Η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα: προσδιοριστικοί παράγοντες και οικονομικές επιδόσεις του επιχειρηματικού γίγνεσθαι

Abstract

The present thesis focuses on the holistic investigation of the direction and intensity of the relationships between entrepreneurial orientation, environmental conditions, organizational characteristics and corporate financial performance. The importance of this research lies in the significance of entrepreneurship for both business organizations and the broader social context. Apart from the established relationship between entrepreneurial orientation and firm financial performance, the study of existing literature on the subject reveals the existence of environmental and organizational factors that are related to entrepreneurial orientation, impact on the financial performance of organizations through entrepreneurial orientation, and influence the relationship between business orientation and corporate financial performance. Consequently, the emerging theoretical relationships between the concepts of the dissertation synthesized a holistic conceptual model that guided the methodological approach and data analysis. With the use of survey methodology and the distribution of an online questionnaire to a random sample of 384 business organizations, the present thesis sought to examine 52 research hypotheses, which derived from the conceptual model. The findings indicated that within the hostile environment of Greece, which is characterized by limited business opportunities, companies adopt a defensive strategic posture and medium levels of entrepreneurial orientation. However, the development of entrepreneurial orientation has a positive relationship with environmental complexity, generosity and dynamism, as well as with the strategic approach of the business (generic and mission strategy), organic organizational structure, past and current financial performance. As shown from multivariate data analyses, entrepreneurial orientation bears significant positive effects on corporate financial performance, mainly through the dimensions of innovation and proactiveness. Furthermore, it acts as a channel for the transfer of a significant part of the indirect positive effects that environmental complexity and generosity, past performance and generic strategy bear on current corporate financial performance. Under any circumstances, the positive effects of entrepreneurial orientation on corporate financial performance are enhanced in more dynamic business environments. However, the differences observed in sector-specific data analyses as well as the availability of several additional environmental and organizational factors, provide significant opportunities for future research into the subject. Keywords, Entrepreneurship, Entrepreneurial Orientation, Environmental Conditions, Organizational Characteristics, Financial Performance

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στην ολιστική διερεύνηση της κατεύθυνσης και της έντασης των σχέσεων μεταξύ του επιχειρηματικού προσανατολισμού, των περιβαλλοντικών συνθηκών, των οργανωσιακών χαρακτηριστικών και των εταιρικών οικονομικών επιδόσεων. Η σπουδαιότητα της έρευνας έγκειται στην κρισιμότητα της επιχειρηματικότητας τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Πέρα από την καθιερωμένη σχέση του επιχειρηματικού προσανατολισμού με τις οικονομικές επιδόσεις, η μελέτη της υφιστάμενης βιβλιογραφίας στο αντικείμενο καταδεικνύει την ύπαρξη περιβαλλοντικών και οργανωσιακών παραγόντων οι οποίοι σχετίζονται με τον επιχειρηματικό προσανατολισμό, επιδρούν στις οικονομικές επιδόσεις των οργανισμών δια μέσου του επιχειρηματικού προσανατολισμού και επηρεάζουν τη σχέση του επιχειρηματικού προσανατολισμού με τις οικονομικές επιδόσεις. Ως εκ τούτου, οι αναδυόμενες θεωρητικές σχέσεις μεταξύ των εννοιών της διατριβής, συνέθεσαν ένα ολιστικό εννοιολογικό υπόδειγμα το οποίο κατηύθυνε τη μεθοδολογική προσέγγιση και την ανάλυση δεδομένων. Δια μέσου της μεθοδολογίας δημοσκόπησης (survey) και με την αποστολή διαδικτυακού ερωτηματολογίου σε ένα τυχαίο δείγμα 384 επιχειρήσεων, η παρούσα διατριβή επεδίωξε τη διερεύνηση 52 ερευνητικών υποθέσεων, οι οποίες θεμελιώθηκαν στο πλαίσιο του εννοιολογικού υποδείγματος. Τα ευρήματα των αναλύσεων κατέδειξαν ότι εντός του εχθρικού περιβάλλοντος της Ελλάδας, το οποίο χαρακτηρίζεται από περιορισμένες επιχειρηματικές ευκαιρίες, οι επιχειρήσεις υιοθετούν αμυντική στρατηγική στάση και μετρίου επιπέδου επιχειρηματικό προσανατολισμό. Ωστόσο, η ανάπτυξη επιχειρηματικού προσανατολισμού εμφανίζει θετική σχέση με την πολυπλοκότητα, τη γενναιοδωρία και το δυναμισμό του περιβάλλοντος, καθώς και με τη στρατηγική προσέγγιση της επιχείρησης (γενική στρατηγική και στρατηγική αποστολής), την οργανική οργανωσιακή δομή, τις παρελθοντικές και τρέχουσες οικονομικές επιδόσεις. Όπως διαφαίνεται από τις πολυμεταβλητές αναλύσεις, ο επιχειρηματικός προσανατολισμός επιφέρει σημαντικές θετικές επιδράσεις στις οικονομικές επιδόσεις των εταιρειών, κυρίως μέσω των διαστάσεων της καινοτομίας και της προνοητικότητας. Περαιτέρω, λειτουργεί ως δίαυλος μεταφοράς ενός σημαντικού μέρους των έμμεσων θετικών επιδράσεων που δύνανται να επιφέρουν η περιβαλλοντική πολυπλοκότητα και γενναιοδωρία, οι παρελθοντικές επιδόσεις και η γενική στρατηγική της επιχείρησης στις τρέχουσες οικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι θετικές επιδράσεις του επιχειρηματικού προσανατολισμού στις οικονομικές επιδόσεις ισχυροποιούνται, όσο το περιβάλλον καθίσταται περισσότερο δυναμικό. Ωστόσο, οι διαφορές που παρατηρούνται στις αναλύσεις ανά κλάδο δραστηριότητας και η διαθεσιμότητα πολυάριθμων επιπρόσθετων περιβαλλοντικών και οργανωσιακών παραγόντων, παρέχουν σημαντικές ευκαιρίες για μελλοντικές έρευνες στο αντικείμενο. Λέξεις Κλειδιά, Επιχειρηματικότητα, Επιχειρηματικός Προσανατολισμός, Περιβαλλοντικές Συνθήκες, Οργανωσιακά Χαρακτηριστικά, Οικονομικές Επιδόσεις