Εφαρμοσιμότητα και επέκταση του μοντέλου των εργασιακών απαιτήσεων-πόρων σε προπονητές ομαδικών αθλημάτων: μεθοδολογικές και στατιστικές προσεγγίσεις

Abstract

The Job Demands - Resources (JD-R) model is a general and flexible model of stress and motivation that has been developed in order to explain the psychosocial factors that contribute to employees’ psychological well-being (or ill-being). JD-R model has been applied in a variety of occupational settings. Numerous research findings have supported the basic assumptions of the JD-R model and have proposed further investigation by exploring new relationships. However, there are limited studies that have employed JD-R model in sport coaching settings. The aim of the present study is twofold and concerns, on the one hand, the fit assessment of the JD-R model in team sports coaching settings, and on the other hand, the extension and improvement of the model with the integration of new variables, such as “Turnover Intention”, senses of “Optimism” as coaches’ personal resource, and team’s previous “Game Performance". “Optimism” was examined for its direct, indirect, and moderating effect. A series of pilot studies was conducted in order to achieve robust measurement scales. All hypothetical models were investigated in a sample of 1,181 Greek team sport coaches, who participated in official championships throughout various competitive levels. A probabilistic list-based sampling method was used by conducting an online research of high-coverage population. In order to apply the proposed hypothetical models, latent variables measurement models were, initially, tested through various confirmatory factor analyses and, subsequently, structural models were tested through structural equation modeling. All Coaching Demands - Resources (CD-R) models were found to fit the data sufficiently well and to explain a significant amount of the variability of the dependent variables (18% ≤ R^2 ≤ 41%). “Coaching Resources” were found to constitute a significantly negative predictor of coaches “Turnover Intention”. In contrast, “Coaching Demands” did not directly predict coaches “Turnover Intention”. It was the mental and physical “Exhaustion” that mediated the relationship between “Coaching Demands” and “Turnover Intention”. Coaches “Work Engagement” is more likely to occur when “Coaching Resources” are high and “Coaching Demands” are low (i.e., few “Conflicts” and low “Pressure to Win”). Coaches “Optimism” predicted coaches “Work Engagement” more than coaches “Exhaustion”. Team’s “Game Performance” predicted significantly and negatively coaches “Turnover Intentions” and was positively and significantly related to “Coaching Resources” and “Optimism” and negatively related to “Coaching Demands”. In addition to its theoretical use, CD-R models can be used in various interventions, such as online applications, workshops and courses aimed to educate coaches on managing coaching demands, increasing resources and achieving the desired psychological well-being.

Το μοντέλο των Εργασιακών Απαιτήσεων - Πόρων (ΕΑ-Π) είναι ένα γενικό και ευέλικτο μοντέλο άγχους και παρακίνησης, το οποίο έχει αναπτυχθεί με σκοπό την κατανόηση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων που συμβάλλουν στην ψυχολογική ευημερία (ή διαταραχή) των εργαζομένων. Έχει εφαρμοστεί σε ποικίλα εργασιακά περιβάλλοντα. Πολυάριθμα ερευνητικά δεδομένα έχουν υποστηρίξει τις βασικές υποθέσεις του μοντέλου των ΕΑ-Π και έχουν προτείνει την περαιτέρω διερεύνηση με τον έλεγχο νέων σχέσεων. Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμένες μελέτες από την εφαρμογή του μοντέλου αυτού στον χώρο της προπονητικής. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι διττός και αφορά, αφενός, στον έλεγχο της εφαρμοσιμότητας του μοντέλου των ΕΑ-Π στον χώρο της προπονητικής ομαδικών αθλημάτων και αφετέρου, στην επέκταση και βελτίωση του μοντέλου με την ενσωμάτωση νέων μεταβλητών, όπως της «Πρόθεσης Εγκατάλειψης» εργασίας των προπονητών, του προσωπικού πόρου της «Αισιοδοξίας» των προπονητών και της προηγούμενης «Αγωνιστικής Απόδοσης» της ομάδας. Ο προσωπικός πόρος της «Αισιοδοξίας» εξετάστηκε ως μεταβλητή άμεσης, έμμεσης και ρυθμιστικής επίδρασης. Η διασφάλιση εύρωστων κλιμάκων μέτρησης για τον έλεγχο των υποθετικών μοντέλων επετεύχθη μέσα από μια σειρά πιλοτικών μελετών. Τα εξεταζόμενα μοντέλα διερευνήθηκαν σε δείγμα 1.181 Ελλήνων προπονητών ομαδικών αθλημάτων με συμμετοχή σε επίσημα πρωταθλήματα όλων των κατηγοριών. Ακολουθήθηκε η πιθανολογική δειγματοληπτική μέθοδος διεξαγωγής διαδικτυακής έρευνας με τη χρήση ενός πλαισίου δειγματοληψίας που βασίζεται σε λίστα υψηλής πληθυσμιακής κάλυψης. Για την εφαρμογή των προτεινόμενων υποθετικών μοντέλων, αρχικά, ελέγχθηκαν τα μοντέλα μέτρησης των λανθανουσών μεταβλητών μέσω πολλαπλών επιβεβαιωτικών αναλύσεων παραγόντων και στη συνέχεια ελέγχθηκαν τα δομικά μοντέλα με τη μέθοδο της μοντελοποίησης λανθανουσών μεταβλητών με δομικές εξισώσεις. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων φανέρωσαν ότι όλα τα μοντέλα των Προπονητικών Απαιτήσεων - Πόρων (ΠΑ-Π) είχαν πολύ καλή εφαρμογή στον χώρο της προπονητικής και εξήγησαν σημαντικό ποσοστό της διακύμανσης των εξαρτημένων μεταβλητών (18% ≤ R^2 ≤ 41%). Οι «Πόροι Προπονητικής Εργασίας» αποτέλεσαν σημαντικό αρνητικό προβλεπτικό παράγοντα της «Πρόθεσης Εγκατάλειψης» εργασίας. Αντίθετα, οι «Απαιτήσεις Προπονητικής Εργασίας» δεν προέβλεψαν άμεσα την «Πρόθεση Εγκατάλειψης» της εργασίας. Η ψυχική και σωματική «Εξουθένωση» των προπονητών ήταν αυτή που διαμεσολάβησε στη σχέση μεταξύ των «Απαιτήσεων Προπονητικής Εργασίας» και της «Πρόθεσης Εγκατάλειψης» εργασίας. Η «Ενεργός Εμπλοκή» των προπονητών είναι πιο πιθανό να συμβεί, όταν οι «Πόροι Προπονητικής Εργασίας» είναι υψηλοί και οι «Απαιτήσεις Προπονητικής Εργασίας» χαμηλές (δηλαδή λίγες «Αντιπαραθέσεις –Συγκρούσεις» και χαμηλή «Πίεση για Νίκες»). Η «Αισιοδοξία» των προπονητών προέβλεψε σε μεγαλύτερο βαθμό την «Ενεργό Εμπλοκή» των προπονητών από ότι την «Εξουθένωση». Η «Αγωνιστική Απόδοση» της ομάδας προέβλεψε σημαντικά και αρνητικά την «Πρόθεση Εγκατάλειψης» της εργασίας των προπονητών και σχετίστηκε θετικά και σημαντικά με τους «Πόρους Προπονητικής Εργασίας» και την «Αισιοδοξία» και αρνητικά με τις «Απαιτήσεις Προπονητικής Εργασίας». Πέρα από τη θεωρητική τους χρήση, τα μοντέλα των ΠΑ-Π μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παρεμβάσεις με στόχο την εκπαίδευση των προπονητών σε ζητήματα που αφορούν στη διαχείριση των προπονητικών απαιτήσεων, την αύξηση των πόρων και την επίτευξη της ψυχολογικής τους ευημερίας.