Η σχέση μητέρας - νεογνού ως παράγοντας διαμόρφωσης του συστήματος των υποδοχέων των οπιοειδών στον εγκέφαλο του επίμυος

Abstract

The present thesis studies the effect of neonatal handling and neonatal frustrative non reward, two experimental behavioral models of modifying early experiences in the neonate rat by altering their relationship with their mother and examines their effect on the mu receptors of endogenous opioids in the brain. We have shown that in neonatally handled adult rats the levels of mu opioid receptors (MOR) were elevated in the basolateral and central amygdala, the nucleus accumbens, the ventral tegmental area, the CA3 and CA4 areas of the hippocampus as well as the prefrontal cortex. It was also shown in adult rats subjected neonatally to either frustrative non reward or continuous reward, that MOR levels were raised in the basolateral and central amygdala, the nucleus accumbens and the CA4 area of the hippocampus, whereas in the ventral tegmental area MOR levels were raised only in the animals subjected to frustration. Increases in MOR levels in the basolateral amygdale and nucleus accumbens were already present on the 13th postnatal day. The present study thus contributes to the preexisting literature supporting the notion that early experiences have a major effect on the development of neurochemical systems in the brain, mediating the response to emotionally salient environmental stimuli and modifying, on the long term, the behavioral response patterns of the organism. It demonstrates the increase of MOR levels in response to neonatal handling, frustrative non reward or continuous reward in a set of rat brain regions of the limbic system, involved in emotional processing. Thus it further offers support to the theory that early experiences modify, in a longterm and permanent way, neural networks of the brain and affect the emotional responsivity of the organism throughout the lifespan.

Στην παρούσα διατριβή μελετήθηκαν ο νεογνικός χειρισμός και η νεογνική ματαίωση, δυο συμπεριφορικά πειραματικά μοντέλα τροποποίησης των πρώιμων εμπειριών του νεογνού στον επίμυ μέσα από την τροποποίηση της σχέσης τους με την μητέρα- τροφό τους και εξετάστηκε το σύστημα των μ υποδοχέων των ενδογενών οπιοειδών στον εγκέφαλο. Δείχθηκε πως σε ενήλικους επίμυες που είχαν υποστεί νεογνικό χειρισμό αυξάνονται τα επίπεδα των μ υποδοχέων των οπιοειδών (MOR) στην έξω βασική και την κεντρική αμυγδαλή, στον επικλινή πυρήνα και στην κοιλιακή καλυπτρική περιοχή, στις CA3 και CA4 περιοχές του ιπποκάμπου καθώς και στον προμετωπιαίο φλοιό. Δείχθηκε επίσης πως σε ενήλικους επίμυες που είχαν υποστεί είτε νεογνική ματαίωση είτε συνεχόμενη ανταμοιβή, σε σύγκριση προς τα πειραματόζωα της ομάδας ελέγχου, αυξάνονται τα επίπεδα των MOR στην έξω βασική και την κεντρική αμυγδαλή, στον επικλινή πυρήνα και στη CA4 περιοχή του ιππόκαμπου, ενώ στην κοιλιακή καλυπτρική περιοχή η αύξηση παρατηρείται μόνο στην ομάδα εφαρμογής ματαίωσης. Οι αυξήσεις αυτές στα επίπεδα των MOR στην έξω βασική αμυγδαλή και στον επικλινή πυρήνα ανιχνεύονται ήδη από τη νεογνική ηλικία (13η μεταγεννητική ημέρα). Η παρούσα μελέτη συνεισφέρει στην προϋπάρχουσα βιβλιογραφία που υποστηρίζει πως οι πρώιμες εμπειρίες έχουν μείζονα επίδραση στην ανάπτυξη των νευροχημικών συστημάτων του εγκεφάλου, διαμεσολαβώντας στην απάντηση σε συναισθηματικά σημαντικά περιβαλλοντικά ερεθίσματα και τροποποιώντας σε μακροπρόθεσμη βάση τα πρότυπα συμπεριφορικής απάντησης του οργανισμού. Επιδεικνύει την αύξηση των επιπέδων των μ υποδοχέων των οπιοειδών μετά από νεογνικό χειρισμό και μετά από εκπαίδευση υπό συνθήκες ματαιωτικής μη ανταμοιβής αλλά και συνεχούς ανταμοιβής σε μια σειρά από περιοχές του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου στον επίμυ οι οποίες εμπλέκονται σε συναισθηματικές διεργασίες. Με τον τρόπο αυτό ενισχύει την εμπειρική στήριξη της θεωρίας σύμφωνα με την οποία, οι πρώιμες εμπειρίες τροποποιούν με μακροπρόθεσμο και μόνιμο τρόπο νευρωνικά δίκτυα στον εγκέφαλο και επηρεάζουν την συναισθηματική αντιδραστικότητα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του οργανισμού.