Προφορική ανακοίνωση σε συνέδριο: είδος, σχηματική οργάνωση, στοιχεία διεπίδρασης

Abstract

This dissertation is a linguistic study that looks into the characteristics of scientific/ academic genres. The goal is to analyze a genre of (prepared and planned) academic monologue that is called conference presentation. Despite its vital role in academic communities, this specific genre has not been studied by the Greek scientific community. We have looked into the conference presentations of two different panhellenic scientific conferences (a medical conference and a philological conference) with the aim of detecting specific linguistic mechanisms with interactional resources according to Hyland’s metadiscourse model (2005 a, b). The research focuses on the hedges, the emphatics and the attitude markers that are present in the organizational parts of the speeches (moves and steps), as defined by Swales’ theoretical move analysis (1990, 2004). The use of these mechanisms has been correlated with the functions and the contextual features of a conference presentation and mostly with the speakers’ goals. At the same time, due to linguistic interest for disciplinary comparisons among scientific/academic genres, we looked into (quantitative and qualitative) discrepancies in the conference presentations regarding the use and the function of specific metadiscourse mechanisms which have been correlated with the specific features of the two different sciences. The study revealed that the three linguistic mechanisms promote the main goal of the speakers to ensure that the audience accepts their (scientific) assertions and their objectives as differentiated in the organizational parts of their speeches. Simultaneously, their linguistic choices in connection with the three metadiscourse mechanisms serve the conventions of the scientific/academic genre and are also influenced by the features of a conference presentation, the rules of these specific scientific communities and the rhetorical style that characterizes them. Further comparisons between speech samples from the two conferences show quantitative and qualitative differentiations in the use of these specific linguistic mechanisms, which have been correlated with the different features and the specific demands of the two sciences. The results of this study could contribute to better understanding this genre and they can also be used in teaching academic genres. In this way, the new scientists will practise in using these specific mechanisms in order to create an effective presentation for specialists so as to consolidate their position in the scientific community and create the prerequisites needed to expand and promote their research.

Η διδακτορική διατριβή εντάσσεται στο σύνολο των γλωσσολογικών ερευνών που αναζητούν τα χαρακτηριστικά ειδών (genres) επιστημονικού/ακαδημαϊκού λόγου. Διερευνάται ένα είδος (προετοιμασμένου και προσχεδιασμένου) ακαδημαϊκού μονολόγου, η προφορική ανακοίνωση σε συνέδριο (conference presentation), το οποίο, παρά τον σημαντικό ρόλο του στο ευρύτερο περιβάλλον των ακαδημαϊκών κοινοτήτων, δεν έχει διερευνηθεί σε δεδομένα από τον ελληνικό επιστημονικό χώρο. Σε δεδομένα προφορικών ανακοινώσεων που δόθηκαν σε δύο πανελλήνια συνέδρια διαφορετικών επιστημών (ιατρικής και φιλολογίας), αναζητήθηκαν συγκεκριμένοι γλωσσικοί μηχανισμοί, οι οποίοι, με βάση το πρότυπο μεταλόγου (metadiscourse) του Hyland (2005a, b), θεωρούνται γλωσσικοί μηχανισμοί με αυξημένη διαπροσωπική λειτουργία (interactional resources). Η έρευνα επικεντρώθηκε στους μετριαστικούς μηχανισμούς (hedges), στους εμφατικούς μηχανισμούς (emphatics) και στους δείκτες διάθεσης (attitude markers), οι οποίοι αναζητήθηκαν στα οργανωτικά μέρη (κινήσεις και βήματα) των ομιλιών, όπως αυτά προσδιορίστηκαν με βάση το θεωρητικό μοντέλο ανάλυσης σε κινήσεις (move analysis) του Swales (1990, 2004). H χρήση των μηχανισμών αυτών συσχετίστηκε με τις λειτουργίες και τα καταστασιακά χαρακτηριστικά του είδους της προφορικής ανακοίνωσης σε συνέδριο και, κυρίως, με τους στόχους των ομιλητών. Παράλληλα, στο πλαίσιο του γλωσσολογικού ενδιαφέροντος που έχει αναπτυχθεί για διεπιστημονικές συγκρίσεις στα είδη του επιστημονικού/ακαδημαϊκού λόγου, διερευνήθηκαν στα δύο δείγματα των ομιλιών διαφοροποιήσεις (ποσοτικές και ποιοτικές) στη χρήση και στη λειτουργία των συγκεκριμένων μηχανισμών μεταλόγου (metadiscourse), οι οποίες συσχετίστηκαν και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο επιστημών. Από την έρευνα διαπιστώθηκε πως οι τρεις γλωσσικοί μηχανισμοί προωθούν τόσο τον κύριο στόχο των ομιλητών, να εξασφαλίσουν την αποδοχή των (επιστημονικών) ισχυρισμών τους από το ακροατήριο, όσο και τους επιμέρους στόχους τους, όπως αυτοί διαφοροποιούνται στα επιμέρους οργανωτικά μέρη των ομιλιών. Παράλληλα, οι γλωσσικές επιλογές τους αναφορικά με τους τρεις μηχανισμούς μεταλόγου υπηρετούν τις συμβάσεις του επιστημονικού/ακαδημαϊκού λόγου αλλά και επηρεάζονται τόσο από τα χαρακτηριστικά του είδους της προφορικής ανακοίνωσης σε συνέδριο όσο και από τους κανόνες των συγκεκριμένων επιστημονικών κοινοτήτων και το ρητορικό ύφος που τις χαρακτηρίζει. Περαιτέρω συγκρίσεις που διενεργήθηκαν μεταξύ των δειγμάτων ομιλιών από τα δύο συνέδρια έδειξαν διαφοροποιήσεις -ποσοτικές και ποιοτικές- στη χρήση των συγκεκριμένων γλωσσικών μηχανισμών, οι οποίες συσχετίστηκαν και με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες των δύο επιστημών. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν μπορούν να συμβάλουν στην κατανόηση του είδους αυτού αλλά και να εφαρμοστούν στον χώρο της διδακτικής των ακαδημαϊκών ειδών. Έτσι, οι νέοι επιστήμονες θα ασκηθούν στη χρήση των συγκεκριμένων μηχανισμών για τη διαμόρφωση μιας αποτελεσματικής παρουσίασης σε εξειδικευμένο ακροατήριο, η οποία αποτελεί σημαντικό εφόδιο, προκειμένου να εδραιώσουν τη θέση τους στον επιστημονικό χώρο και, συνακόλουθα, να επαυξήσουν τις προϋποθέσεις για να επεκτείνουν και να προαγάγουν την έρευνά τους.