Η εργασιακή ένταξη των ατόμων με οπτική αναπηρία

Abstract

This Ph.D. dissertation unfolds the issue of the vocational integration of people with visual impairments. This subject has been chosen, as employment, which appears to be a catalytic factor in achieving full social inclusion, seems to be significantly affected by the still existing negative social stereotypes regarding the meaning and the followings of a disability, such as visual impairment.During this Ph.D. dissertation the following aims have been achieved: a) official statistics on employment and unemployment rates for people with visual impairment have been presented in comparison with similar statistics from other countries, b) the abilities and vocational interests of people with visual impairment have been examined by implementing the standardized Self-Directed Search Questionnaire by Holland, (SDS Form R,1994), c) the attitudes and beliefs of private sector employers on hiring people with visual impairment were recorded through a questionnaire of 28 questions, and, subsequently, we examined how these attitudes were shaped following the implementation of a short informational program for employers, d) social support in the working place, received by people with visual impairment from employers and colleagues, and the satisfaction they derive from it, were analyzed through a pilot questionnaire of 27 questions and an in-depth interview, and e) the legal framework of our country was investigated, gaps/ problem points of the legislation were highlighted and suggestions were submitted, through examples of positive actions in other countries, in view of amending or correcting the respective laws.The results of these studies led to the following conclusions: a) the problem of employment for people with visual impairment was confirmed, through nationally and internationally statistical data, b) the range of visually impaired individuals’ career choices and the discrepancy between the professions which they would like to practice and the professions they already practice, were presented, c) negative attitudes of employers regarding their intention to hire people with visual impairment in their business or to accept even voluntary work by them were identified; these attitudes changed after the implementation of a short informational program, thus indicating the catalytic role of awareness on the issue of vocational integration of people with visual impairments, d) the forms of workplace social support received by visually impaired employees were recorded, and e) the two basic laws relating to the vocational rehabilitation of disabled persons were analyzed, and in particular Law 2643/1998 (Official Gazette issue no A 220) and Law 3304/2005 (Government Gazette issue no A 16), the gaps/ problem areas of the laws were highlighted and relevant proposals were submitted.In total, this Ph.D. dissertation was intended to identify the factors that prevent the vocational integration of people with visual impairments by combining the results of these individual studies and of the submitted suggestions, thus noting a further step towards improving the current situation and the integration of these persons in the labor market without any obstacles and discriminations towards them.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως αντικείμενο τη διερεύνηση του θέματος της εργασιακής ένταξης των ατόμων με οπτική αναπηρία. Επιλέχθηκε το ζήτημα της εργασίας των ατόμων αυτών, καθώς αποτελεί καταλυτικής σημασίας παράγοντα για την επίτευξη της πλήρους κοινωνικής ενσωμάτωσής τους, ο οποίος, φαίνεται να πλήττεται σημαντικά από τα υφιστάμενα ακόμη αρνητικά κοινωνικά στερεότυπα αναφορικά με το τι εστί και το τι συνεπάγεται μια αναπηρία, όπως η οπτική.Στο πλαίσιο της διατριβής επιτεύχθηκαν οι ακόλουθοι στόχοι: α) Δόθηκαν επίσημα στατιστικά στοιχεία για τα ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας των ατόμων με οπτική αναπηρία στην Ελλάδα σε σύγκριση με αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία άλλων χωρών, β) Εξετάσθηκαν οι ικανότητες και τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα των ατόμων με οπτική αναπηρία, μέσω της διενέργειας του διεθνούς σταθμισμένου Ερωτηματολογίου Αυτοκατευθυνόμενης Διερεύνησης Επαγγελματικών Ενδιαφερόντων και Προτιμήσεων του Holland (SDS Form R, του 1994), γ) Κατεγράφησαν οι στάσεις και οι πεποιθήσεις των εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα αναφορικά με την πρόσληψη ατόμων με οπτική αναπηρία, μέσω ενός ερωτηματολογίου 28 ερωτήσεων, και, εν συνεχεία, εξετάσθηκε η διαμόρφωση των στάσεων αυτών μετά την εφαρμογή συντόμου προγράμματος ενημέρωσης των ιδίων, δ) Αναλύθηκε η εργασιακή κοινωνική στήριξη, την οποία λαμβάνουν τα άτομα με οπτική αναπηρία από τους εργοδότες και τους συναδέλφους τους, καθώς και ο βαθμός ικανοποίησης που αντλούν από αυτήν, μέσω ενός πιλοτικού ερωτηματολογίου 27 ερωτήσεων και μίας σε βάθος συνέντευξης, και ε) Διερευνήθηκε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο της χώρας μας, τονίσθηκαν τα κενά/ προβληματικά σημεία της σχετικής νομοθεσίας και υπεβλήθησαν προτάσεις, μέσα και από παραδείγματα θετικών δράσεων λοιπών χωρών, για τη συμπλήρωση ή τη διόρθωση αυτών.Από τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών, προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα: α) Επιβεβαιώθηκε το πρόβλημα απασχόλησης των ατόμων με οπτική αναπηρία μέσω των στατιστικών δεδομένων, τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο, β) Παρουσιάσθηκε το εύρος των επαγγελματικών επιλογών που διαθέτουν τα άτομα με οπτική αναπηρία, καθώς και η απόκλιση ανάμεσα στα επαγγέλματα που θα επιθυμούσαν να ασκήσουν και στα επαγγέλματα που ήδη ασκούν, γ) Σημειώθηκε η αρνητική στάση των εργοδοτών ως προς την πρόθεσή τους να προσλάβουν άτομα με οπτική αναπηρία στην επιχείρησή τους ή να δεχθούν ακόμη και εθελοντική εργασία από μέρους τους, στάση, η οποία μεταβλήθηκε μετά την εφαρμογή συντόμου προγράμματος ενημέρωσης των ιδίων, φανερώνοντας τον καταλυτικό ρόλο της ενημέρωσης στο ζήτημα της εργασιακή ένταξης των ατόμων με οπτική αναπηρία, δ) Κατεγράφησαν οι μορφές της εργασιακής κοινωνικής στήριξης που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι με οπτική αναπηρία, και ε) Αναλύθηκαν οι δύο βασικοί νόμοι, που αφορούν στην εργασιακή ένταξη των ατόμων με αναπηρία, ήτοι ο Ν.2643/1998 (ΦΕΚ Α’ 220) και ο Ν. 3304/2005 (ΦΕΚ Α’ 16), σημειώθηκαν τα κενά/ προβληματικά σημεία των νόμων και υπεβλήθησαν σχετικές προτάσεις.Συνολικά, στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής κατεβλήθη προσπάθεια, ώστε να εντοπισθούν οι λόγοι για τους οποίους δυσχεραίνεται η επαγγελματική ενσωμάτωση των ατόμων με οπτική αναπηρία και μέσω του συνδυασμού των πορισμάτων των επιμέρους ερευνών και των υποβαλλομένων προτάσεων, να σημειωθεί ένα ακόμη βήμα προς τη βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης και την απρόσκοπτη ενσωμάτωση των ατόμων αυτών στην αγορά εργασίας χωρίς διακρίσεις εις βάρος τους.