Η κατανόηση των παιδιών με αναπηρία όρασης μέσω διαφορετικών τρόπων πρόσβασης στην πληροφορία

Abstract

The current thesis investigated the comprehension skills of students with visual impairments and blindness. The study investigated both key elements of reading i.e. decoding and reading comprehension as well as working memory. Working memory is of vital importance for reading comprehension that is the reason why it was investigated in the current research study. The students’ perspectives regarding their preferred medium for studying was also researched. We also examined the teachers’ media preferences for teaching children with visual impairments and blindness. The study also explored the effectiveness of combined media for studying. Seventy five students with visual impairments and blindness aged 10-15 years of age from all over the country of Greece, were examined. The participants decoding, fluency and reading comprehension was examined via the subtests of Test-A a standardized instrument (Panteliadou & Antoniou, 2008), which evaluates reading accuracy in Greek language. The Working Memory Test Battery for Children, by των Pickering and Gathercole (2001) was used for testing the participants working memory skills. Questionnaires were used regarding students’ and their teachers preferred medium for teaching and studying. Along with the results that was collected from the Test-A data , we developed texts that were corresponding to the reading comprehension class of each participant. All participants were asked to decode and comprehend different texts using combined media, including both traditional types of media i.e. print braille and large print and more advanced assistive technology media i.e. screen reading software and braille display. The results showed important relationship between reading comprehension and working memory in students with visual impairments and blindness. The study also revealed the effectiveness of combined media for studying. Future research could focus more specifically in the effects of working memory in both reading comprehension and listening comprehension in children with visual impairments and blindness. It would also be of great importance the investigation of the reasons that both students and teachers keep using almost exclusively traditional types of media. Key words: visual impairements and blindness, reading comprehension, working memory, combined media, braille.

Όπου μέσα στο κείμενο αναφέρεται το αρσενικό γένος (ερευνητής, φοιτητής, μαθητής, μαθητές) θα εννοείται και η αντίστοιχη χρήση του θηλυκού γένους (ερευνήτρια, φοιτήτρια μαθήτρια, μαθήτριες). Η παρούσα διατριβή μελέτησε την κατανόηση των παιδιών με αναπηρία όρασης (ΑΟ). Ερευνήθηκαν τόσο τα στοιχεία της ανάγνωσης όπως η αποκωδικοποίηση και η αναγνωστική κατανόηση όσο και η εργαζόμενη μνήμη που τελικά φαίνεται να αποτελεί βασικό παράγοντα για την επίτευξη της αναγνωστικής κατανόησης. Επίσης ερευνήθηκαν οι απόψεις των παιδιών με ΑΟ σχετικά με το μέσο που προτιμούν για τη μελέτη ενός κειμένου όπως επίσης εξετάστηκε η προτίμηση μέσων διδασκαλίας 30 εκπαιδευτικών οι οποίοι ήταν των εκπαιδευτικοί των συμμετεχόντων. Σημαντικό μέρος της παρούσας διατριβής αποτέλεσε η έρευνα των μέσων πρόσβασης που διαθέτουν οι μαθητές με ΑΟ για την πρόσβασή τους στην πληροφορία. Η συγκριτική αυτή μελέτη που ανέδειξε τον αποτελεσματικότερο συνδυαστικό τρόπο μελέτης ενός κειμένου αποτελεί καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα. Αρχικά αξιολογήθηκε η αναγνωστική κατανόηση και η εργαζόμενη μνήμη 75 μαθητών/τριών με ΑΟ, ηλικίας 10-15 ετών, από ολόκληρη την Ελλάδα. Η αξιολόγηση της αποκωδικοποίησης και της αναγνωστικής κατανόησης έγινε με τις σχετικές υποκλίμακες του τεστ – Α (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008). Η αξιολόγηση της εργαζόμενης μνήμης έγινε με μία υποκλίμακα του τεστ εργαζόμενης μνήμης (Working Memory Test Battery for Children), των Pickering και Gathercole (2001). Τέλος, συμπληρώθηκαν τα ερωτηματολόγια που αφορούσαν στην προτίμηση μέσου μελέτης και διδασκαλίας.Στη συνέχεια αναλύθηκαν τα αποτελέσματα του τεστ – Α και προσαρμόστηκαν κείμενα που αντιστοιχούσαν στην τάξη αναγνωστικής κατανόησης κάθε μαθητή. Όλοι οι μαθητές κλήθηκαν να αποκωδικοποιήσουν και να κατανοήσουν κείμενα με συνδυαστικούς τρόπους μελέτης που περιελάμβαναν και σύγχρονα τεχνολογικά μέσα πχ. Συνθέτης ομιλίας (screen reading software) σε συνδυασμό με έντυπο braille ή μεγαλογράματη γραφή, οθόνη braille (braille display) σε συνδυασμό με braille έντυπης μορφής ή μεγαλογράμματη γραφή.Η έρευνα ανέδειξε τη σημαντικότητα της σχέσης αναγνωστικής κατανόησης και εργαζόμενης μνήμης για τους μαθητές με ΑΟ. Ακολούθως έδειξε την αποτελεσματικότητα των συνδυαστικών τρόπων μελέτης δεδομένο που μπορεί να έχει εφαρμογή τόσο στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη όσο και στην καθημερινή ζωή των μαθητών με ΑΟ. επίσης φάνηκε πως τόσο μαθητές όσο και εκπαιδευτικοί προτιμούν τα παραδοσιακά μέσα μελέτης και διδασκαλίας, δηλαδή την έντυπη μορφή braille και την έντυπη μορφή μεγαλογράμματης γραφής. Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να εστιάσουν πιο αναλυτικά στην επίδραση τόσο της εργαζόμενης μνήμης όσο και της ακουστικής κατανόησης στην αναγνωστική κατανόησης των μαθητών με μειωμένη όραση και ολική τύφλωση. Επίσης, θα μπορούσαν τυχόν μελλοντικές μελέτες να εστιάσουν στους λόγους που οδηγούν μαθητές και εκπαιδευτικούς στη χρήση σχεδόν αποκλειστικά των παραδοσιακών μέσω μελέτης.Λέξεις κλειδιά: ΑΟ, αναγνωστική κατανόηση, εργαζόμενη μνήμη, συνδυαστικός τρόπος μελέτης, braille, braille display, συνθετης ομιλίας, μεγαλογράμματη γραφή