Ήταν τελικά η κούκλα;: προσεγγίζοντας την εκπαιδευτική πράξη με την αξιοποίηση της μεθόδου των personal dolls μέσα από το πρίσμα του εκπαιδευτικού ως αναστοχαζόμενου επαγγελματία στο πλαίσιο μιας συνεργατικής έρευνας δράσης

Abstract

Recently, the dialogue on managing student diversity has particularly concerned the scientific and educational community in Greece and internationally. In our country, major changes in the composition of student population as well as the growing demand for social justice bring teachers face to face with a new reality that challenges established perceptions and practices and often makes them feel confused and uncertain. The need to keep up with it puts the issue of their professional learning and development in the spotlight. In order to manage the challenges that often arise, teachers seek to be trained in new methods and techniques. However, in many cases, the training options offered do not seem to contribute to bridging theory with pedagogical practice and, therefore, do not help them to meet the complex challenges that arise every day in their classrooms. In the field of managing diversity in school, the Persona Dolls method is becoming increasingly known as an effective new approach, especially appropriate for young children. However, the research data we have available on how it is used inside classroom and on the potential theoretical and methodological issues that arise when teachers try to integrate it into their educational practice are not sufficient. In the context of this doctoral research, nine teachers, participating as action researchers together with the researcher-facilitator and her two critical friends attempt to explore the possibilities and challenges arising from using the Persona Dolls method in approaching issues of heterogeneity and discrimination. The method is exploited as research hypothesis in the context of a training and research program based on reflective models for education which is designed to support their action. As teachers’ opinion is considered important, we also believe it is necessary to explore their overall involvement in the program as well as the ways in which it is intertwined with the evaluation of the research hypothesis. The research data are drawn from different sources and are analysed through thematic analysis, using elements from grounded theory as well. The results show that teachers' participation in the research program - through their involvement in the collaborative action research processes - challenged their educational beliefs and teaching practices, promoting changes in the way they approach their practice and their role in the educational process. Evaluating the Persona Dolls method is linked to this reframing. It highlights the main difficulties and dilemmas the teachers encountered, the kind of support they consider important in their attempt to adopt the method and the perspectives they acknowledge in their effort to approach their educational practice through the lens of the reflective professional.

Τα τελευταία χρόνια, ο διάλογος για τη διαχείριση της μαθητικής ετερότητας απασχολεί ιδιαίτερα τόσο την επιστημονική όσο και την εκπαιδευτική κοινότητα, στην Ελλάδα και διεθνώς. Στην χώρα μας, οι μεγάλες αλλαγές στη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού αλλά και το αυξανόμενο αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη φέρνουν αντιμέτωπους τους εκπαιδευτικούς με μια νέα πραγματικότητα που προσκρούει σε παγιωμένες αντιλήψεις και πρακτικές και, όχι σπάνια, τους προκαλεί αμηχανία και αβεβαιότητα. Η, δε, ανάγκη συμπόρευσης με τα νέα δεδομένα θέτει στο επίκεντρο το ζήτημα της επαγγελματικής τους μάθησης και εξέλιξης. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί, προκειμένου να διαχειριστούν τις προκλήσεις που αναδύονται συχνά επιδιώκουν την επιμόρφωσή τους σε νέες μεθόδους και τεχνικές. Εντούτοις, σε αρκετές περιπτώσεις, οι επιμορφωτικές δράσεις που τους προτείνονται δεν φαίνεται να συμβάλουν στη γεφύρωση της θεωρίας με την παιδαγωγική πράξη και, ως εκ τούτου, δεν τους βοηθούν να απαντούν στις σύνθετες προκλήσεις που προκύπτουν καθημερινά στις τάξεις τους. Στο πεδίο της διαχείρισης της διαφορετικότητας στο σχολείο, η μέθοδος των Persona Dolls γίνεται ολοένα και πιο γνωστή ως μια νέα αποτελεσματική προσέγγιση, ιδιαίτερα για τις μικρές ηλικίες. Ωστόσο, τα ερευνητικά δεδομένα που έχουμε για τον τρόπο που η συγκεκριμένη προσέγγιση αξιοποιείται στη σχολική τάξη, και τα πιθανά θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα που εγείρονται στην προσπάθεια των εκπαιδευτικών να την εντάξουν στην εκπαιδευτική τους πράξη δεν είναι επαρκή. Στο πλαίσιο της παρούσας διδακτορικής έρευνας, εννέα εκπαιδευτικοί, συμμετέχοντας ως ερευνήτριες της δράσης τους, με τη συμβολή της ερευνήτριας ως διευκολύντριας-συντονίστριας και των δύο κριτικών της φίλων επιχειρούν να διερευνήσουν από κοινού τις προοπτικές και τις προκλήσεις που προκύπτουν από τη μέθοδο των Persona Dolls στην προοπτική της προσέγγισης ζητημάτων ετερογένειας και διακρίσεων. Η μέθοδος αξιοποιείται ως υπόθεση δράσης στο πλαίσιο ενός επιμορφωτικού ερευνητικού προγράμματος που σχεδιάστηκε για να υποστηρίξει τη δράση τους και αντλεί από τα αναστοχαστικά μοντέλα για την εκπαίδευση. Καθώς η οπτική των ίδιων των εκπαιδευτικών κρίθηκε σημαντική, θεωρήσαμε ταυτόχρονα απαραίτητο να μελετήσουμε τη συνολική εμπλοκή τους στο πρόγραμμα καθώς και των τρόπων που αυτή διαπλέκεται με την αποτίμηση της υπόθεσης δράσης.Τα δεδομένα της έρευνας προέκυψαν από διαφορετικές πηγές και αναλύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης με τη συμβολή και στοιχείων της θεμελιωμένης θεωρίας. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν ότι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στο επιμορφωτικό ερευνητικό πρόγραμμα μέσα από την εμπλοκή τους στις διαδικασίες της συνεργατικής έρευνας δράσης έθεσε υπό αμφισβήτηση τις αντιλήψεις και τις εκπαιδευτικές πρακτικές τους, προωθώντας μετακινήσεις στον τρόπο που προσέγγιζαν την εκπαιδευτική τους πράξη και το ρόλο τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η αποτίμηση της μεθόδου των Persona Dolls συνδέεται με τις μετακινήσεις αυτές, αναδεικνύοντας τις κύριες δυσκολίες και τα διλήμματα που συνάντησαν, το είδος της υποστήριξης που θεωρούν σημαντική στην προοπτική της αξιοποίησής της και τις δυνατότητες που της αναγνωρίζουν, προσεγγίζοντας την εκπαιδευτική τους πράξη μέσα από το πρίσμα του αναστοχαζόμενου επαγγελματία.