Η καλλιτεχνική μετανάστευση στην Ελλλάδα: από τον 19ο στον 20ο αιώνα (1870-1970): η περίπτωση του Κωνσταντίνου Ανδρέου

Abstract

Στις 28 Δεκεμβρίου 1945 φθάνει, ως υπότροφος της Γαλλικής κυβέρνησης, ο καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Ανδρέου και φιλοξενείται στη Fondation Hellénique. Εφόδιά του τα βιώματα της παιδικής ηλικίας του στη Βραζιλία, η αρχαϊκή τέχνη με το μέτρο και τη δομή της στη χώρα του, συνυφασμένη με τις στερήσεις και τις δοκιμασίες έως το 1945. Όλα αυτά, μαζί με τα καλλιτεχνικά κινήματα που επικρατούν στο Παρίσι, θα διαμορφώσουν την προσωπικότητά του. Από πεποίθηση δεν εντάσσεται σε σχολές, θεωρεί αναχρονιστική την ακαδημαϊκή διδασκαλία, πιστεύει στην ατομική προσπάθεια για τη βελτίωση της ζωής και της τέχνης του και ακολουθεί το δικό του μοναχικό δρόμο. Με φαντασία και εκφραστική δύναμη πειραματίστηκε στη γλυπτική και στη ζωγραφική πάνω στα σύγχρονα εικαστικά ρεύματα, χρησιμοποίησε νέα υλικά και το 1948, με την επινόηση στη γλυπτική μιας εντελώς πρωτότυπης τεχνικής επεξεργασίας και χρήσης της ύλης με συγκόλληση φύλλων ορείχαλκου, επέτυχε μια προσωπική εντελώς τεχνική, μια γλυπτική, στην οποία συνδυάζεται η σχηματοποίηση με τη μνημειακή διάθεση και η έμφαση στα δομικά χαρακτηριστικά με την ελευθερία του συνόλου, ώστε τα έργα του να προσμετρούνται στις πρώτες σύγχρονες προτάσεις της ελληνικής τέχνης στο Παρίσι. Μέχρι το 1948 ολοκληρώνεται, σχεδόν, η αλλαγή του ύφους του και προχωρεί προς την ένταξή του στη γαλλική πραγματικότητα, η οποία ολοκληρώνεται με την εγκατάστασή του το 1967 στη Ville du Bois, στο δικό του εργαστήριο. Τα ερεθίσματα που δέχεται στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον του Παρισιού μετουσιώνει σε έργα, αφού πρώτα τα φιλτράρει στο δικό του αισθητικό και ελεύθερο κριτήριο. Δημιούργησε ένα τεράστιο έργο, στο οποίο τόσο στη γλυπτική όσο και στη ζωγραφική η θεματική του εστιάζεται στον άνθρωπο, η αγωνία για τον οποίο διακρίνεται σε όλες τις μορφές και σε όλες τις μεταμορφώσεις του έργου του. Εμπνέεται από την ελληνική μυθολογία. Η παράδοση και το ταλέντο του επιτρέπει να κατανοεί τα σύγχρονα στοιχεία και προτείνει δημιουργίες μιας διαφορετικής αισθητικής, μακριά από τα καθιερωμένα πρότυπα. Έτσι, αναζητά το μυστήριο στο εσωτερικό της ύλης, ανακαλύπτει την τέταρτη διάσταση, ερευνά το μάτι, το μυστήριο της δημιουργίας. Με τα Αερόστατα επιθυμεί να ξεφύγει από την επιβολή του τεχνοκρατικού πολιτισμού και με τα Διαστημόπλοια μας παρακινεί να ξεπεράσουμε την ανθρώπινη υπόστασή μας, τη βία που ο κόσμος αναπαράγει και εκφράζει τους προβληματισμούς του στα πλαίσια της τέχνης και του πολιτισμού. Τα 345 γεγονότα της Κατοχής, αποτυπωμένα στον ψυχισμό του, θα βρουν την έκφρασή τους στην τέχνη του και θα αποδείξουν τον ανθρωπισμό και την ευαισθησία του. Βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος, τις απόψεις του για τον άνθρωπο, για τη ζωή, για την τέχνη, τις εξέθετε με παρρησία, το δε έργο του, όπως έλεγε ο ίδιος, «είναι πράξη αγάπης για τον κόσμο».