Η εικόνα των Μακεδόνων στους Έλληνες συγγραφείς των αυτοκρατορικών χρόνων (1ος αι. π.Χ. - 3ος αι. μ.Χ.)

Abstract

As the title of the dissertation states "The image of Macedonians in the Greek writers of the imperial period (1st century BC - 3rd century AD)", its subject is the references to the gender of Macedonians and to Macedonia that respond in the Greek language literature during the Roman Imperial Period. The works of fourteen authors (Dionysius of Halicarnassus, Strabo, Plutarch, Dion Chrysostomos, Arrian, Appianus, Cassius Dion, Aelius Aristides, Lucian, Pausanias, Polyaenos, Herodianus, Dexippus and Philostratus) are studied, who belong to the intellectual movement of the Second Sophistic. The theme maced- (Macedonia, Macedonian, Macedonians and Macedonian) appears a total of 1,540 times in the works of the authors and they almost always refer to the Macedonians of the classical past. Reports are rather sporadic and the subjects are varied. The authors did not show much interest overall both in the Macedonian nation and in the Macedonian history itself. A generally negative and contradictory image is observed regarding the image of Macedonians even in the highlighting of their identity, as in some passages it is found that Macedonians and Macedonia are distinguished and in other passages identified by/with the Greeks and Greece respectively. This confused image of the Macedonians can be partially attributed to the classicist view, that is, to the largely negative depiction of the Macedonians in the works of the writers of the classical period (see orator Demosthenes). An example is the delimitation of the end of ancient Greek history in the battle of Chaeronea (338 BC), as the Macedonians were considered enemies who enslaved the southern Greeks. This was compounded by the fact that the rhetorical works of the 5th and 4th c. B.C. were models for the writers of the Second Sophistic movement and possibly identified themselves with the positions of their writing models for the Macedonians. Finally, another reason is the political integration of the authors in the Roman empire and, therefore, they presented the Macedonians as inferior to the incomparable military power of Rome with which they were confronted in three wars.

Όπως δηλώνει ο τίτλος της διατριβής «Η εικόνα των Μακεδόνων στους Έλληνες συγγραφείς των αυτοκρατορικών χρόνων (1ος αι. π.Χ. - 3ος αι. μ.Χ.)», αντικείμενό της είναι οι αναφορές στο φύλο των Μακεδόνων και στη Μακεδονία που απαντούν στην ελληνόγλωσση γραμματεία κατά τη ρωμαϊκή Αυτοκρατορική Περίοδο. Μελετώνται τα έργα δεκατεσσάρων συγγραφέων (Διονύσιος Αλικαρνασσέας, Στράβων, Πλούταρχος, Δίων Χρυσόστομος, Αρριανός, Αππιανός, Κάσσιος Δίων, Αίλιος Αριστείδης, Λουκιανός, Παυσανίας, Πολύαινος, Ηρωδιανός, Δέξιππος και Φιλόστρατος), οι οποίοι εντάσσονται στο πνευματικό κίνημα της Δεύτερης σοφιστικής. Το θέμα μακεδ- (Μακεδονία, Μακεδών, Μακεδόνες και Μακεδονικός) εμφανίζεται συνολικά 1.540 φορές στα έργα των συγγραφέων και παραπέμπουν σχεδόν πάντοτε στους Μακεδόνες του κλασικού παρελθόντος. Οι αναφορές είναι μάλλον περιστασιακές και τα θέματα με τα οποία ασχολούνται ποικίλλουν. Οι συγγραφείς δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον συνολικά τόσο για το έθνος των Μακεδόνων όσο και για την ίδια την ιστορία της Μακεδονίας. Παρατηρείται εν γένει αρνητική και αντιφατική εικόνα σχετικά με την πρόσληψη των Μακεδόνων ακόμα και στην ανάδειξη της ταυτότητάς τους, καθώς αλλού διαπιστώνεται ότι διακρίνονται και αλλού ταυτίζονται οι Μακεδόνες και η Μακεδονία από/με τους Έλληνες και την Ελλάδα αντιστοίχως. Αυτή η συγκεχυμένη για τους Μακεδόνες εικόνα μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στην κλασικιστική θεώρηση, δηλαδή στην αρνητική εν πολλοίς αποτύπωση των Μακεδόνων στα έργα των συγγραφέων της κλασικής περιόδου (βλ. ρήτορας Δημοσθένης). Παράδειγμα αποτελεί η οριοθέτηση του τέλους της αρχαίας ελληνικής ιστορίας στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.), καθώς οι Μακεδόνες θεωρήθηκαν ως οι εχθροί που υποδούλωσαν τους νότιους Έλληνες. Σε αυτό συνέτεινε το γεγονός ότι τα ρητορικά έργα του 5ου και του 4ου αι. π.Χ. αποτέλεσαν πρότυπα για τους συγγραφείς της Δεύτερης σοφιστικής και ενδεχομένως να ταυτίστηκαν με τις θέσεις των συγγραφικών τους προτύπων για τους Μακεδόνες. Τέλος, ένας άλλος λόγος αποτελεί η πολιτική ενσωμάτωση των συγγραφέων στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και επομένως δεν μπορούσαν παρά να αναδείξουν τους Μακεδόνες κατώτερους απέναντι στην ασύγκριτη στρατιωτική δύναμη της Ρώμης με την οποία ήλθαν αντιμέτωποι σε τρεις πολέμους.