Η προστασία της οικογενειακής ζωής των αλλοδαπών: μία κριτική προσέγγιση του ισχύοντος δικαίου και της ακολουθημένης πρακτικής

Abstract

Immigration as a major social phenomenon is currently the concern of the most developed countries in the world, as in the context of globalization and industrial development, especially of large urban centers, the mass movements of populations are facilitated. The EU institutions have taken care to legislate but also to protect the fundamental rights of refugees and migrants. Greece, due to its development and geographical location, experienced the expansion of the migration phenomenon that was observed in other countries - possibly to a greater extent - and was gradually transformed from a country of dispatch to a country of reception of immigrants, which makes it necessary the adoption of measures for the rational management of this phenomenon. Studies by international organizations show that Greece is the European country with the largest relative increase in the percentage of foreign nationals in the total population at the end of the 20th century. Greece, as a host country of third country nationals, was called upon to cope with the defense and implementation of the right to family reunification, mainly in the last five years due to the rapid increase in refugee and migration flows. As part of my doctoral dissertation, I dealt with the right to family life of foreigners, including immigrants, refugees, asylum seekers and the special category of vulnerable group, unaccompanied minors. This right is for various reasons of particular importance in the field of law, which concerns the above vulnerable groups of society. The unimpeded coexistence of the foreign immigrant and the recipient of international protection with his family in the host country, is not just a right. It is at the same time a catalyst for its smooth integration and participation in the society that welcomes it, as it is a social right in a broad sense that is directly related to the individual right to free development of the personality of each individual. For this reason, the family of the foreigner, regardless of his / her status as an immigrant or beneficiary of international protection or an applicant for international protection, enjoys protection at international, EU and national level. The EU institutions have taken care to provide a legal framework and to protect the fundamental rights of refugees and migrants. Working on the creation of legislative and non-legislative texts has been a time-consuming process, the need of which has been highlighted by the conditions within the union but also at the international level. This dissertation consists of the following sections:- The concept of family,- The protection of the families of aliens in international law,- The protection of the alien family,- The legal framework for family reunification in the European Union and worldwide- Other cases of family reunification,- Recent case law developments of the European Court of Human Rights,- Discussion, Conclusions.

Η μετανάστευση ως μείζον κοινωνικό φαινόμενο, απασχολεί σήμερα τις περισσότερο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, δεδομένου ότι στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της βιομηχανικής ιδίως ανάπτυξης των μεγάλων αστικών κέντρων, διευκολύνονται οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι θεσμοί της Ε.Ε έχουν μεριμνήσει ώστε να πλαισιωθούν νομοθετικά αλλά και να προασπιστούν τα θεμελιώδη δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών. Η Ελλάδα, προέχοντος λόγω της ανάπτυξης της, όσο και της γεωγραφικής της θέσης, γνώρισε τη διόγκωση του μεταναστευτικού φαινομένου που παρατηρήθηκε και στις υπόλοιπες χώρες – ενδεχομένως και σε μεγαλύτερο βαθμό- και μετατράπηκε σταδιακά από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών, γεγονός που καθιστά αναγκαία την υιοθέτηση μέτρων ορθολογικής διαχείρισης του φαινομένου αυτού. Οι μελέτες διεθνών οργανισμών καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα είναι η Ευρωπαϊκή χώρα με την μεγαλύτερη σχετική αύξηση του ποσοστού αλλοδαπών υπηκόων επί του συνολικού πληθυσμού κατά τα τέλη του 20ου αιώνα. Η Ελλάδα, ως χώρα υποδοχής πολιτών τρίτων χωρών, κλήθηκε να ανταπεξέλθει στην προάσπιση αλλά και εφαρμογή του δικαιώματος για οικογενειακή επανένωση, κυρίως τα τελευταία πέντε χρόνια λόγω της ραγδαίας αύξησης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής ασχολήθηκα με το δικαίωμα της οικογενειακής ζωής των αλλοδαπών στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι μετανάστες, πρόσφυγες, οι αιτούντες άσυλο και η ειδική κατηγορία ευάλωτης ομάδας ασυνόδευτοι ανήλικοι. Το εν λόγω δικαίωμα είναι για ποικίλους λόγους ιδιαίτερης σημασίας στο πεδίο του δικαίου, που αφορά τις ανωτέρω ευπαθείς ομάδες της κοινωνίας. Η απρόσκοπτη συνύπαρξη του αλλοδαπού μετανάστη αλλά και του δικαιούχου διεθνούς προστασίας με την οικογένεια του στην χώρα υποδοχής, δεν συνιστά απλώς ένα δικαίωμα του. Είναι ταυτόχρονα ένας καταλύτης για την ομαλή ένταξη και συμμετοχή του στην κοινωνία που τον υποδέχεται, καθώς πρόκειται για ένα κοινωνικό, υπό ευρεία έννοια δικαίωμα, που συνδέεται άμεσα με το ατομικό δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας κάθε ατόμου. Για τον λόγο αυτό η οικογένεια του αλλοδαπού ανεξαρτήτως της ιδιότητας του ως μετανάστη ή δικαιούχου διεθνούς προστασίας ή και αιτούντος διεθνή προστασία τυγχάνει προστασίας σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Οι θεσμοί της Ε.Ε έχουν μεριμνήσει ώστε να πλαισιωθούν νομοθετικά αλλά και να προασπιστούν τα θεμελιώδη δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών. Η εργασία γύρω από την δημιουργία νομοθετικών και μη κειμένων αποτέλεσε χρονοβόρα διαδικασία της οποίας την ανάγκη ανέδειξαν οι συνθήκες στο εσωτερικό της ένωσης αλλά και στο διεθνές επίπεδο. Η παρούσα διατριβή αποτελείται από τις κάτωθι ενότητες:- Η επιταγή της προστασίας της οικογένειας,- Η προστασία των οικογενειών των αλλοδαπών στο διεθνές δίκαιο,- Η προστασία της οικογένειας στο πεδίο του δικαίου της διεθνούς προστασίας- Λοιπές περιπτώσεις επανένωσης οικογενειών,- Πρόσφατες νομολογιακές εξελίξεις του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου Ανθρωπίνων δικαιωμάτων,- Συζήτηση , Συμπεράσματα