Η μετάβαση του παιδιού από το οικογενειακό περιβάλλον στον παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο: ο ρόλος του εκπαιδευτικού στη διαδικασία μετάβασης

Abstract

Every year thousands of children get ready to live a new experience leaving home and proceeding to school. Sooth adjustment, well-being, successful development, high quality preschool programs and securing positive preschool experiences are a fundamental right for every child. Τhe current study considers transition both a complex and dynamic process, lengthy in time, during which a child moves from their family environment to preschool one and later on to kindergarten as well as a change from preschool level, namely from non mandatory study at preschool to the mandatory one year education at kindergarten.The current research aims at approaching the process of transition in relation to the ecosystemic theory on the part of preschool teachers (N217), kindergarten teachers (n.194) and parents (N.55) of preschool children from the region of Epirus, and identify the way they handle the process of transition. Additionally, it attempts to find groups of children that experience hardship in their transition to preschool and kindergarten, to examine the factors that hinder its effective output, and indicate the prerequisites of successful transition. Also, it intends to find out pedagogical practices adopted by teachers and parents and evaluate international transition practices which may or may not be utilized by Greek learning environments.It is a common belief of both teachers and parents that transition is a critical period in a child’s life. Teachers report that they need state and community support along with continuous training so that they can support a child and their family, cooperate, plan and carry out realistic and flexible transition programs. Parents state that they need information and orientation in order to have an active participation in the transition process and together with teachers and community assure a healthy start for the child. Teachers, parents and community can boost transitions of children, however they need essential changes in preschool so that there can be continuity and constructive interaction among institutions.

Κάθε χρόνο χιλιάδες παιδιά ετοιμάζονται να ζήσουν μια νέα εμπειρία καθώς θα μεταβούν από το οικογενειακό στο προσχολικό περιβάλλον. Η ομαλή προσαρμογή, η ευημερία, η επιτυχημένη εξέλιξη, η διασφάλιση θετικών προσχολικών εμπειριών και τα υψηλής ποιότητας προσχολικά προγράμματα είναι δικαίωμα κάθε παιδιού. Η παρούσα μελέτη θεωρεί τη μετάβαση τόσο ως μια πολύπλοκη και δυναμική διαδικασία, μακρού χρονικού διαστήματος, κατά την οποία το παιδί μετακινείται από το οικείο οικογενειακό περιβάλλον στον χώρο του παιδικού σταθμού και μετέπειτα του νηπιαγωγείου όσο και ως αλλαγή προσχολικής βαθμίδας, δηλαδή από τη μη υποχρεωτική φοίτηση του παιδικού σταθμού στη μονοετή υποχρεωτική εκπαίδευση του νηπιαγωγείου.Η παρούσα έρευνα είχε ως στόχο να προσεγγίσει το ζήτημα της μετάβασης σε σχέση με την οικοσυστημική θεωρία από την πλευρά των βρεφονηπιαγωγών (Ν: 217), των νηπιαγωγών (Ν:194) και των γονέων (Ν:55) παιδιών προσχολικής ηλικίας από την περιφέρεια της Ηπείρου και να προσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τη μετάβαση. Συνάμα, να επιχειρήσει να εντοπίσει τις ομάδες παιδιών που βιώνουν με δυσκολία τη μετάβαση στα προσχολικά κέντρα αγωγής και εκπαίδευσης, να διακριβώσει τους παράγοντες που εμποδίζουν την αποτελεσματική της έκβαση και να αναδείξει τις προϋποθέσεις της επιτυχημένης μετάβασης. Επιπλέον, να ανιχνεύσει τις παιδαγωγικές πρακτικές που υιοθετούνται από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς και να αξιολογήσει τις διεθνείς πρακτικές μετάβασης που δυνητικά μπορεί να αξιοποιούνται ή όχι από τα ελληνικά περιβάλλοντα μάθησης.Κοινή πεποίθηση των εκπαιδευτικών και των γονέων είναι, ότι η μετάβαση είναι μια κρίσιμη περίοδος για το παιδί. Οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι χρειάζονται κρατική και κοινοτική στήριξη καθώς και διαρκή επιμόρφωση για να υποστηρίξουν το παιδί και την οικογένειά του, να συνεργαστούν, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ρεαλιστικά και ευέλικτα προγράμματα μετάβασης. Οι γονείς υποστηρίζουν ότι χρειάζονται ενημέρωση και προσανατολισμό προκειμένου να έχουν ενεργητική συμμετοχή στη διαδικασία της μετάβασης και μαζί με τους εκπαιδευτικούς και την κοινότητα να εξασφαλίσουν ένα υγιές ξεκίνημα για το παιδί. Οι εκπαιδευτικοί, οι οικογένειες και οι κοινότητες μπορούν να στηρίξουν τις μεταβάσεις των παιδιών, χρειάζονται όμως ουσιαστικές αλλαγές στην προσχολική αγωγή προκειμένου να υπάρχει συνέχεια και εποικοδομητική αλληλεπίδραση μεταξύ των θεσμών.