Ο ρόλος της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην τοπική κοινωνία

Abstract

Work Integration Social Enterprises (WISEs) are one of the leading forms of Social Enterprises in Europe but also an emblematic scheme in the wider field of Social Economy and Social Entrepreneurship. In the European Union, the risk of poverty or social exclusion is determined by a combination of three key indicators: Monetary Poverty, Severe Material Deprivation and Low Work Intensity. Empirical research supports the positive effect of Economic Productivity and Social Imprinting (defined as the founding team's emphasis on fulfilling the organization's social mission) on the Social Performance of WISEs. The concept of Social Imprinting was adapted to the Greek context and a new driver of the WISE’s Social Performance was proposed. The new driver is the Open Market Resources Analogy (O.M.R.A.) defined as the ratio of the annual monetary resources of the WISE derived from the sale of goods and/or services in the open market (not under contract to public authorities i.e. public procurements) on the total annual monetary resources of the WISE. The performance of WISEs in tackling poverty was measured by three variables: 1. The percentage of people working in the business activities of the WISE with total net annual earnings above the poverty line for a single-person household (over 4,917.00€) on the total number of people working in the business activities of the WISE, 2. The percentage of people working in the business activities of the WISE with a number of working hours sufficient to keep them above the concept of low work intensity for a single-person household (above 422 hours per year) on the total number of people working in the business activities of the WISE and 3. The percentage of people who received vocational training and/or consulting from the WISE and were placed in jobs outside the WISE, on all persons who have received vocational training and/or consulting from the WISE. Using a semi-structured questionnaire and with a response rate of 62.50%, data were collected for the financial years 2018, 2019 and 2020 from 51.47% of the population of WISEs in Greece, i.e. the total of Limited Liability Social Cooperatives (LLSC) and Social Cooperative Integration Enterprises (SCIE).Assumptions of ordinal regression were checked and three Ordinal Regression Models were developed based on which the hypotheses were tested. Economic Productivity, Open Market Resources Analogy and Social Imprinting had a significant positive effect on the Social Performance of WISEs against Monetary Poverty. Economic Productivity and Social Imprinting had no significant effect on Social Performance against Low Work Intensity but Open Market Resources Analogy had a significant positive effect on the Level of Social Performance against Low Work Intensity. Finally, the two institutionalized forms of WISEs in Greece, LLSC that characterized as the Mental Health Sector’s WISEs, and SCIE the Social Entrepreneurs’ WISEs, had almost the same performance both against Monetary Poverty and against Low Work Intensity. Keywords: Social Entrepreneurship, Work Integration Social Enterprises, Social Performance, Open Market Resources Analogy (Ο.Μ.R.Α.), Poverty Alleviation

Οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις Εργασιακής Ένταξης (ΚΕΕΕ) είναι μία από τις πρωταρχικές μορφές Κοινωνικών Επιχειρήσεων στην Ευρώπη αλλά και ένα εμβληματικό σχήμα στον ευρύτερο χώρο της Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού προσδιορίζεται από έναν συνδυασμό τριών βασικών δεικτών: την Εισοδηματική Φτώχεια, τη Σοβαρή Υλική Στέρηση και τη Χαμηλή Ένταση Εργασίας. Η βιβλιογραφία υποστηρίζει την θετική επίδραση της Οικονομικής Παραγωγικότητας και της Κοινωνικής Αποτύπωσης (η έμφαση της ιδρυτικής ομάδας στην εκπλήρωση της κοινωνικής αποστολής του οργανισμού) στην κοινωνική απόδοση των ΚΕΕΕ. Έγινε προσαρμογή της έννοιας της Κοινωνικής Αποτύπωσης στο ελληνικό πλαίσιο και προτάθηκε και ένας νέος προσδιοριστικός παράγοντας της Κοινωνικής Απόδοσης των ΚΕΕΕ. Ο νέος παράγοντας είναι η Αναλογία Εσόδων Ανοιχτής Αγοράς (Open Market Resources Analogy - Ο.Μ.R.Α.) ορίζοντας τον ως η αναλογία των εσόδων της ΚΕΕΕ που προέρχονται από την Ανοιχτή Αγορά επί του συνόλου των εσόδων της ΚΕΕΕ. Στην παρούσα εργασία έγινε προσπάθεια να συνδεθεί η Κοινωνική Απόδοση των ΚΕΕΕ με την απόδοσή τους στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η απόδοση των ΚΕΕΕ στην αντιμετώπιση της φτώχειας μετρήθηκε με τρεις μεταβλητές: 1. Tο ποσοστό των ατόμων που εργάζονται στις επιχειρηματικές δράσεις της ΚΕΕΕ με συνολικές καθαρές ετήσιες αποδοχές επάνω από το κατώφλι της φτώχειας για ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό (δηλαδή πάνω από 4.917,00€) επί του συνόλου των ατόμων που εργάζονται στις επιχειρηματικές δράσεις της ΚΕΕΕ, 2. Το ποσοστό των ατόμων που εργάζονται στις επιχειρηματικές δράσεις της ΚΕΕΕ με επίπεδο απασχόλησης που επαρκεί για να τους κρατήσει πάνω από την έννοια της χαμηλής έντασης εργασίας για μονοπρόσωπο νοικοκυριό (δηλαδή για πάνω από 422 ώρες τον χρόνο) επί του συνόλου των ατόμων που εργάζονται στις επιχειρηματικές δράσεις της ΚΕΕΕ και 3. Το ποσοστό των ατόμων που έλαβαν εργασιακή/επαγγελματική εκπαίδευση/συμβουλευτική από την ΚΕΕΕ και τοποθετήθηκαν σε θέσεις εργασίας εκτός της ίδιας της ΚΕΕΕ επί του συνόλου των ατόμων που έλαβαν εργασιακή/επαγγελματική εκπαίδευση/συμβουλευτική από την ΚΕΕΕ. Με τη χρήση ημιδομημένου ερωτηματολογίου και με ποσοστό ανταπόκρισης 62.50%, συλλέχθηκαν στοιχεία για τα οικονομικά έτη 2018, 2019 και 2020 από το 51.47% του πληθυσμού των ΚΕΕΕ στην Ελλάδα, δηλαδή του συνόλου των Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης (ΚοιΣΠΕ) και των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Ένταξης (ΚοινΣΕπ Ένταξης).Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε ανάλυση Διατακτικής Παλινδρόμησης και μετά από αυστηρό και πλήρη έλεγχο των σχετικών προϋποθέσεων αναπτύχθηκαν 3 οικονομετρικά μοντέλα με βάση τα οποία ελέγχθηκαν οι υποθέσεις. Η Οικονομική Παραγωγικότητα, η Αναλογία Εσόδων Ανοικτής Αγοράς και η Κοινωνική Αποτύπωση είχαν σημαντική θετική επίδραση στην Κοινωνική Απόδοση των ΚΕΕΕ ενάντια στη νομισματική Φτώχεια. Η Οικονομική Παραγωγικότητα και η Κοινωνική Αποτύπωση δεν είχαν σημαντική επίδραση στην Κοινωνική Απόδοση ενάντια στη Χαμηλή Ένταση Εργασίας, όμως η Αναλογία Εσόδων Ανοιχτής Αγοράς είχε σημαντική θετική επίδραση στο Επίπεδο Κοινωνικής Απόδοσης ενάντια στη Χαμηλή Ένταση Εργασίας. Τέλος, οι δύο θεσμοθετημένες και κυρίαρχες αριθμητικά μορφές ΚΕΕΕ στην Ελλάδα, οι ΚοιΣΠΕ που είναι το παιδί της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στην Ελλάδα και οι ΚοινΣΕπ Ένταξης που εκφράζουν την Ανάδυση των Κοινωνικών Επιχειρηματιών, είχαν σχεδόν ακριβώς την ίδια απόδοση τόσο στην αντιμετώπιση της Χρηματικής Φτώχειας όσο και στην αντιμετώπιση της Χαμηλής Έντασης Εργασίας. Λέξεις Κλειδιά: Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, Κοινωνικές Επιχειρήσεις Εργασιακής Ένταξης, Κοινωνική Απόδοση, Αναλογία Εσόδων Ανοιχτής Αγοράς, Αντιμετώπιση της Φτώχειας.