Η εικαστική βιωματική αντίληψη των παιδιών μέσα από τον σύγχρονο πολιτισμό και την αισθητική της καθημερινότητας: καλλιεργώντας τον σχεδιασμό (design) στο πλαίσιο του συμμετοχικού και αειφορικού σχεδιασμού στο αλληλεπιδραστικό και παιγνιώδες περιβάλλον μιας κοινότητας, για μια ολιστική προσέγγιση της ανάπτυξης

Abstract

This thesis deals with the issue of aesthetic development of primary school children in a new visual experiential framework of everyday aesthetics which will provide the children with aesthetic completeness in the formation of their personal identity. The research argues that material culture can form a deeper and more meaningful connection between the child and aesthetics than academic art that is detached from everyday life. The purpose of this research is to study the ways in which aesthetics is perceived and shaped in the context of young children's everyday life in contemporary material culture, in the teaching subject of visual arts. Within a student-centered and interactive school environment, the concepts of experiential-olistic learning and participatory-conceptual design are cultivated, encouraging the student to learn to discover and enjoy the aesthetic values that will accompany him/her in his/her future. In line with the above, the questions were studied in relation to the following questions: 1) The development of children's aesthetics through their daily life. 2) The influence of young children's daily contact with the modern material world on the formation of their aesthetics. 3) How children through their involvement in participatory design can understand their rights in making decisions about the design of the environment. The research was conducted in an experimental school in Attica, by the school's art teacher-researcher, with a group of 25 participants and the method chosen was Action Research. The analysis of the results showed that when children experience art naturally in their daily lives, they develop holistically and create deeper links with aesthetics for the formation of their personality. Children's aesthetic cultivation can be triggered by material culture, as the formation of their perception of the world comes through immanent experiences and their interaction with the environment and nature. Through the schemes of community, sustainable and participatory design, children are self-acting and are able to take initiatives for the environment and for the aesthetics of their daily lives, interacting vividly with others, developing their social and emotional intelligence. In this research, everyday life is welcomed as a continuous reconstruction of transformations of experiences, highlighting a multitude of aesthetic issues that concern young children. What is argued is that art education should promote empirical learning within the broader interdisciplinary and holistic field of everyday life as felt and experienced by the students. Life itself and children's experiences are legitimately transformed into an experiential, playful, multimodal, open and interactive field with the community.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με το ζήτημα της αισθητικής ανάπτυξης των παιδιών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ένα νέο εικαστικό βιωματικό πλαίσιο της καθημερινής αισθητικής το οποίο θα αποδώσει στον/στην μαθητή/τρια αισθητική πληρότητα στη διαμόρφωση της προσωπικής του/της ταυτότητας. Η έρευνα υποστηρίζει ότι ο υλικός πολιτισμός μπορεί να διαμορφώσει μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη σύνδεση του παιδιού με την αισθητική, από ό,τι η αποπλαισιωμένη από την καθημερινή ζωή ακαδημαϊκή τέχνη. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να μελετήσει τους τρόπους αντίληψης και διαμόρφωσης της αισθητικής στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής των μικρών παιδιών στον σύγχρονο υλικό πολιτισμό, στο διδακτικό αντικείμενο των εικαστικών. Μέσα σε ένα μαθητοκεντρικό και αλληλεπιδραστικό σχολικό περιβάλλον, καλλιεργούνται οι έννοιες της βιωματικής-ολιστικής μάθησης και του συμμετοχικού-αειφορικού σχεδιασμού, ενθαρρύνοντας τον/την μαθητή/τρια να μάθει να ανακαλύπτει και να απολαμβάνει τις αισθητικές αξίες που θα τον/την συνοδεύσουν στο μέλλον του/της. Σύμφωνα με τα παραπάνω, μελετήθηκαν ζητήματα που αφορούν τα ερωτήματα σε σχέση με: 1) Την ανάπτυξη της αισθητικής των παιδιών μέσα από την καθημερινή τους ζωή. 2) Την επίδραση της καθημερινής επαφής των μικρών παιδιών στον σύγχρονο υλικό κόσμο για τη διαμόρφωση της αισθητική τους. 3) Πώς τα παιδιά μέσα από την εμπλοκή τους στον συμμετοχικό σχεδιασμό μπορούν να κατανοήσουν τα δικαιώματά τους, παίρνοντας αποφάσεις για τον σχεδιασμό του περιβάλλοντος. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε ένα Πειραματικό Σχολείο της Αττικής, από την εκπαιδευτικό-ερευνήτρια των εικαστικών του σχολείου, με μία ομάδα 25 συμμετεχόντων και η μέθοδος που επιλέχθηκε ήταν η έρευνα δράσης. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι όταν παιδιά βιώνουν την τέχνη με φυσικότητα στην καθημερινή τους ζωή, αναπτύσσονται ολόπλευρα και δημιουργούν βαθύτερους δεσμούς με την αισθητική για τον σχηματισμό της προσωπικότητας τους. Η αισθητική καλλιέργεια των παιδιών μπορεί να έχει έναυσμα τον υλικό πολιτισμό, καθώς η συγκρότηση της αντίληψης που έχουν για τον κόσμο, προέρχεται μέσα από εμπράγματες εμπειρίες και τη διαδράσή τους με το περιβάλλον και τη φύση. Μέσα από τα σχήματα της κοινότητας, του αειφορικού και συμμετοχικού σχεδιασμού, τα παιδιά αυτενεργούν και είναι ικανά να παίρνουν πρωτοβουλίες για το περιβάλλον και για την αισθητική της καθημερινής τους ζωής, αλληλεπιδρώντας ζωντανά με τους άλλους, αναπτύσσοντας την κοινωνική και συναισθηματική τους νοημοσύνη. Σε αυτήν την έρευνα, η καθημερινή ζωή καλωσορίζεται ως μια συνεχή αναδόμηση από μετασχηματισμούς εμπειριών, αναδεικνύοντας μια πλειάδα αισθητικών ζητημάτων που απασχολούν τα μικρά παιδιά. Αυτό που υποστηρίζεται είναι ότι η εικαστική εκπαίδευση πρέπει να προωθεί την εμπειρική μάθηση, μέσα στο ευρύτερο διαθεματικό και ολιστικό πεδίο της καθημερινής ζωής, όπως την αισθάνονται και τη βιώνουν οι μαθητές/τριες. Η ίδια η ζωή και οι παιδικές εμπειρίες είναι θεμιτό να μετατρέπονται σε ένα βιωματικό, παιγνιώδες, πολυτροπικό, ανοιχτό και αλληλεπιδραστικό πεδίο μεταξύ της κοινότητας των παιδιών.