Αίθουσες ακροατηρίου μουσικής jazz: διερεύνηση της αντίληψης της ακουστικής και βέλτιστη αντήχηση

Abstract

Τhe present study aims to provide useful insight for the acoustic design of jazz music auditoria. It seeks to scientifically investigate how acoustic quality is perceived when listening to jazz music, as well as the optimal reverberation time that enhances such listening experience. This is an experimental study and consists of two sets of experiments. The first set of experiments aimed to investigate the perception of acoustics during listening to recorded jazz music. Initially, using an experimental process there was compiled a list of thirty-three opposite-adjective pairs which are used frequently by jazz enthusiasts to describe the acoustic properties of jazz venues. These adjectives were employed at the poles of bipolar rating scales in an experiment aiming to investigate the perception of acoustics at recorded jazz concerts. The experimental data were analysed by factor analysis. Four independent factors were produced, namely, SMOOTHNESS, CLARITY, RICHNESS, PROXIMITY. Nineteen rating scales representative of these four factors were then selected, and a new perception experiment was carried out, during live concerts. Three independent factors were produced from analysis of the assessments, namely, CLARITY, SMOOTHNESS, PROXIMITY. These results demonstrate that there are common components in the perception of recorded and live jazz music. An additional experiment was carried out with musicians in jazz venues, aiming to investigate the perception of acoustics during performance. Analysis of the raw scale judgements produced three independent subjective factors, namely, NOISINESS, LIVENESS, SMOOTHNESS. This confirms the intuitive view that there are differences between listeners and performers regarding their acoustic perception.The second set of experiments aimed to investigate the optimal reverberation time for jazz music listening. The process was based on the digital simulation of playing anechoic excerpts within a theoretical space, that provided the ability to adjust reverberation time in real-time (auralization). Experienced jazz listeners were asked to specify their preference for the values that optimise acoustic quality, using the three independent factors that were previously identified. Results indicated that preferred reverberation time was lower for jazz music than for classical music concerts, ranging between 0.6 s and 0.8 s, depending on the tempo, orchestration etc. In terms of spectral distribution, there was a preference for flat response between low and mid frequencies and an increase in the high frequency range.Results from this research provide evidence on how jazz listeners perceive acoustic quality· also it is confirmed the need for a special approach to the design of jazz auditoria. Preference values for the reverberation time of such venues are identified, providing so guidelines for their design.

Η εργασία έχει στόχο την ανάδειξη στοιχείων ακουστικού σχεδιασμού αιθουσών ακροατηρίου μουσικής jazz. Επιχειρείται να διερευνηθεί με επιστημονική μεθοδολογία, αφενός ο τρόπος που η ακουστική ποιότητα γίνεται αντιληπτή κατά την ακρόαση μουσικής jazz και αφετέρου η τιμή του χρόνου αντήχησης που βελτιστοποιεί τέτοιες ακροάσεις. Η εργασία είναι πειραματική και αποτελείται από δύο ομάδες πειραμάτων. Η πρώτη ομάδα αφορά στη διερεύνηση της αντίληψης της ακουστικής. Αρχικά συντάχθηκε μέσω πειραματικής διαδικασίας ένας κατάλογος τριάντα τριών αντιθέτων επιθετικών προσδιορισμών που χρησιμοποιούνται συχνά για την περιγραφή των ακουστικών ιδιοτήτων των αιθουσών ακροατηρίου μουσικής jazz από τους φίλους του είδους. Οι προσδιορισμοί αυτοί χρησιμοποιήθηκαν ως πόλοι διπολικών κλιμάκων αξιολόγησης σε πείραμα διερεύνησης της αντίληψης της ακουστικής κατά την ακρόαση ηχογραφημένων συναυλιών jazz. Στα αποτελέσματα του πειράματος έγινε ανάλυση κατά παράγοντες· αυτή οδήγησε στη μείωση των διαστάσεων των αποτιμήσεων των ακροατών και την εξαγωγή τεσσάρων ανεξάρτητων παραγόντων της αντίληψης (SMOOTHNESS, CLARITY, RICHNESS, PROXIMITY). Εν συνεχεία, επιλέχθηκαν δεκαεννέα κλίμακες αντιπροσωπευτικές των τεσσάρων αυτών παραγόντων με τις οποίες διεξήχθη νέο πείραμα αντίληψης, αυτή τη φορά κατά τη διάρκεια ζωντανών συναυλιών. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προέκυψαν τρεις ανεξάρτητοι παράγοντες (CLARITY, SMOOTHNESS, PROXIMITY), υποδεικνύοντας ότι υπάρχουν κοινές συνιστώσες της αντίληψης κατά την ακρόαση ηχογραφημένης και ζωντανής μουσικής jazz. Ένα πρόσθετο πείραμα διεξήχθη σε μουσικούς της jazz προκειμένου να διερευνηθεί το πώς εκείνοι αντιλαμβάνονται την ακουστική των αιθουσών κατά τη διάρκεια της ερμηνείας τους. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε τρεις παράγοντες (NOISINESS, LIVENESS, SMOOTHNESS) επιβεβαιώνοντας τη διαισθητική άποψη ότι μεταξύ ακροατών και ερμηνευτών υπάρχουν διαφορές στον τρόπο αντίληψης της ακουστικής . Η δεύτερη ομάδα αφορά στη διερεύνηση της τιμής του χρόνου αντήχησης για την οποία η ακρόαση μουσικής jazz γίνεται βέλτιστη. Η διαδικασία βασίστηκε στην αναπαραγωγή ανηχοϊκών δειγμάτων μουσικής jazz σε έναν θεωρητικό μοντελοποιημένο χώρο (auralization) με δυνατότητα μεταβολής του χρόνου αντήχησης σε πραγματικό χρόνο. Έμπειροι ακροατές της jazz μουσικής κλήθηκαν να καταγράψουν την κρίση τους για τις τιμές που βελτιστοποιείται η ακουστική ποιότητα έχοντας ως κριτήριο κάθε έναν από τους τρεις ανεξάρτητους παράγοντες που είχαν προκύψει στο πείραμα της αντίληψης του ακροατηρίου. Προέκυψε ότι ο προτιμώμενος χρόνος αντήχησης για την ακρόαση μουσικής jazz είναι χαμηλότερος από εκείνον των αιθουσών ακροατηρίου κλασικής μουσικής με ενδεικτικές τιμές 0.6 s - 0.8 s. Σχετικά με τη φασματική του κατανομή φάνηκε ότι υπάρχει προτίμηση για επίπεδη απόκριση μεταξύ χαμηλής και μεσαίας περιοχής και αύξηση στην υψηλή περιοχή συχνοτήτων. Από τα συμπεράσματα της έρευνας παρέχονται πληροφορίες για τον τρόπο που οι ακροατές της jazz αντιλαμβάνονται την ακουστική ποιότητα και επιβεβαιώνεται η ανάγκη ξεχωριστής προσέγγισης του σχεδιασμού των χώρων ακροατηρίου που προορίζονται για το συγκεκριμένο μουσικό είδος. Επίσης προτείνονται ενδεικτικές τιμές για το χρόνο αντήχησης τέτοιων αιθουσών υπαγορεύοντας έτσι κατευθυντήριες γραμμές για το σχεδιασμό τους.