Αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων/οργανισμών: η περίπτωση των μονάδων ιδιωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

It is a fact that education has a dominant role in personal, social and economic level. Εducation provided in a Country is mainly based on schools’ management. So, schools should periodically monitor and measure their efficiency, effectiveness, productivity and other relevant key performance indicators, during their effort to meet the requirements of the contemporary society. As a rule, both teachers and principals’ "life – long" education implies the continuous improvement of organizations/ companies, i.e. private educational units as a whole. Based on this, the aim of this doctoral dissertation is to investigate the factors that determine organizations/ companies’ efficiency and effectiveness in the field of education. More specifically, because one of the main purposes of education is to contribute to the comprehensive, harmonious and balanced development of the mental and psychosomatic functions of each student, the proper management and both the coordination of resources (human, material, technical) and the functions that support the educational process in an effective way are considered as necessary prerequisites. More specific, the first chapter presents a brief overview of contemporary Greek education’s history, the way of establishment and operation, the structure and the administration of secondary education units (here, General High Schools), emphasizing those of private sector, according to law, as well as the latest statistics and data.The second chapter concerns the systematic approach of a school’s operation, analyzes both its external and internal environment according to the principles of strategic management and then, presents the tools/ methods of both its administration according to the requirements of educational management. Then, education, as a service, is analyzed and also, the basic characteristics, both the principles and the dimensions of its quality, both the benefits and the obstacles from the implementation of quality, the concept of Total Quality Management are presented. Finally, the chapter concludes with the remarkable role of a school’s principal (leader) and the factor of catalytic importance for its quality operation: the culture.The third chapter presents the definitions, the types, the models and the ways of measuring efficiency, effectiveness and productivity. Next, the relationship between these three senses in a private school is presented. Finally, the concept, the tools and the organizational performance’s indicators are mentioned.In the fourth chapter, there is a brief presentation of the (quantitative) research in social sciences and more specifically, in the field of education. Moreover, both the methodology and the design of this research are recorded, i.e. the population, the research questions, the measuring instrument and its reliability and validity tests, the research topics and its modules, the data collection method, the response rate and the data analysis method.The fifth chapter presents the analysis of the demographic characteristics of the participants (principals), the student public and the teaching and administrative staff during the specific school year. Then, there are frequency distributions of the examined variables per thematic unit: organization and administration, standard evaluation of teaching staff, organizational culture, inclusion and guidance, diversity, job satisfaction. Moreover, participants' responses as far as the school effectiveness is concerned and the impact of the COVID-19 pandemic are displayed. Finally, correlations are made between the questions in order to answer the research questions and a table with the analysis of the indicators based on the statistical data is displayed.Thus, at the end, both the conclusions and the interpretation of the results, the limitations and the suggestions for further research are presented. The main conclusions of this doctoral dissertation are methodologically based on the investigation of the current situation, the review of the relevant literature and the results of the primary research aimed at recording the factors that affect both the effectiveness and the efficiency of private secondary schools, i.e. Greek High Schools.

Είναι γεγονός ότι η εκπαίδευση διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Η παρεχόμενη εκπαίδευση μίας χώρας στηρίζεται εν πολλοίς στην οργάνωση και τη διοίκηση των εκπαιδευτικών μονάδων (educational management), οι οποίες στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, καλούνται να παρακολουθούν και να μετρούν περιοδικά την αποδοτικότητα, την αποτελεσματικότητα, την παραγωγικότητά τους καθώς και άλλους συναφείς δείκτες απόδοσης.Κατά κανόνα, η «δια βίου» εκπαίδευση των διευθυντών, ως επικεφαλής, και των εκπαιδευτικών συνεπάγεται τη διαρκή βελτίωση των οργανισμών/ επιχειρήσεων, δηλαδή των ιδιωτικών εκπαιδευτικών μονάδων εν συνόλω. Με βάση αυτό, αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των παραγόντων που προσδιορίζουν την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων/ οργανισμών στον τομέα της εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα, επειδή ένας εκ των κυρίων στόχων της εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ολόπλευρη, αρμονική κι ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών λειτουργιών των εκπαιδευόμενων, κρίνονται ως απαραίτητα προαπαιτούμενα η ορθή διοίκηση κι ο συντονισμός των πόρων (ανθρώπινων, υλικών, τεχνικών) και των λειτουργιών που υποστηρίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία με αποτελεσματικό τρόπο.Πιο αναλυτικά, στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μία σύντομη ανασκόπηση της ιστορίας της νεοελληνικής εκπαίδευσης, παρουσιάζονται ο τρόπος ίδρυσης και η λειτουργία, η διάρθρωση, η οργάνωση κι η διοίκηση των μονάδων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γενικά Λύκεια), δίνοντας έμφαση σε αυτές του ιδιωτικού τομέα, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, καθώς και τελευταία στατιστικά στοιχεία και δεδομένα γι’ αυτή.Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η συστημική προσέγγιση της λειτουργίας της εκπαιδευτικής μονάδας, αναλύονται τόσο το εξωτερικό όσο και το εσωτερικό περιβάλλον της, σύμφωνα με τις αρχές του στρατηγικού management και στη συνέχεια, προβάλλονται μέσα/μέθοδοι τόσο οργάνωσης όσο και διοίκησής της, σύμφωνα με τις επιταγές της εκπαιδευτικής διοίκησης. Στη συνέχεια, αναλύεται η εκπαίδευση ως υπηρεσία και προβάλλονται τα βασικά χαρακτηριστικά της, οι αρχές κι οι διαστάσεις της ποιότητά της, τα οφέλη και τα εμπόδια από την εφαρμογή ποιότητας, η έννοια της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (Total Quality Management). Τέλος, το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με τον αξιοσημείωτο ρόλο του διευθυντή (ηγέτη) στην εκπαιδευτική μονάδα και τον παράγοντα καταλυτικής σημασίας για την ποιοτική λειτουργία της: την κουλούρα. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι έννοιες, τα είδη, τα μοντέλα και οι τρόποι μέτρησης της αποδοτικότητας (efficiency), της αποτελεσματικότητας (effectiveness) και της παραγωγικότητας (productivity). Στη συνέχεια, προβάλλεται η σχέση μεταξύ αυτών των τριών εννοιών στο πλαίσιο μίας εκπαιδευτικής μονάδας. Τέλος, αναφέρονται η έννοια, τα εργαλεία και οι δείκτες της οργανωσιακής απόδοσης. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται μία σύντομη παρουσίαση της (ποσοτικής) έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες και πιο συγκεκριμένα, στο τομέα της εκπαίδευσης, καθώς στη συνέχεια, καταγράφονται τα στοιχεία περί της μεθοδολογίας και του σχεδιασμού της παρούσας έρευνας, δηλαδή ο πληθυσμός, τα ερευνητικά ερωτήματα, το όργανο μέτρησης κι οι έλεγχοι αξιοπιστίας και εγκυρότητάς του, τα θέματα έρευνας κι οι θεματικές ενότητές της, η μέθοδος συλλογής των δεδομένων, το ποσοστό απόκρισης και η μέθοδος ανάλυσης των δεδομένων. Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζονται η ανάλυση των δημογραφικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων (διευθυντών), του Λυκείου που υπηρετούν, του μαθητικού κοινού και του διδακτικού και διοικητικού προσωπικού κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης σχολικής χρονιάς. Στη συνέχεια, ακολουθούν κατανομές συχνοτήτων των εξεταζόμενων μεταβλητών ανά θεματική ενότητα: οργάνωση και διοίκηση, τυπική αξιολόγηση διδακτικού προσωπικού, σχολικό κλίμα, ένταξη και καθοδήγηση, διαφορετικότητα, επαγγελματική ικανοποίηση. Έπειτα, προβάλλονται οι απαντήσεις των συμμετεχόντων σχετικά με την αποτελεσματικότητα του σχολείου και την επιρροή από την πανδημία του COVID-19. Τέλος, γίνονται συσχετίσεις μεταξύ των ερωτημάτων προκειμένου να απαντηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα και προβάλλεται Πίνακας με την ανάλυση των δεικτών – μ.ο. εκπαιδευτικών μονάδων βάσει των στατιστικών δεδομένων.Έτσι, στο τέλος παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων, οι περιορισμοί και οι προτάσεις για περαιτέρω έρευνα. Τα βασικά συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής στηρίζονται από μεθοδολογική άποψη στη διερεύνηση της υφιστάμενης κατάστασης, στην επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας και στα αποτελέσματα της πρωτογενούς έρευνας που στοχεύουν στην καταγραφή των παραγόντων που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των μονάδων ιδιωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα, των Γενικών Λυκείων της Ελλάδας.