Ο ρόλος της συλλογικής μνήμης και της συμμετοχής της κοινότητας στην παραγωγή του κοινού χώρου

Abstract

Who has the final decision on how the urban spaces will be produced and inhabited? How do the processes of collective memory affect the practices of appropriation, reclaiming and habitation, that produce contested spatialities in the body of the city? And finally, how does collective memory and community participation affect the production of common space? The research focuses on the concepts of participation and collective memory with the aim of investigating their role in reclaiming, and producing common spaces. At a theoretical level, a tripartite research scheme is created in which the multi-layered concepts of participation in the production of space and collective memory meet the theoretical background of commons and common space, and their relation is examined under a new perspective in order to answer the basic research questions, while in practice, the relationship between them is sought through three case studies: First, in the alternative proposal of Professor A. Vrychea for the reconstruction of the old refugee settlement of Thebes with the participation of the residents. Then in the collective struggles of the residents for the reclaim and defense of Philopappou hill, and finally in the official strategies of participatory space production of the Municipality of Athens. Finally, the present research problematizes not only space as a common good but also memory, as it highlights the right to common memory in space - a memory of the commons.

Ποιός θα έχει την τελική απόφαση για το πως θα παραχθούν και θα κατοικηθούν οι χώροι της πόλης; Πως οι διαδικασίες συλλογικής μνήμης επηρεάζουν τις συλλογικές πρακτικές οικειοποίησης, διεκδίκησης και νοηματοδότησης, γράφοντας με τον τρόπο αυτό αμφισβητούμενες χωρικότητες στο σώμα της πόλης; Πως η συλλογική μνήμη και η συμμετοχή της κοινότητας επηρεάζουν την παραγωγή του κοινού χώρου; Η παρούσα έρευνα εστιάζει στις έννοιες της συμμετοχής και της συλλογικής μνήμης με στόχο τη διερεύνηση του ρόλου τους στην διεκδίκηση, παραγωγή και νοηματοδότηση ενός χώρου ως κοινό (common space). Σε θεωρητικό επίπεδο δημιουργείται ένα τριαδικό ερευνητικό σχήμα στο οποίο οι πολυεπίπεδες έννοιες της συμμετοχής στην παραγωγή χώρου και της συλλογικής μνήμης συναντούν το θεωρητικό υπόβαθρο των κοινών και του κοινού χώρου, και εξετάζονται υπό ένα νέο πρίσμα με σκοπό να δώσουν απάντηση στα βασικά ερευνητικά ερωτήματα, ενώ στην πράξη η σχέση μεταξύ τους αναζητείται μέσω τριών περιπτώσεων μελέτης: Αρχικά, στην εναλλακτική πρόταση της καθηγήτριας Α. Βρυχέα για την ανάπλαση του παλιού προσφυγικού συνοικισμού της Θήβας με την συμμετοχή των κατοίκων. Στη συνέχεια στους συλλογικούς αγώνες των κατοίκων για την διεκδίκηση και υπεράσπισης του λόφου Φιλοπάππου, και στις επίσημες στρατηγικές συμμετοχικής παραγωγής χώρου του Δήμου Αθηναίων. Τέλος, η παρούσα έρευνα πρόβληματοποιεί όχι μόνο τον χώρο ως κοινό αγαθό αλλά και τη μνήμη, καθώς επισημαίνει το δικαίωμα στην κοινή μνήμη στο χώρο - μίας μνήμης των κοινών.