Ο συντονισμός της εκπαίδευσης του Γένους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όπως αποτυπώνεται στον ελληνικό Τύπο της Κωνσταντινούπολης

Abstract

This thesis deals with the administration and coordination of the education of the Orthodox of the Ottoman Empire during the second half of the 19th century. It focuses on the extremely challenging period of heightened Balkan nationalisms, national and educational rivalries, during which the Ecumenical Patriarchate established the "Patriarchal Central Educational Committee" (PCEC) in order to achieve the best possible coordination of schools, aiming for uniform education of its flock as well as maintaining control over it. The simultaneous operation of the "Greek Philological Association in Constantinople" (GPAC) and the educational associations active in the provinces played a significant role in educational affairs during the studied period. These institutions caused changes in the content and organization of education and posed a challenge to the previously dominant role of the Church in the education of Hellenism within the Ottoman Empire. The differences, crises, and occasionally divergent approaches to educational issues by the Ecumenical Patriarchate and the GPAC, influenced by the national and educational policies of the Greek state, form the basis and provide the impetus for a critical and comparative analysis, study, and evaluation of the period's publications in the press of Constantinople regarding education.

Η παρούσα διατριβή μελετά τον τρόπο οργάνωσης και συντονισμού της εκπαίδευσης των Ορθοδόξων από το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατά το β΄ μισό του 19ου αιώνα. Πρόκειται για την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο της έξαρσης των βαλκανικών εθνικισμών, των εθνικών αλλά και εκπαιδευτικών ανταγωνισμών, κατά την οποία το Οικουμενικό Πατριαρχείο ιδρύει την Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή (ΠΚΕΕ), προκειμένου να επιτύχει τον καλύτερο δυνατό συντονισμό των σχολείων με σκοπό την ομοιόμορφη εκπαίδευση του ποιμνίου του αλλά και τον έλεγχό της. Η παράλληλη λειτουργία του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου της Κωνσταντινουπόλεως (ΕΦΣΚ) και οι φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι που δραστηριοποιούνται στις επαρχίες, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα εκπαιδευτικά δρώμενα κατά τη μελετώμενη περίοδο, προκαλούν μεταβολές στο περιεχόμενο και στον τρόπο οργάνωσης της εκπαίδευσης και αποτελούν πρόκληση για τον μέχρι τότε κυρίαρχο ρόλο της Εκκλησίας στην εκπαίδευση του Ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι διαφοροποιήσεις, οι κρίσεις και ο ενίοτε διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης των εκπαιδευτικών ζητημάτων από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον ΕΦΣΚ, που επηρεαζόταν από την εθνική και εκπαιδευτική πολιτική του ελληνικού κράτους, αποτελούν το περιεχόμενο και δίνουν το έναυσμα για μια κριτική και συγκριτική προσέγγιση, μελέτη και αποτίμηση των δημοσιευμάτων της εποχής, στον Τύπο της Κωνσταντινούπολης, σχετικά με την εκπαίδευση.