Μετατραυματική διαταραχή του στρες σε γυναίκες μετά από επείγουσα και προγραμματισμένη καισαρική τομή: συχνότητα εμφάνισης και περιγεννητικοί παράγοντες κινδύνου: προοπτική μελέτη

Abstract

For several years, the experience of the birth of a child was considered by scientists as a positive experience for the mother. In recent years, however, an increasing number of studies in women with traumatic birth experiences have increased research interest and it is now known that some of these experiences can lead to trauma disturbances. A cesarean delivery experience can be a cause of post-traumatic stress disorder in a percentage of women. So far, there is no data on the frequency and causes of post-traumatic stress after birth in Greece, especially after cesarean, while it is often associated with other mental disorders of the postpartum period. The aim of this dissertation is to provide a more complete understanding of Post Traumatic Stress Disorder in women after an emergency and elective cesarean section. The objectives of the study were: a) to investigate the relationship, depending on the type of cesarean section, with posttraumatic stress, b) to investigate the perinatal and psychosocial factors that mediate the development of postpartum posttraumatic stress and c) the translation and validation of psychometric tools (Criterion A, PCL-5, LEC-5), in the Greek language since, none has been used in Greece, except of the previous version of PCL, d) the development of a new psychometric tool for diagnosing perinatal stress in women undergoing cesarean section, based on the Criterion A of posttraumatic stress of the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. In order to achieve the above objectives, it was considered necessary to design and prepare a prospective study of postpartum women, which was conducted in the Midwifery Department of the University Hospital of Larissa, from July 2019 to October 2020. The final sample consisted of 538 postpartum women of two groups. Two hundred postpartum women who underwent an emergency cesarean section and 338 postpartum women who underwent an elective cesarean section. The research was conducted in two phases: a) on the second day after the cesarean section, during which: 1) the medical and demographic data questionnaire was administered, 2) the Life Events Checklist (LEC-5) and 3) the perinatal Criterion A of post-traumatic stress. Additional information regarding the medical history was used from the medical file of each women, b) during the sixth week postpartum, the women responded by telephone to the Posttraumatic Stress Checklist (PCL-5) and the results were evaluated on the basis of complete and partial (profile) Posttraumatic Stress Disorder Postpartum. For the statistical analysis of the results, we used the statistical data processing package SPSS 22.0 and SPSS Amos 22.0. The results showed that in the total sample of 538 postpartum women, posttraumatic stress disorder occurred with a frequency of 11.5% and partial post-traumatic stress disorder occurred with a frequency of 7.6%. In the group of women with emergency cesarean section, posttraumatic stress occurred with a frequency of 26%, while partial post-traumatic stress occurred with a frequency of 11.5%. The group of women with elective cesarean section showed posttraumatic stress in a percentage of 3%, while the partial posttraumatic stress in a percentage of 5.3%. The findings show a high prevalence of complete and partial posttraumatic stress disorder, higher than similar studies in other countries. Other important risk factors of posttraumatic stress were: psychiatric history, pathology of gestation, perinatal life-threatening conditions of the mother or fetus / newborn, hospitalization in the neonatal intensive care unit, lack of breastfeeding and lack of support from the partner. The findings of the present study are interpreted and show the need to address the problem through the development of appropriate health policies and psychosocial interventions, not only during postpartum period, but throughout the perinatal period. Thus, our findings are utilized through the formulation of proposals for conducting future research in this field and the design of practices and interventions, which in addition to addressing the risk factors for postpartum posttraumatic stress, aim to guide and enhance women in dealing with a traumatic birth experience.

Για αρκετά χρόνια η εμπειρία της γέννησης ενός παιδιού θεωρούνταν από τους επιστήμονες ως θετική εμπειρία για τη μητέρα. Τα τελευταία χρόνια όμως, ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών σε γυναίκες με τραυματικές εμπειρίες γέννησης έχει αυξήσει το ερευνητικό ενδιαφέρον και είναι πλέον γνωστό ότι ορισμένες από αυτές τις εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές τραύματος. Μια εμπειρία γέννησης με καισαρική τομή μπορεί να αποτελέσει αίτιο ανάπτυξης μετατραυματικών διαταραχών για ένα ποσοστό γυναικών. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με τη συχνότητα και τα αίτια του επιλόχειου μετατραυματικού στρες στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μετά από καισαρική τομή, ενώ αρκετές φορές συνδέεται με άλλες ψυχικές διαταραχές της λοχείας. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να προσφέρει μια πληρέστερη κατανόηση της μετατραυματικής διαταραχής του στρες στη λοχεία σε γυναίκες μετά από επείγουσα και προγραμματισμένη καισαρική τομή. Οι στόχοι της μελέτης ήταν: α) να διερευνηθεί η σχέση, ανάλογα με το είδος της καισαρικής τομής και με του μετατραυματικού στρες, β) η διερεύνηση των περιγεννητικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων που διαμεσολαβούν στην ανάπτυξη του επιλόχειου μετατραυματικού στρες και γ) η μετάφραση και στάθμιση των ψυχομετρικών εργαλείων (Criterion A, PCL-5, LEC-5), στην ελληνική γλώσσα εφόσον, κανένα δεν έχει χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα, εκτός από την προηγούμενη έκδοση του PCL, δ) η ανάπτυξη ενός νέου ψυχομετρικού εργαλείου διάγνωσης περιγεννητικού στρες σε γυναίκες που υποβάλλονται σε καισαρική τομή, με βάση το Κριτήριο Α του μετατραυματικού στρες του Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων θεωρήθηκε απαραίτητος ο σχεδιασμός και η εκπόνηση μιας προοπτικής μελέτης λεχωίδων, η οποία διεξήχθη στο τμήμα λεχωίδων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας από τον Ιούλιο του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2020. Το τελικό δείγμα αποτελούταν από 538 λεχώνες δύο ομάδων, 200 λεχώνες που υποβλήθηκαν σε επείγουσα καισαρική τομή και 338 λεχώνες που υποβλήθηκαν σε προγραμματισμένη καισαρική τομή. Η έρευνα διεξήχθη σε δύο φάσεις: α) τη δεύτερη μέρα μετά την καισαρική τομή, κατά την οποία χορηγήθηκαν: 1) το ερωτηματολόγιο ιατρικών δημογραφικών δεδομένων, 2) η κλίμακα τραυματικών γεγονότων ζωής (LEC-5) και 3) το περιγεννητικό Κριτήριο Α του μετατραυματικού στρες. Επιπλέον, πληροφορίες που αφορούσαν το ιατρικό ιστορικό χρησιμοποιήθηκαν από τον ιατρικό φάκελο της κάθε λεχωίδας, β) κατά την έκτη εβδομάδα λοχείας, μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας οι λεχώνες απάντησαν στην κλίμακα μετατραυματικού στρες (PCL-5) και τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν με βάση την πλήρη και τη μερική διαταραχή μετατραυματικού στρες στην λοχεία. Για τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήσαμε το στατιστικό πακέτο επεξεργασίας δεδομένων SPSS 22.0 και το SPSS Amos 22.0. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στο σύνολο του δείγματος των 538 λεχωίδων η μετατραυματική διαταραχή του στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 11,5% και η μερική μετατραυματική διαταραχή του στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 7,6%. Στην ομάδα των λεχωίδων με επείγουσα καισαρική τομή, το μετατραυματικό στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 26%, ενώ το μερικό μετατραυματικό στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 11,5%. Η ομάδα των γυναικών με προγραμματισμένη καισαρική τομή εμφάνισε μετατραυματικό στρες σε ποσοστό 3%, ενώ το μερικό μετατραυματικό στρες σε ποσοστό 5,3%. Τα ευρήματα δείχνουν υψηλό επιπολασμό της πλήρους και της μερικής μετατραυματικής διαταραχής του στρες, υψηλότερο από αντίστοιχες έρευνες άλλων χωρών. Άλλοι σημαντικοί επιβαρυντικοί παράγοντες ανάπτυξης μετατραυματικού στρες ήταν: το ψυχιατρικό ιστορικό, η παθολογία κύησης, οι περιγεννητικές απειλητικές καταστάσεις για τη ζωή της μητέρας ή του εμβρύου/νεογνού, η νοσηλεία στη μονάδα νεογνών, η απουσία θηλασμού και η ανεπαρκής υποστήριξη από τον σύντροφο. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης ερμηνεύονται και δείχνουν την ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος μέσω της ανάπτυξης κατάλληλων πολιτικών υγείας και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων, όχι μόνο κατά την διάρκεια της λοχείας αλλά σε όλη την περιγεννητική περίοδο. Έτσι λοιπόν, τα ευρήματα μας αξιοποιούνται μέσω της διατύπωσης προτάσεων για τη διεξαγωγή μελλοντικών ερευνών στο συγκεκριμένο πεδίο και τον σχεδιασμό πρακτικών και παρεμβάσεων, οι οποίες εκτός από την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης μετατραυματικού στρες στην λοχεία, έχουν ως στόχο την καθοδήγηση και ενίσχυση των γυναικών στην ενδεχόμενη αντιμετώπιση μιας τραυματικής εμπειρίας γέννησης.