Οι οικονομικές δραστηριότητες του μυκηναϊκού ιερατείου: επιγραφικά και αρχαιολογικά δεδομένα από την ηπειρωτική Ελλάδα

Abstract

The present dissertation examines the financial activities of the Mycenaean priesthood, based on the Mycenaean Linear B Script and the archaeological and textual evidence from the sanctuaries of the Greek mainland, during the palace period (14th -12thc. B.C). Target is the investigation of the way that, the temple economy was organized, and the relationship with the palace economy attempted to specify. Based on the fact that in the early societies, like the Mycenaean, economy, society and religion were closely associated, the previous fact is related directly to the social status of the priesthood within the ranked palace system, and connected directly to the question of the nature of the Mycenaean kingship.This dissertation is structured in three parts. In the first place, the thesis of the sacred economy is examined, along with the relationship with the secular and religious do-minion. The second part is based on the textual evidence (composition and framework of the Mycenaean cult personnel, manufactured activities of the shrines and the pres-ence of religion inside the landholding), and the third on the archaeological evidence (where are presented the sanctuaries of mainland Greece that appear elements of manufacturing activity, as well of Ayia Irini in Keos and Phylacopi in Melos). The last part deals with the restructure of the facts, and proposes that the sanctuaries located close to the palaces were economic unities controlled by them, but maintained some kind of autonomy. From the existing data it cannot be concluded that, the reli-gious element dominated in the production and redistribution of goods during the Mycenaean palace period. The evidence indicate that the religious dignitaries had an important place in the My-cenaean society, but neither a privileged treatment nor the occupancy of special privi-leges, although the religion had a major role in the Mycenaean society and seems that some sanctuaries disposed economic power, as well as a resulting kind of influence. From the existing textual and archaeological data cannot be found conclusion as of the simultaneous rating of a priest and a king, neither for the existence of some special relationship between the priesthood and the supreme political power, until now.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει τις οικονομικές δραστηριότητες του μυκηναϊκού ιερα-τείου με βάση τα τεκμήρια της Γραμμικής Γραφής Β και τα αρχαιολογικά δεδομένα από τα ιερά της ηπειρωτικής Ελλάδας κατά την ανακτορική περίοδο (14ος - 12ος αιώνας π. Χ.). Στόχος είναι η διερεύνηση της οργάνωσης της θρησκευτικής οικονομίας και ο προσδιορισμός της σχέσης της με την ανακτορική. Δεδομένου ότι στις πρώιμες κοινωνίες, όπως η μυκηναϊκή, η οικονομία, η κοινωνία και η θρησκεία ήταν στενά συνδεδεμένες, το ζήτημα σχετίζεται άμεσα με την κοινωνική θέση του ιερατείου εντός του ιεραρχημένου ανακτορικού συστήματος και άπτεται άμεσα του ζητήματος της φύσης της μυκηναϊκής βασιλείας. Η διατριβή διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα εξετάζεται το θέμα της ιερής οικονομίας και της σχέσης πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Η δεύτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στα επιγραφικά δεδομένα (σύνθεση και οργάνωση του μυκηναϊκού ιερατείου, βιοτεχνικές δραστηριότητες των ιερών και η παρουσία του θρησκευτικού στοιχείου στη γαιοκατοχή) και η τρίτη στα αρχαιολογικά (παρουσιάζονται τα ιερά της ηπειρωτικής Ελλάδας, καθώς και τα ιερά στην Αγία Ειρήνη της Κέας και στη Φυλακωπή της Μήλου, που εμφανίζουν στοιχεία άσκησης βιοτεχνικής δραστηριότητας). Το τελευταίο κεφάλαιο αφιερώνεται στην ανασύνθεση των δεδομένων και προτείνεται ότι τα ιερά που βρίσκονταν σε εγγύτητα με τα ανάκτορα αποτελούσαν οικονομικές μονάδες που ελέγχονταν μεν από αυτά, διέθεταν όμως σχετική αυτονομία. Από τα διαθέσιμα στοιχεία δεν προκύπτει πως το θρησκευτικό στοιχείο κυριαρχούσε στους χώρους παραγωγής και στον τρόπο διανομής των αγαθών κατά τη μυκηναϊκή ανακτορική περίοδο. Τα τεκμήρια δεικνύουν ότι οι θρησκευτικοί αξιωματούχοι κατείχαν σημαντική θέση στη μυκηναϊκή κοινωνία, χωρίς όμως να διαθέτουν προνομιακή μεταχείριση ούτε κατοχή ειδικών προνομίων, τουλάχιστον στον οικονομικό τομέα, μολονότι η θρησκεία έπαιζε σημαντικό ρόλο στη μυκηναϊκή κοινωνία και κάποια ιερά φαίνεται πως διέθεταν οικονομική δύναμη και συνακόλουθα κάποιου είδους επιρροή. Από τα υπάρχοντα επιγραφικά και αρχαιολογικά δεδομένα δεν προκύπτει η αρχιερατική ιδιότητα του Μυκηναίου ηγεμόνα, ούτε η ύπαρξη κάποιας ειδικής σχέσης μεταξύ ιερατείου και ανώτατης πολιτικής εξουσίας.