Η δημόσια εικόνα της υπολογιστικής τεχνολογίας στην Ελλάδα, 1954-2004: ζητήματα εργασίας, φύλου, χώρου, εκπαίδευσης

Abstract

Based on the study of media that shaped the public image of computing technology, especially advertisements, the dissertation introduces to a history of the construction of the identity of users of this technology. It focuses on the identification of invisible mechanisms of co-construction of gender identities and users of computing technology. Against the habitual focus on the invention of computing technology, the dissertation places the historiographical emphasis on changes in the use of it, as influenced by advertisements promoted by Greek and international computer companies. Through the study of ‘woman-computer-man’ ensembles, we argue that advertisements promoted the differentiation of the electronic computer into male and female parts, corresponding to male and female computing work respectively. It advances the thesis that gender-based divisions of labor have remained the same in advertisements of computing technology despite dramatic change in this technology from the 1950s to the present. This has contributed to holding women to certain parts of the computer. Women were not excluded from the computer; they were included in it in a stereotypical way.

Με βάση τη μελέτη μέσων που διαμόρφωσαν τη δημόσια εικόνα της πληροφορικής, με έμφαση σε διαφημίσεις, στην παρούσα διατριβή παρουσιάζεται μία ιστορία κατασκευής ταυτοτήτων χρηστών της υπολογιστικής τεχνολογίας στην Ελλάδα. Η διατριβή εστιάζει στον εντοπισμό αθέατων μηχανισμών συνδιαμόρφωσης χρηστών υπολογιστών και ταυτοτήτων κοινωνικού φύλου, στο πλαίσιο μιας διάκρισης πέντε περιόδων ιστορίας της πληροφορικής. Σε αντίθεση με προηγούμενες ιστοριογραφικές τάσεις που εστιάζονταν σε ιστορίες εφευρέσεων, ή προτεινόμενη περιοδολόγηση ακολουθεί τις αλλαγές στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, όπως αυτές προωθήθηκαν από διαφημίσεις διεθνών και ελληνικών εταιριών εισαγωγής και διάθεσης ηλεκτρονικών υπολογιστών.Μέσω της μελέτης απεικονίσεων συμπλεγμάτων ‘γυναίκα - υπολογιστής - άνδρας’ υποστηρίζεται ότι οι διαφημίσεις προώθησαν απεικονίσεις που κατατέμνουν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή σε γυναικεία και ανδρικά τμήματα και διακρίνουν την ανδρική από τη γυναικεία εργασία. Η διατριβή οδηγείται στη διαπίστωση ότι, ενώ η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή από τη δεκαετία του 1950 ως τις μέρες μας αλλάζει δραματικά (βλ. από υπολογιστική μηχανή σε μια διαδικτυωμένη συσκευή τηλεπικοινωνιών), οι κατά φύλο διακρίσεις ως προς τη διαίρεση της εργασίας, τουλάχιστον όπως παρουσιάζονται στις διαφημίσεις, παραμένουν σταθερές. Με τις απεικονίσεις αυτές προωθείται τελικά ο εγκλωβισμός των γυναικών σε συγκεκριμένα τμήματα του υπολογιστή: οι γυναίκες δεν αποκλείονται από την πληροφορική, συμπεριλαμβάνονται όμως με ένα συγκεκριμένο στερεοτυπικό τρόπο.