional development.Linking teachers’ professional development (in which educational policy makers can directly intervene) to their satisfaction (which cannot be achieved through simple procedures) will enable decision makers to design appropriate activities that would enhance the feelings of satisfaction teachers draw from their work. Such high levels of satisfaction can in turn lead to students’ better learning outcomes, which also constitutes a major concern in education systems around the world.Some of the most important outcomes of the dissertation include the general sense of satisfaction that teachers draw from the professional development activities they participate in, and the inadequacy both regarding their initial studies- excluding their specific scientific field, as well as their in-service training. Also, the need for intense training in the areas of special and intercultural education as well as the use of innovative practices in teaching is highlighted. Moreover, high levels of teachers' job satisfaction, stemming from the teaching profession itself and their cooperation with students as well as the extremely rare feelings of burnout that teachers experience, are also highlighted. Finally, a circular relationship between teachers’ job satisfaction and their professional development is outlined.

Στην παρούσα διατριβή επιχειρείται να μελετηθούν οι έννοιες της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών καθώς και της εργασιακής τους ικανοποίησης, οι οποίες επηρεάζουν με τρόπο πολυσχιδή την εικόνα των εκπαιδευτικών συστημάτων διεθνώς. Η μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, η ποσοτική έρευνα με τη χρήση ερωτηματολογίων, αλλά και η ποιοτική με τη διεξαγωγή ημιδομημένων συνεντεύξεων αναμένεται να συμβάλλουν καθοριστικά στη διερεύνηση των ευκαιριών ανάπτυξης που προσφέρονται στους εκπαιδευτικούς, του βαθμού ικανοποίησής τους από την εργασία τους, αλλά και άμεσα συσχετιζόμενων παραμέτρων όπως είναι τα επίπεδα της εργασιακής τους εξουθένωσης (burnout) καθώς και της αφοσίωσής τους στο επάγγελμα, στο ελληνικό εκπαιδευτικό περιβάλλον. Βασικό άξονα της διατριβής αποτελεί και η διερεύνηση της ύπαρξης και των χαρακτηριστικών μιας ενδεχόμενης σχέσης μεταξύ της επαγγελματικής ανάπτυξης και της εργασιακής ικανοποίησης. Η ανάδειξη μιας τέτοιας σχέσης αναμένεται να ανοίξει σημαντικούς ορίζοντες στο επίπεδο του σχεδιασμού δραστηριοτήτων επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών. Η σύνδεση της επαγγελματικής ανάπτυξης στην οποία άμεσα μπορούν να επέμβουν οι σχεδιαστές των εκπαιδευτικών πολιτικών, με την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, που δεν επιτυγχάνεται με κάποιο απλό διαδικαστικό τρόπο, θα δώσει τη δυνατότητα στους υπευθύνους να διαμορφώνουν κατάλληλα προγράμματα επαγγελματικής ανάπτυξης που να ενισχύουν τα αισθήματα ικανοποίησης που αντλούν οι εκπαιδευτικοί από την εργασία τους. Τέτοια υψηλά επίπεδα ικανοποίησης δύνανται με τη σειρά τους να οδηγήσουν μεταξύ άλλων και σε υψηλότερα επίπεδα επίτευξης μαθησιακών στόχων, κάτι το οποίο αποτελεί άλλωστε το κύριο ζητούμενο στα εκπαιδευτικά συστήματα ανά τον κόσμο. Ορισμένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα της διατριβής είναι η γενικότερη ικανοποίηση των εκπαιδευτικών από τη συνολική τους επιμόρφωση, η αδυναμία των αρχικών σπουδών, με εξαίρεση το πεδίο του επιστημονικού αντικειμένου, καθώς και των ενδοϋπηρεσιακών επιμορφώσεων να τους εξοπλίσουν επαρκώς ενόψει των απαιτήσεων του έργου που καλούνται να επιτελέσουν, καθώς και οι έντονες επιμορφωτικές τους ανάγκες στα πεδία της ειδικής αγωγής, της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και της αξιοποίησης καινοτομιών στη διδακτική πράξη. Επισημαίνονται επιπλέον τα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης των εκπαιδευτικών από την εργασία τους και δη από τη συνεργασία τους με τους μαθητές καθώς και από αυτό καθαυτό το διδακτικό επάγγελμα, αλλά και τα εξαιρετικά σπάνια συναισθήματα εργασιακής εξουθένωσης που αυτοί βιώνουν. Σκιαγραφείται, τέλος, μια κυκλική σχέση ανάμεσα στην εργασιακή ικανοποίηση και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών.