Επίπτωση των τεχνολογικά καινοτόμων συστημάτων διεξαγωγής της κυκλοφορίας των οχημάτων στην οδό, στην ποιότητα της ζωής των πολιτών και στην ελεύθερη άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου

Abstract

At the dawn of the 21st century, it is expected to achieve the transition to a traffic environment of driverless vehicles. This transition, of course, from conventional driving to fully automated driving, as presented according to SAE International (2021), is not an instantaneous event. On the contrary, it requires a long evolutionary path, both of technological and societal transformations. Comfort, economy, serviceability, safety, are displayed by the promoters of the use of the autonomous vehicle as its main benefits. However, reasonable concerns are raised about the consequences that the circulation of autonomous vehicles is expected to entail for the human personality, the intangible aspects of the humans and their daily lives. With a view to preserving the fundamental human rights, the central objective of this thesis is, through the identification of the above concerns, to contribute to the development of a framework of principles and positions that must govern the autonomous vehicle-human relationship, so that human significance is not diminished. In light of the above, the Delphi forecasting research method was used to investigate and identify concerns about the future impact of the autonomous vehicle. It was attended anonymously by experts in various scientific fields. To determine the initial, "open-ended" questionnaire, the available literature in relevant areas was used, taking into consideration the strong and weak points, the opportunities and the threats from the autonomous vehicle circulation. As a result of the successive rounds of “closed-ended” questionnaires, a series of converging positions emerged, focusing on the impact of autonomous driving to road safety, mobility, law, privacy and employment. For the positions that resulted from the Delphi method that the trending views of the participants were unclear, concerning the relationship of autonomous driving with the environment, economy and development, social welfare and ethics, interviews with persons of known authority were conducted, in order for more clear opinions to emerge. From the above research process, 19 positions/ conditions for the transition to fully automated driving, based on the respect and protection of the human wellbeing, were produced. Subsequently, based on the above positions and in combination with the automation levels according to SAE, an attempt was made to identify the milestones for the safe transition from conventional to fully automated driving, using the strategic forecasting method. One of the originalities of this thesis is the road map for the transition from the circulation of conventional to fully automated vehicles, which includes the requirements that must be met for this transition, as well as their sequence, while a critical path for its smooth achievement, based on the respect and protection of the human well-being. These requirements include initiatives and measures to be taken at all stages of the transition from conventional to fully automated driving to improve road safety, mobility, economy, development and social progress, but also to ensure the prevailance of law and ethics. This doctoral thesis results in the formulation of useful conclusions addressing the research questions/problems that were raised and which became the trigger for this endeavor.

Στην ανατολή του 21ου αιώνα αναμένεται η επίτευξη μετάβασης σε ένα περιβάλλον κυκλοφορίας οχημάτων που θα κινούνται χωρίς την παρουσία οδηγού. Η μετάβαση αυτή, βεβαίως, από τη συμβατική οδήγηση στην πλήρως αυτοματοποιημένη, όπως παρουσιάζεται κατά SAE International (2021), δεν αποτελεί στιγμιαίο γεγονός. Αντιθέτως απαιτεί μια μακρά εξελικτική πορεία, τόσο της τεχνολογίας όσο και της κοινωνίας. Η άνεση, η οικονομία, η εξυπηρέτηση, η ασφάλεια, προβάλλονται από τους προαγωγούς της χρήσης του αυτόνομου οχήματος ως τα δυνατά του σημεία. Ταυτόχρονα όμως, δημιουργούνται εύλογοι προβληματισμοί για τις συνέπειες που αναμένεται να έχει η κυκλοφορία των αυτόνομων οχημάτων στην ανθρώπινη προσωπικότητα, σε άυλες πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης και στην καθημερινότητά του ανθρώπου. Με γνώμονα τη διατήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, κεντρικός στόχος της ερευνητικής αυτής διατριβής είναι, μέσα από την αναγνώριση των ανωτέρω προβληματισμών, η συμβολή στην ανάπτυξη ενός πλαισίου αρχών και θέσεων που πρέπει να διέπουν τη σχέση αυτόνομου οχήματος- ανθρώπου, ώστε να μην αλλοιωθεί η ανθρώπινη σημαντικότητα.Υπό το ανωτέρω πρίσμα, για τη διερεύνηση και τον προσδιορισμό προβληματισμών επί της μελλοντικής επίδρασης του αυτόνομου οχήματος, χρησιμοποιήθηκε η ερευνητική μέθοδος προβλέψεων Delphi. Σε αυτήν συμμετείχαν, ανώνυμα, πρόσωπα με εξειδίκευση σε διάφορους τομείς της επιστήμης. Για τη διαμόρφωση του προσανατολισμού του αρχικού, «ανοικτού τύπου» ερωτηματολογίου, χρησιμοποιήθηκε η βιβλιογραφία που έχει αναπτυχθεί στους τομείς που άπτονται της διατριβής, λαμβάνοντας υπόψη τα ισχυρά και αδύναμα σημεία, τις ευκαιρίες αλλά και τις απειλές από την κυκλοφορία του αυτόνομου οχήματος. Από τους επόμενους, διαδοχικούς γύρους «κλειστού τύπου» ερωτηματολογίων, προέκυψε μια σειρά συγκλινουσών θέσεων που εστίασαν στη σχέση της εφαρμογής της αυτόνομης οδήγησης με την οδική ασφάλεια, την κινητικότητα, το δίκαιο, την ιδιωτικότητα και την εργασία. Για τις θέσεις που παρήγαγε η μέθοδος Delphi για τις οποίες δεν κατέστη σαφής η επικρατούσα άποψη των συμμετεχόντων, και αφορούσαν στη σχέση της αυτόνομης οδήγησης με το περιβάλλον, την οικονομία και την ανάπτυξη, την κοινωνική ευημερία και την ηθική, προκειμένου να διαμορφωθούν κατασταλαγμένες απόψεις, επιλέχθηκε η διενέργεια συνεντεύξεων με πρόσωπα εγνωσμένου κύρους.Από την ανωτέρω ερευνητική διαδικασία, τελικά προέκυψαν 19 θέσεις, εκτιμήσεις και προϋποθέσεις για την μετάβαση στην πλήρως αυτοματοποιημένη οδήγηση, με γνώμονα το σεβασμό και την προστασία της ανθρώπινης υπόστασης. Στη συνέχεια, με βάση τις ανωτέρω θέσεις, επιχειρήθηκε ο προσδιορισμός οροσήμων για την ασφαλή μετάβαση από τη συμβατική στην πλήρως αυτοματοποιημένη οδήγηση, ανά επίπεδο αυτοματοποίησης κατά SAE, με τη μέθοδο της στρατηγικής πρόβλεψης. Ένα από τα στοιχεία πρωτοτυπίας της εν λόγω διατριβής αποτελεί και ο οδικός χάρτης μετάβασης από την κυκλοφορία συμβατικών οχημάτων στα πλήρως αυτοματοποιημένα, στον οποίο περιλαμβάνονται οι απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται για τη μετάβαση αυτή, καθώς και η αλληλουχία τους, ενώ καταστρώθηκε και μια κρίσιμη διαδρομή για την ομαλή επίτευξή της, με γνώμονα το σεβασμό και την προστασία της ανθρώπινης υπόστασης. Μεταξύ των ανωτέρω απαιτήσεων περιλαμβάνονται πρωτοβουλίες και μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε όλα τα στάδια μετάβασης από τη συμβατική στην πλήρως αυτόνομη οδήγηση για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, της κινητικότητας, της οικονομίας, της ανάπτυξης και της κοινωνικής προόδου, αλλά και τη διασφάλιση του δικαίου και της ηθικής. Η διδακτορική αυτή διατριβή καταλήγει με τη διατύπωση χρήσιμων συμπερασμάτων στα ερευνητικά ερωτήματα/προβληματισμούς που τέθηκαν και αποτέλεσαν το έναυσμα για την εκπόνησή της.