Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και μαθηματικά: περιεχόμενο και γνωστικοί δείκτες πρόβλεψης

Abstract

In the present study, the mathematical profile of 2nd, 4th and 6th graders with Specific Reading Difficulties (SRD) is examined and compared to the mathematical performance of typically achieving peers. Moreover, the presence of a sub-group with or without RSD, which may resemble the mathematical profile of children with Specific Learning Difficulties in Mathematics (SLDM), is studied. Furthermore, the contribution of working memory and executive functions to the prediction of mathematical performance of children with and without SRD in all three grades, is revealed. 134 children with SRD and 147 typically achieving children participated in the study. Their mathematical performance was measured by their scores in five mathematical areas (Counting, Knowledge and Number Sense, Calculations, Word Problem Solving and Time) derived from a mathematical battery designed for the purposes of the present study. In order to evaluate the cognitive variables, four working memory and two executive function skills measures were administered. The results revealed that the main difficulties of SRD children in all three grades were related to mathematical skills that demanded directly or indirectly the use of phonological code. Moreover, children with SRD seemed to master all mathematical skills with a delay of about two years compared to average achievers. Furthermore, among children with SRD, a sub-group of SLDM children was identified indicating the presence of a combined group of SRD/SLDM. Low performance in the Number line task was both the main weakness within this sub-group and the largest difference reported in comparison to the children with only SRD, reflecting deficits in the area of Number Sense. Finally, it was documented, that working memory and executive functions measured in the study, managed to predict the mathematical performance of children with SRD and of typically achieving children, but predictive strength varied depending on the diagnostic group, the grade and the mathematical area examined. The findings of the study contribute to the identification of appropriate screening indicators and processes and instructional interventions, as well.

Στην παρούσα έρευνα εξετάζεται το μαθηματικό προφίλ παιδιών με Ειδικές Αναγνωστικές Δυσκολίες (ΕΑΔ) Β´, Δ´ και ΣΤ´ τάξης και συγκρίνεται με τη μαθηματική επίδοση συνομήλικων παιδιών τυπικής ανάπτυξης. Επίσης, ερευνάται η ύπαρξη μίας υπο-ομάδας παιδιών, με μαθηματικό προφίλ παρόμοιο με αυτό των παιδιών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά (ΕΜΔΜ). Επιδιώκεται, επίσης, να αναδειχθεί η συνεισφορά της εργαζόμενης μνήμης και των επιτελικών λειτουργιών στην πρόβλεψη της μαθηματικής επίδοσης των παιδιών με και χωρίς ΕΑΔ και στις τρεις τάξεις. Στην έρευνα συμμετείχαν 134 παιδιά με ΕΑΔ και 147 παιδιά τυπικής ανάπτυξης. Για τη μέτρηση της μαθηματικής τους επίδοσης, τα παιδιά αξιολογήθηκαν σε πέντε μαθηματικές περιοχές (Απαρίθμηση, Γνώση και Έννοια του αριθμού, Υπολογισμοί, Επίλυση προβλημάτων και Χρόνο) μέσω μαθηματικού κριτηρίου που κατασκευάστηκε για τους σκοπούς της έρευνας. Για την εκτίμηση των γνωστικών παραγόντων χορηγήθηκαν τέσσερα έργα για την αξιολόγηση της εργαζόμενης μνήμης και δύο έργα για τις επιτελικές λειτουργίες. Από τα αποτελέσματα της έρευνας φάνηκε ότι οι κυρίαρχες δυσκολίες των παιδιών με ΕΑΔ και στις τρεις τάξεις αφορούσαν μαθηματικές δεξιότητες που ενέπλεκαν άμεσα ή έμμεσα τον φωνολογικό κώδικα, ενώ τα παιδιά με ΕΑΔ φάνηκε να σημειώνουν καθυστέρηση περίπου δύο ετών σε σχέση με τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης. Επίσης, εντοπίστηκε υπο-ομάδα παιδιών με ΕΜΔΜ στα παιδιά με ήδη διαγνωσμένες ΕΑΔ, παραπέμποντας στην ύπαρξη μίας συνδυαστικής ομάδας διαταραχών ΕΑΔ/ΕΜΔΜ. Κυρίαρχη αδυναμία της συνδυαστικής ομάδας και μεγαλύτερη σε μέγεθος διαφορά από τα παιδιά αποκλειστικά με ΕΑΔ αποτέλεσε η χαμηλή τους επίδοση στο έργο των αριθμογραμμών, αντανακλώντας ελλείμματα σε δεξιότητες της Έννοιας του αριθμού. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι τόσο η εργαζόμενη μνήμη όσο και οι επιτελικές λειτουργίες που ελέγχθηκαν κατάφεραν να προβλέψουν ένα μέρος της μαθηματικής επίδοσης των παιδιών με ΕΑΔ και τυπικής ανάπτυξης, παρουσιάζοντας όμως διαφοροποιήσεις ως προς την προβλεπτική τους αξία ανάλογα με την ομάδα, την τάξη και τη μαθηματική περιοχή. Τα ευρήματα της έρευνας συμβάλλουν στον προσδιορισμό συγκεκριμένων δεικτών και τρόπων ανίχνευσης καθώς και κατάλληλων διδακτικών παρεμβάσεων.