Διαταραχές του ήπατος και των χοληφόρων οδών σε ασθενείς με ιδιοπαθή φλεγμονώδη πάθηση των εντέρων

Abstract

Background: Hepatobiliary and pancreatic manifestations have been reported in patients with Crohn’s disease or ulcerative colitis. Our aim was to describe the prevalence of hepatobiliary and pancreatic manifestations in inflammatory bowel disease and their association with the disease itself and the medications used. Methods: Data were retrospectively extracted from the clinical records of patients followed up at our tertiary IBD referral Center. Results: Our study included 602 IBD patients, with liver function tests at regular intervals. The mean follow-up was 5.8 years (Std. Dev.: 6.72). Abdominal imaging examinations were present in 220 patients and revealed findings from the liver, biliary tract and pancreas in 54.5% of examined patients (120 patients). The most frequent findings or manifestations from the liver, biliary tract and pancreas were fatty liver, cholelithiasis and acute pancreatitis, respectively. There were 7 patients with primary sclerosing cholangitis. Regarding hepatitis viruses, one-third of the patients had been tested for hepatitis B and C. 5.3% of them had positive hepatitis B surface antigen and 13.4% had past infection with hepatitis B virus (positive anti-HBcore). In addition, most of the patients were not immune against hepatitis B (negative anti-HBs), while 3% of patients were anti-HCV positive and only one patient had active hepatitis C. Furthermore, 28 patients had drug-related side effects from the liver and pancreas. The side effects included 23 cases of hepatotoxicity, 3 cases of acute pancreatitis. Moreover, there were two cases of HBV reactivation and one case of exacerbation of HCV infection, which were successfully treated. Conclusion: In our study, approximately one out of four patients had some kind of hepatobiliary or pancreatic manifestation. Therefore, it is essential to monitor liver function at regular intervals and differential diagnosis should range from innocent diseases and various drug related side effects to severe disorders, such as primary sclerosing cholangitis.

Εισαγωγή: Εξωεντερικές εκδηλώσεις από το ήπαρ και τις χοληφόρους οδούς έχουν περιγραφεί λεπτομερώς στους ασθενείς με νόσο του Crohn και ελκώδη κολίτιδα. Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η καταγραφή της συχνότητας εμφάνισης των εκδηλώσεων αυτών στους ασθενείς με ΙΦΠΕ στη Βορειοδυτική Ελλάδα, καθώς και η συσχέτισή τους με την νόσο και τη φαρμακευτική αγωγή την οποία λαμβάνουν οι ασθενείς με ΙΦΠΕ. Ακόμη δόθηκε έμφαση επιπλέον και στις εκδηλώσεις από το πάγκρεας. Μέθοδοι: Τα δεδομένα συλλέχθηκαν αναδρομικά από τα αρχεία των ασθενών με ΙΦΠΕ της Γαστρεντερολογικής κλινικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων.Αποτελέσματα: Στη μελέτη μας συμπεριελήφθησαν 602 ασθενείς που πάσχουν από ΙΦΠΕ και είχαν ανά τακτά χρονικά διαστήματα εργαστηριακούς βιοχημικούς ελέγχους της ηπατικής βιολογίας. Ο μέσος χρόνος παρακολούθησης των ασθενών αυτών ήταν 5.8 έτη (Std. Dev.: 6.72). Σε απεικονιστικές εξετάσεις του ήπατος και των χοληφόρων οδών υποβλήθηκαν 220 ασθενείς και απεικονιστικά ευρήματα ανευρέθηκαν από το ήπαρ, τις χοληφόρους οδούς και το πάγκρεας στο 54.5% των εξετασθέντων ασθενών (120 ασθενείς). Οι πιο συχνές εκδηλώσεις από το ήπαρ, τις χοληφόρους οδούς και το πάγκρεας ήταν το λιπώδες ήπαρ, η χολολιθίαση και η οξεία παγκρεατίτιδα, αντιστοίχως. Επιπλέον, 7 ασθενείς έπασχαν από πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδα. Σχετικά με τις ιογενείς ηπατίτιδες, το ένα τρίτο των ασθενών είχε υποβληθεί σε έλεγχο για τις ιογενείς ηπατίτιδες Β και C. Το 5.3% από αυτούς έπασχαν από ηπατίτιδα Β και είχαν θετικό αυστραλιανό αντιγόνο, ενώ το 13.4% των ελεγμένων ασθενών είχε παρελθούσα λοίμωξη από ηπατίτιδα Β (anti-HBcore: θετικό). Επιπροσθέτως, οι περισσότεροι από τους ασθενείς δεν είχαν αντισώματα έναντι της ηπατίτιδας Β (anti-HBs: αρνητικό). Όσον αφορά την ιογενή ηπατίτιδα C, το 3% των ασθενών είχε anti-HCV αντισώματα θετικά αλλά μόνο ένας ασθενής έπασχε από ιογενή ηπατίτιδα C. Επιπλέον, ανεπιθύμητες ενέργειες από τη φαρμακευτική αγωγή, οι οποίες σχετίζονται με το ήπαρ τις χοληφόρους οδούς και το πάγκρεας, καταγράφηκαν σε 26 ασθενείς. Στις ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνονται 23 περιπτώσεις ηπατοτοξικότητας και 3 περιπτώσεις οξείας παγκρεατίτιδας. Επιπλέον, καταγράφηκαν 2 περιπτώσεις επανεργοποίησης του ιού της ηπατίτιδας Β και μια περίπτωση έξαρσης χρόνιας ηπατίτιδας C, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς. Συμπεράσματα: Στη μελέτη μας, περίπου ένα στους τέσσερις ασθενείς με ΙΦΠΕ είχε κάποιο εύρημα ή εκδήλωση από το ήπαρ, τις χοληφόρους οδούς ή το πάγκρεας. Επομένως, είναι σημαντικό να υπάρχει παρακολούθηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα του ήπατος και των χοληφόρων οδών και η διαφορική διάγνωση για ανωμαλίες των βιοχημικών δεικτών πρέπει να κυμαίνεται από καλοήθεις νόσους και ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων έως σοβαρές παθήσεις, όπως η πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα.