Υπηρεσίες ειδικής αγωγής που παρέχονται σε αλλοδαπούς μαθητές

Abstract

The main aim of this dissertation is to study The Provision of Special Education Services to Immigrant students in Greece. Specifically, the study focused on the question of disproportionality between Greek and immigrant students as to their referral to KEDDYs (Centers of Differentiated Diagnosis, Diagnosis and Support) as well as to their identification in different disability categories such as mental retardation (or intellectual disability), dyslexia, and “complex cognitive, emotional and social disorders”. Furthermore, we studied the practices of special education teachers (SETS) and individual members of multidisciplinary teams of KEDDYs regarding the provision of special education services to immigrant students.Our research was conducted in two stages. In the first stage (Study 1) we analyzed quantitative data delivered by KEDDYs and the Hellenic Statistical Authority (ELSTAT) for both Greek and immigrant students over the period 2003-2013.In the second stage (Study 2)we investigated, through two questionnaires, the practices so as KEDDYs and SETS are able to determine the language proficiency of immigrant students in Greek, the screening process, the assessment and diagnostic tools, and the interventions used to support the education of immigrant students. The first questionnaire was addressed to members of multidisciplinary teams of KEDDY’s (psychologists, social workers and SETs) and the second questionnaire to special education teachers. Additionally, we explored the languages or/and codes of communication between families and multidisciplinary teams, as well as suggestions provided by SETs and KEDDYs about the improvement of special education services for immigrant students. The findings of Study 1 indicated that there is no dispoportionality issue in referral process, assessment and diagnostic processes concerning special education services provided for immigrant students. Specifically the findings showed that there is no overrepresentation of immigrant students in “judgmental” diagnostic categories of special educational needs (dyslexia, mental retardation, complex cognitive, emotional and social disorders). An emerged issue in this study was a slight trend of disproportionate overrepresentation of Greek students compared to immigrant students in the category of dyslexia. These findings differ from the findings of American studies but are consistent with the findings of a nationwide survey conducted in England by Strand & Lindsay (2009).The findings of Study 2 showed lack of differentiation in the assessment and diagnostic processes, as wells as in the intervention procedures used by KEDDYs, SETs in Resource Rooms and Parallel Support settings regarding the evaluation, identification and support of immigrant students. Finally, we discuss the suggestions provided by members of multidisciplinary teams and SETs about the educational support of immigrant students and the improvement of KEDDY’s services concerning the screening, assessment, identification and intervention processes and procedures.

Κύριος σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η αποτύπωση και μελέτη των Υπηρεσιών Ειδικής Αγωγής που Παρέχονται σε Αλλοδαπούς Μαθητές. Ειδικότερα η έρευνα εστίασε στην ύπαρξη ή μη δυσαναλογίας μεταξύ Ελλήνων και αλλοδαπών μαθητών ως προς την παραπομπή τους στα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Δ.Υ.) και την ταυτοποίησή τους σε διάφορες διαγνωστικές κατηγορίες αναπηρίας, ιδιαίτερα αυτές της Νοητικής Υστέρησης, της Δυσλεξίας και των Σύνθετων, Γνωστικών, Συναισθηματικών και Κοινωνικών Διαταραχών. Μελετήθηκαν επίσης οι πρακτικές που εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής και το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΕ.Δ.Δ.Υ. κατά την παροχή υπηρεσιών ειδικής αγωγής στους αλλοδαπούς μαθητές.H παρούσα διδακτορική μελέτη πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση (Έρευνα 1) η μελέτη βασίστηκε σε ποσοτικά στοιχεία που μας δόθηκαν από τα ΚΕ.Δ.Δ.Υ. και την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους άλλης εθνικότητας μαθητές που παραπέμφθηκαν στα ΚΕ.Δ.Δ.Υ. κατά την περίοδο 2003-2013.Στη δεύτερη φάση (Έρευνα 2), μέσω ερωτηματολογίων προς το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΕ.Δ.Δ.Υ. (ειδικοί παιδαγωγοί, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, λογοθεραπευτές) και προς τους εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής (Τμήματα Ένταξης και Παράλληλης Στήριξης), διερευνήθηκαν οι πρακτικές που ακολουθούνται από αυτούς για τον προσδιορισμό της γλωσσικής επάρκειας στα ελληνικά των αλλοδαπών μαθητών, τα χρησιμοποιούμενα διαγνωστικά και αξιολογικά εργαλεία, οι παρεμβάσεις που κάνουν και η υποστήριξη που τους παρέχουν. Επίσης διερευνήθηκαν οι γλώσσες επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται μεταξύ γονέων και επαγγελματιών του χώρου και οι προτάσεις που γίνονται από τους συμμετέχοντες στην έρευνα για την εκπαιδευτική στήριξη των αλλοδαπών μαθητών που χρήζουν ειδικής αγωγής.Η πρώτη μελέτη διαπίστωσε ότι δεν παρατηρείται δυσαναλογία σε καμία από τις φάσεις της αξιολογικής και διαγνωστικής διαδικασίας, δηλαδή, κατά την παραπομπή, την αξιολόγηση και τη διάγνωση στις δομές ειδικής αγωγής των μαθητών άλλης εθνικότητας σε σχέση με τους Έλληνες συμμαθητές τους. Ειδικότερα διαπίστωσε ότι δεν παρατηρήθηκαν φαινόμενα δυσαναλογίας των άλλης εθνικότητας μαθητών σε σχέση με τους Έλληνες συμμαθητές τους, στις ευαίσθητες μη επικριτικές κατηγορίες ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών (δυσλεξίας, νοητικής υστέρησης, σύνθετων γνωστικών, συναισθηματικών και κοινωνικών διαταραχών). Το κυρίαρχο θέμα που αναδείχτηκε και συζητήθηκε στην έρευνα αυτή ήταν μια ελαφριά τάση δυσανάλογης εκπροσώπησης των Ελλήνων μαθητών στην κατηγορία της δυσλεξίας. Τα ευρήματα αυτά αποκλίνουν από τα ευρήματα αμερικανικών μελετών, αλλά συμφωνούν με τα ευρήματα εκτεταμένης σε πανεθνικό επίπεδο αγγλικής έρευνας των Strand & Lindsay (2009).Από τα ευρήματα της δεύτερης μελέτης διαπιστώθηκε έλλειψη «πολιτικής» διαφοροποίησης προς τα αξιολογικά και διαγνωστικά κριτήρια, τις πρακτικές (π.χ. γλώσσες επικοινωνίας) και τις διαδικασίες παρέμβασης που χρησιμοποιούν τα ΚΕ.Δ.Δ.Υ. και οι εκπαιδευτικοί των Τμημάτων Ένταξης και της Παράλληλης Στήριξης με τους αλλοδαπούς μαθητές και τις οικογένειές τους.Τέλος, στο κεφάλαιο της συζήτησης, με βάση τα ευρήματα της δεύτερης έρευνας, καταγράφονται προτάσεις των συμμετεχόντων για την εκπαιδευτική στήριξη των αλλοδαπών μαθητών όπως και για τη βελτίωση της λειτουργίας των ΚΕ.Δ.Δ.Υ. ως προς την αξιολόγηση, διάγνωση και παρέμβαση σε αυτούς.