Οι πολιτικές και περί παιδείας ιδέες του Βενιαμίν Λεσβίου

Abstract

The present thesis analyses Veniamin Lesvios’ philosophy on politics and education. Veniamin, one of the leading figures of Neo-Hellenic Enlightenment, tried to develop a philosophical system in his two main works, Elements of Metaphysics and Elements of Ethics. His philosophy of politics and education is inspired by the humanistic ideals based on the belief that rationality can be cultivated and shape a sociable man characterized by virtue. A profound researcher of political systems, Veniamin promotes liberal democracy and is in favour of the peoples’ resistance in order to acquire their freedom, i.e. the conspicuous political manifestation of man’s inalienable right to self-autonomy. On the other hand, education aims at the high ideals of politics, i.e. eudemonia and ethics, while the educational system Veniamin proposes is based on the new philosophy and the physical sciences. The education of the young person is anti-autocratic and is based on the role played by the parent and the teacher. The life and works of Veniamin Lesvios reveal in the most emphatic way his will to not deviate from his principles. A firm supporter of the new philosophy and man’s freedom, he didn’t hesitate to leave teaching and become a fervent preacher of the Greek struggle for freedom and offer his services to the rebellious nation.

Η διατριβή έχει ως αντικείμενο τις πολιτικές και παιδαγωγικές απόψεις ενός από τους σημαντικούς εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, του Βενιαμίν Λεσβίου. Ο Βενιαμίν προσπαθεί να οργανώσει ένα ολοκληρωμένο φιλοσοφικό σύστημα μέσα από τα δύο κορυφαία έργα του, το Στοιχεία της Μεταφυσικής και το Στοιχεία Ηθικής. Στον χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας και των παιδαγωγικών αρχών του, ο φιλόσοφος διαπνέεται από τα ιδεώδη ενός ανθρωπισμού που εδράζει στην πεποίθηση ότι η λογικότητα του ανθρώπου είναι ικανή να καλλιεργηθεί και να δημιουργήσει τον κοινωνικό άνθρωπο που τον χαρακτηρίζει η αρετή. Βαθύς μελετητής των πολιτευμάτων προκρίνει τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τάσσεται υπέρ της αντίστασης των λαών για την απόκτηση της ελευθερίας τους, της ορατής δηλαδή πολιτικής εκδήλωσης του αναφαίρετου αυτεξουσίου του ανθρώπου. Η παιδεία, από την άλλη, είναι προσανατολισμένη στα ίδια ιδανικά της πολιτικής, δηλαδή στην ευδαιμονία και την ηθική, ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα που προτείνει θεμελιώνεται στη νέα φιλοσοφία και στις φυσικές επιστήμες. Η αγωγή του νέου ανθρώπου είναι αντιαυταρχική και προσεγγίζεται με έμφαση στον ρόλο του γονέα και του δασκάλου. Ο βίος και η πολιτεία του Λεσβίου φανερώνει με τον πιο έμπρακτο τρόπο τη θέλησή του να μην ξεφύγει από τις θεωρητικές αρχές του. Σταθερός υποστηρικτής της νέας φιλοσοφίας και της ελευθερίας του ανθρώπου, δε διστάζει να αφήσει την έδρα της διδασκαλίας και να μεταμορφωθεί σε φλογερό κήρυκα του Αγώνα και να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο επαναστατημένο έθνος.