Μια θεμελιωμένη θεωρία για τη χρήση των συντομευμάτων στην καθημερινότητα των γλωσσικών χρηστών με βάση τα ελληνικά συμφραζόμενα

Abstract

Within the current globalized context changes in scripts occur rapidly. The new writing technologies at specific times affect scripts in a particularly immediate way. The democratization of typography through the use of computers renders a range of signs available to the average language user. The new technologically mediated communication is characterised by new conventions, affordances and restrictions, to which users respond flexibly and creatively redefining their practices and developing new skills in the context of techno-literacy. Information and Communications Technologies (ICT) offer an extended orthographic palette replacing canonical binary choices of print technology and variation is evident in several orthographic spaces. Given these conditions, we can observe a growing research interest for studying written/visual communication as an object of sociolinguistic inquiry, while issues of scripts and orthographies are perceived as indexes of in-depth questions of ideologies and identities. In the present thesis adopting a constructivist approach I present the construction of a grounded theory concerning youth (ortho)graphic identities performed by language users in their everyday life using shortenings in the Greek context. Specifically, data were collected through diaries and questionnaires with open-ended questions. Eighty four (84) students of the Department of Primary Education at the University of Thessaly in Volos participated in our research. Furthermore, data from other textual sources, cityscape photographs, and various internet sources were processed triangulating the data in terms of completeness. My research points to aspects of visual communication, as reflected in the practices and choices of language users focusing to a phenomenon, the linguistic phenomenon of shortenings, that has not systematically been approached through a sociolinguistic lens for the Greek paradigm, as well as by international literature, that has mostly been concerned with issues of typology, terminology, morphology, lexical change-neology, phonetics-phonology and psycholinguistic aspects. The general conclusion οf the present thesis is summarized on the fact that the use of shortenings proves to be an ideologically charged issue for the Greek paradigm that is related to the dominant –for the Greek context- ideology of standard language as well as to the (ortho)graphic identities that language users perform in different contexts reflecting elements of sociolinguistic change.

Στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο συγκείμενο τα γραφικά συστήματα αλλάζουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Οι εκάστοτε νέες τεχνολογίες γραφής επηρεάζουν το γραφικό σύστημα με ιδιαίτερα άμεσο τρόπο. Ο εκδημοκρατισμός της τυπογραφικής τέχνης μέσω της χρήσης των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών καθιστά διαθέσιμη για τον μέσο χρήστη μια ποικιλία σημείων. Η νέα τεχνολογικά διαμεσολαβημένη επικοινωνία επιφέρει νέες συμβάσεις, παροχές και περιορισμούς, στους οποίους οι γλωσσικοί χρήστες προσαρμόζονται ευέλικτα και δημιουργικά επαναπροσδιορίζοντας τις πρακτικές τους και αναπτύσσοντας νέες δεξιότητες στο πλαίσιο του τεχνο-γραμματισμού. Οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) προσφέρουν μια εκτεταμένη ορθογραφική παλέτα στη θέση των κανονιστικών δυαδικών επιλογών της έντυπης τεχνολογίας και η ποικιλότητα μπορεί να υπάρχει σε διάφορα μέρη του ορθογραφικού χώρου. Σε αυτό το πλαίσιο παρατηρείται ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον στην ερευνητική κοινότητα για τη μελέτη της γραπτής/οπτικής επικοινωνίας ως αντικειμένου κοινωνιογλωσσολογικής έρευνας και τα ζητήματα του συστήματος γραφής και της ορθογραφίας λειτουργούν ως ενδείκτες βαθύτερων ερωτημάτων ιδεολογίας και ταυτότητας. Στην παρούσα διατριβή υιοθετώντας μια εποικοδομητιστική προσέγγιση παρουσιάζω την οικοδόμηση μιας θεμελιωμένης θεωρίας σχετικά με τις νεανικές (ορθο)γραφικές ταυτότητες που πραγματώνουν οι γλωσσικοί χρήστες στην καθημερινότητά τους μέσω της χρήσης συντομευμάτων με βάση τα ελληνικά συμφραζόμενα. Ειδικότερα, η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας ημερολόγια και ερωτηματολόγια με ανοιχτού τύπου ερωτήσεις. Στην έρευνα συμμετείχαν 84 φοιτητές/τριες του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στον Βόλο. Παράλληλα, επεξεργάστηκα δεδομένα από άλλες έντυπες κειμενικές πηγές, φωτογραφικό υλικό από τον περιβάλλοντα χώρο, και διάφορες διαδικτυακές πηγές τριγωνοποιώντας τα δεδομένα με σκοπό την πληρότητα της ερμηνείας του φαινομένου υπό μελέτη. Στόχος της παρουσιαζόμενης έρευνας είναι να αναδείξει πτυχές της οπτικής επικοινωνίας, όπως αντανακλάται στις πρακτικές και τις επιλογές των γλωσσικών χρηστών εστιάζοντας σε ένα φαινόμενο, το γλωσσικό φαινόμενο των συντομευμάτων, που δεν έχει προσεγγιστεί συστηματικά υπό το πρίσμα μιας κοινωνιογλωσσολογικής ματιάς για το ελληνικό παράδειγμα, αλλά και στη διεθνή βιβλιογραφία, στην οποία το ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως σε ζητήματα τυπολογίας, ορολογίας, μορφολογίας, νεολογίας, φωνητικής-φωνολογίας και ψυχογλωσσολογίας. Το γενικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η παρουσιαζόμενη διατριβή είναι ότι τελικά η χρήση των συντομευμάτων είναι ένα ιδεολογικά φορτισμένο ζήτημα για το ελληνικό παράδειγμα που σχετίζεται με την κυρίαρχη για τα ελληνικά δεδομένα ιδεολογία της πρότυπης γλώσσας και με τις (ορθο)γραφικές ταυτότητες που επιτελούν οι γλωσσικοί χρήστες σε διαφορετικά πλαίσια αντανακλώντας στοιχεία κοινωνιογλωσσικής αλλαγής.