Ενταξιακή ηγεσία στη δημόσια διοίκηση στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης: εμπειρική διερεύνηση στη διοίκηση της εκπαίδευσης

Abstract

Leadership is a central notion to the administrative phenomenon; this dissertation aims at exploring the issue of inclusive leadership within the context of Greek public education administration. Inclusive leadership is inscribed within the framework of modern theoretical approaches to leadership, that deal with leadership as a relational construct; inclusive leadership is still at a nascent phase. Deploying the existing theoretical background for leadership, and especially education leadership, in this dissertation we provide an operational definition of inclusive leadership, as distributed and ethical, and we seek to test this hypothesis. Taking into consideration that Greek public administration participates in the European Union governance tier, we address the issue of the European Education Area as well as the European Union directions for education leadership. The research focuses on the administrative leadership level and the individual is considered the analysis unit. It was contacted at the Central Service of the Ministry of Education and Religious Affairs, during 2021 and 2022. A mixed methods design was chosen. The quantitative approach was contacted with questionnaires and it focused on the threefold: leadership (as a prerequisite), inclusion at the workplace, and affective organizational commitment (as a result), which is based on the Shore et al. (2011) model for inclusion at the workplace. The qualitative research was conducted with semi structured interviews and it focused on the following thematic axes: the role of leadership, the perception of inclusive leadership, the practices of an inclusive leadership, the relation between distributed and ethical leadership for the development of an inclusive leadership style and the changes required for public administration and for the specific body that would facilitate the development of inclusive leadership. The results of both methodological approaches substantiate that an inclusive leadership style is based on distributed and ethical leadership. In specific, statistical analysis confirms that a distributed and ethical leadership is related to employee inclusion, which also relates to affective organizational commitment. The qualitative research featured a lead of ethical leadership for exercising an inclusive leadership, as it was regarded by employees a necessary condition to conduct a substantial leadership distribution.

Η ηγεσία αποτελεί κεντρική έννοια του διοικητικού φαινομένου και σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να διερευνήσει, στο περιβάλλον της ελληνικής δημόσιας εκπαιδευτικής διοίκησης, το θέμα της ενταξιακής ηγεσίας. Η ενταξιακή ηγεσία εγγράφεται στο πλαίσιο των σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων της ηγεσίας ως σχεσιακής κατασκευής και αποτελεί έννοια που βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης. Αξιοποιώντας το υφιστάμενο θεωρητικό υπόβαθρο για την ηγεσία, και ιδίως για την εκπαιδευτική ηγεσία, στην παρούσα διατριβή η ενταξιακή ηγεσία ορίζεται λειτουργικά, ως μια ηγεσία κατανεμημένη και ηθική, και επιχειρείται ο έλεγχος αυτής της υπόθεσης. Με δεδομένο ότι η ελληνική δημόσια διοίκηση μετέχει στην ενωσιακή βαθμίδα διακυβέρνησης, λαμβάνεται υπόψη και το ζήτημα του ευρωπαϊκού διοικητικού χώρου καθώς και οι ενωσιακές κατευθύνσεις για την εκπαιδευτική ηγεσία. Η έρευνα εστιάζει στο επίπεδο της διοικητικής ηγεσίας με μονάδα ανάλυσης το άτομο. Διενεργήθηκε στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΚΥ), κατά τα έτη 2021 και 2022. Επελέγη ένας σχεδιασμός μικτών μεθόδων. Η ποσοτική έρευνα διενεργήθηκε με ερωτηματολόγια και εστίασε στο τρίπτυχο ηγεσία (ως προαιπαιτούμενο), ένταξη στο εργασιακό περιβάλλον και συναισθηματική οργανωσιακή δέσμευση (ως συνέπεια), το οποίο βασίζεται στο μοντέλο των Shore et al. (2011) για την ένταξη στα εργασιακά περιβάλλοντα. Η ποιοτική έρευνα πραγματοποιήθηκε με ημιδομημένες συνεντεύξεις και επικεντρώθηκε στους εξής θεματικούς άξονες: ρόλος ηγεσίας, πρόσληψη ενταξιακής ηγεσίας, πρακτικές μιας ενταξιακής ηγεσίας, σχέση ανάμεσα στην ηθική και την κατανεμημένη ηγεσία για την ανάπτυξη μιας ενταξιακής ηγεσίας, προτεινόμενες αλλαγές στη δημόσια διοίκηση και στην ΚΥ προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάπτυξη μιας ενταξιακής ηγεσίας. Τα αποτελέσματα των δύο μεθοδολογικών προσεγγίσεων τεκμηριώνουν ότι μια ενταξιακή ηγεσία εδράζεται στην κατανεμημένη και ηθική ηγεσία. Πιο συγκεκριμένα, η στατιστική ανάλυση επιβεβαιώνει ότι μια ηγεσία κατανεμημένη και ηθική σχετίζεται με την ένταξη του εργαζόμενου, η οποία σχετίζεται με τη συναισθηματική οργανωσιακή δέσμευση. Κατά την ποιοτική φάση της έρευνας, προέκυψε ένα προβάδισμα στην ηθική ηγεσία για την άσκηση μιας ενταξιακής ηγεσίας, καθώς θεωρήθηκε από τους εργαζόμενους απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορεί να διενεργηθεί και μια ουσιαστική κατανομή της ηγεσίας.