Μετάβαση εφήβων και νέων με αναπηρία στην ενήλικη ζωή

Abstract

Despite the efforts made during recent decades, the transition of individuals with disabilities to employment, post-secondary education, and independent living remains insufficient. This fact gave rise to the present thesis, since it highlights the necessity for the investigation of the factors that contribute to the development of transition-related skills and, consequently, to the success of the transition to adulthood. The purpose of this thesis is to explore social support, self-esteem, the locus of control, training in transition-related skills and/or participation in transition-related activities and competence of transition-related skills and knowledge, in adolescents and young adults with visual impairments, physical/mobility impairments or learning difficulties. Further objectives of the research are: 1) to investigate the impact of the demographic and individual characteristics of adolescents and young adults with visual impairments, physical/mobility impairments, or learning difficulties: a) in the social support they receive from their social network, b) in the training they have received in transition-related skills and/or their participation in transition-related activities, and c) in the competence of transition-related skills and knowledge, 2) to investigate the demographic/individual characteristics that act as “predictors”: a) of the social support they receive from their social network, b) of the training in transition-related skills and/or participation in transition-related activities, and c) of the competence of transition-related skills and knowledge, 3) to explore correlations that exist among the variables related to a) social support, b) self-esteem, c) locus of control, d) training in transition-related skills and/or participation in transition-related activities, and e) competence of transition-related skills and knowledge, 4) to investigate the variables that function as “predictors” of the competence of transition-related skills and knowledge, 5) to investigate the variables that function as “predictors” of self-esteem and the locus of control, and 6) to investigate possible differences between the three different groups (visual impairments, physical/mobility impairments, learning difficulties) regarding: a) the social support they receive from their social network, b) their training in transition-related skills and/or their participation in transition-related activities, and c) their competence in transition-related skills and knowledge.The study involved 169 people, aged 15-29, with visual impairments, physical/mobility impairments or learning difficulties (general or specific), without other disabilities or serious health problems. The findings indicate that some individual factors, such as the presence and number of siblings in the family, parental education, age, and degree of visual impairments, age of diagnosis of learning difficulties and frequency of independent movement, affect social support received by participants, their training in transition-related skills and/or their participation in transition-related activities and their competence in transition-related skills and knowledge. Moreover, the effect of social support on training/participation in transition-related skills/activities, competence of transition-related knowledge and skills, self-esteem and locus of control of the participants is being promoted, as well as the effect of training/participation in transition skills/activities, both in competence of transition-related knowledge and skills, and self-esteem. Finally, the relationship between self-esteem and competence of transition-related knowledge and skills is highlighted.The findings of this thesis answer key research questions of interest to the international scientific community, and at the same time can contribute significantly in the following years to the planning of the transition and the development of targeted transition-related programs for adolescents and young adults with disabilities.

Παρόλες τις προσπάθειες που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες, η μετάβαση των ατόμων με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην εργασία, τη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και την ανεξάρτητη διαβίωση παραμένει ανεπαρκής. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφόρμηση για την παρούσα διατριβή, καθώς προβάλλει ως αναγκαιότητα τη διερεύνηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων μετάβασης και κατ’ επέκταση στην επιτυχία της μετάβασης στην ενήλικη ζωή. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της κοινωνικής στήριξης, της αυτοεκτίμησης, του κέντρου ελέγχου, της εκπαίδευσης σε δεξιότητες μετάβασης ή/και της συμμετοχής σε δραστηριότητες μετάβασης και της επάρκειας των δεξιοτήτων και γνώσεων μετάβασης, σε εφήβους και νεαρούς ενηλίκους με οπτική αναπηρία, κινητική αναπηρία ή μαθησιακές δυσκολίες. Περαιτέρω στόχοι της έρευνας είναι: 1) η διερεύνηση της επίδρασης των δημογραφικών και ατομικών χαρακτηριστικών των εφήβων και νεαρών ενηλίκων με οπτική αναπηρία, κινητική αναπηρία ή μαθησιακές δυσκολίες: α) στην κοινωνική στήριξη που λαμβάνουν από το κοινωνικό τους δίκτυο, β) στην εκπαίδευση που έχουν λάβει σε δεξιότητες μετάβασης ή/και τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες μετάβασης και γ) στην επάρκεια δεξιοτήτων και γνώσεων μετάβασης, 2) η διερεύνηση των δημογραφικών/ ατομικών χαρακτηριστικών που λειτουργούν ως “προβλεπτικοί παράγοντες”: α) της κοινωνικής στήριξης που λαμβάνουν από το κοινωνικό τους δίκτυο, β) της εκπαίδευσης σε δεξιότητες μετάβασης ή/και της συμμετοχής σε δραστηριότητες μετάβασης και γ) της επάρκειας δεξιοτήτων και γνώσεων μετάβασης, 3) η διερεύνηση των συσχετίσεων που υπάρχουν μεταξύ των μεταβλητών που αφορούν α) στην κοινωνική στήριξη, β) στην αυτοεκτίμηση, γ) στο κέντρο ελέγχου, δ) στην εκπαίδευση σε δεξιότητες μετάβασης ή/και στη συμμετοχή σε δραστηριότητες μετάβασης και ε) στην επάρκεια δεξιοτήτων και γνώσεων μετάβασης, 4) η διερεύνηση των μεταβλητών που λειτουργούν ως “προβλεπτικοί παράγοντες” της επάρκειας δεξιοτήτων και γνώσεων μετάβασης, 5) η διερεύνηση των μεταβλητών που λειτουργούν ως “προβλεπτικοί παράγοντες” της αυτοεκτίμησης και του κέντρου ελέγχου και 6) η διερεύνηση των πιθανών διαφορών μεταξύ των τριών διαφορετικών ομάδων (οπτική αναπηρία, κινητική αναπηρία, μαθησιακές δυσκολίες) αναφορικά με: α) την κοινωνική στήριξη που λαμβάνουν από το κοινωνικό τους δίκτυο, β) την εκπαίδευση τους σε δεξιότητες μετάβασης ή/και τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες μετάβασης και γ) την επάρκειά τους σε δεξιότητες και γνώσεις μετάβασης.Στην έρευνα συμμετείχαν 169 άτομα, ηλικίας 15-29 ετών, με οπτική αναπηρία, κινητική αναπηρία ή μαθησιακές δυσκολίες (γενικευμένες ή ειδικές), χωρίς άλλες αναπηρίες ή σοβαρά προβλήματα υγείας. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι κάποιοι ατομικοί παράγοντες, όπως η ύπαρξη και ο αριθμός των αδελφιών στην οικογένεια, η μόρφωση των γονέων, η ηλικία εμφάνισης και ο βαθμός της οπτικής αναπηρίας, η ηλικία διάγνωσης των μαθησιακών δυσκολιών και η συχνότητα αυτόνομης κίνησης, επηρεάζουν την κοινωνική στήριξη που λαμβάνουν οι συμμετέχοντες, την εκπαίδευσή τους σε δεξιότητες μετάβασης ή/και τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες μετάβασης και την επάρκειά τους σε δεξιότητες και γνώσεις μετάβασης. Επίσης, αναδεικνύεται η επίδραση της κοινωνικής στήριξης στην εκπαίδευση/συμμετοχή σε δεξιότητες/δραστηριότητες μετάβασης, στην επάρκεια γνώσεων και δεξιοτήτων μετάβασης, στην αυτοεκτίμηση και στο κέντρο ελέγχου των συμμετεχόντων, αλλά και η επίδραση της εκπαίδευσης/συμμετοχής σε δεξιότητες/δραστηριότητες μετάβασης, τόσο στην επάρκεια γνώσεων και δεξιοτήτων μετάβασης, όσο και στην αυτοεκτίμηση. Τέλος, αναδεικνύεται η σχέση μεταξύ της αυτοεκτίμησης και της επάρκειας γνώσεων και δεξιοτήτων μετάβασης.Τα ευρήματα της παρούσας διατριβής απαντούν σε βασικά ερευνητικά ερωτήματα που ενδιαφέρουν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και ταυτόχρονα μπορούν να συμβάλουν σημαντικά τα επόμενα χρόνια στο σχεδιασμό της μετάβασης και στην ανάπτυξη στοχευμένων προγραμμάτων μετάβασης για εφήβους και νεαρούς ενηλίκους με αναπηρία.