La formación inicial docente en igualdad de género en Grecia: percepciones y competencias del alumnado para una práctica profesional sostenible sensible al género

Abstract

The role of education for the sustainable development of society is undeniable and globally recognized. In this context, higher education centers are called to implement the gender perspective in their study programs and curricula and make them more gender sensitive. Despite the existence of legislation in this regard and the commitment of governments at a global level to provide the necessary training to achieve the objective, student teachers finish their studies without the necessary skills to develop teaching with a gender perspective. The purpose of this doctoral thesis was to explore the degree of implementation of the gender perspective in Greek university teaching through the perceptions of future teachers about the training they receive on gender issues and to compare the knowledge, skills and attitudes acquired by completion of their training by degree and sex. Specifically, the objectives were: (1) to adapt to the Greek context and validate with university students the Sensitive Assessment of Training for Gender Equality index (Miralles-Cardona et al., 2020) and the Teacher Efficacy for Gender Equality Practice scale (Miralles-Cardona et al., 2021); (2) describe the state of development of the gender perspective in Greek university teaching, specifically in undergraduate studies; and (3) analyze the level of gender competence acquired by students at the end of their studies. A descriptive non-experimental research design was used through a survey and comparative causal. The participants, selected by availability through Facebook and email, were 1355 students from nine Greek public universities and five degrees (future teachers of primary education, physical education, philology, sociology and science), who voluntarily responded to a questionnaire in Google Forms format. Their age ranged between 20 and 53 years, they were mostly women (80%) and of Greek origin (98%). The simple and multigroup exploratory and confirmatory factorial analyzes supported an adequate factorial structure of the Greek versions of the SAGE index and the TEGEP scale, demonstrating that both instruments have acceptable psychometric properties (good internal consistency, construct validity and factorial invariance) to be able to to evaluate and compare the perceptions of Greek students regarding the incorporation of the gender perspective in their training, as well as the competence in gender acquired at the end of their university studies. The results of the research indicated that the presence of the gender perspective in the curricula of undergraduate studies in Greece is limited and that institutional sensitivity and awareness of gender inequalities are low. Science students were less receptive to gender training than education, philology and physical education students, as were men compared to women. Regarding the level of competence to develop gender-sensitive equal opportunities teaching, physical education and philology students indicated feeling significantly more capable than education and science; likewise, female students felt more competent than their male peers to teach with a gender perspective. Taking into account these results, it is evident that Greek higher education institutions need to change their approaches to address equity and gender equality in teaching. Without institutions and curricula that are sensitive and responsive to the principle of equality of opportunity and gender, it will be really difficult to equip future teachers with the necessary skills to develop a professional practice that is respectful of gender.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας είναι αναμφισβήτητος και παγκοσμίως αναγνωρισμένος. Στο πλαίσιο αυτό, τα κέντρα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καλούνται να εφαρμόσουν την προοπτική του φύλου στα προγράμματα σπουδών και τα αναλυτικά τους προγράμματα και να τα καταστήσουν πιο ευαίσθητα ως προς το φύλο. Παρά την ύπαρξη σχετικής νομοθεσίας και τη δέσμευση των κυβερνήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο να παρέχουν την απαραίτητη κατάρτιση για την επίτευξη του στόχου, οι φοιτητές ολοκληρώνουν τις σπουδές τους χωρίς τις απαραίτητες δεξιότητες για να αναπτύξουν τη διδασκαλία με την προοπτική του φύλου. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η διερεύνηση του βαθμού εφαρμογής της προοπτικής του φύλου στην ελληνική πανεπιστημιακή διδασκαλία μέσω των αντιλήψεων των μελλοντικών εκπαιδευτικών για την κατάρτιση που λαμβάνουν σε θέματα φύλου και η σύγκριση των γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων που απέκτησαν με την ολοκλήρωση της εκπαίδευσής τους. κατά τίτλο και φύλο. Συγκεκριμένα, οι στόχοι ήταν: (1) η προσαρμογή στο ελληνικό πλαίσιο και η επικύρωση με φοιτητές του δείκτη Ευαίσθητης Αξιολόγησης της Κατάρτισης για Ισότητα των Φύλων (Miralles-Cardona et al., 2020) και της κλίμακας Εκπαιδευτικής Αποτελεσματικότητας για την Πρακτική Ισότητας των Φύλων (Miralles -Cardona et al., 2021), (2) η περιγραφή της κατάστασης ανάπτυξης της προοπτικής του φύλου στην ελληνική πανεπιστημιακή διδασκαλία, ειδικά στις προπτυχιακές σπουδές, και (3) η ανάλυση του επιπέδου ικανότητας φύλου που απέκτησαν οι μαθητές στο τέλος των σπουδών τους. Χρησιμοποιήθηκε περιγραφικός μη πειραματικός σχεδιασμός μέσω έρευνας και συγκριτικής αιτιότητας. Οι συμμετέχοντες, που επιλέχθηκαν βάσει διαθεσιμότητας μέσω Facebook και email, ήταν 1355 φοιτητές από εννέα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια και πέντε τίτλους (μελλοντικοί δάσκαλοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, φυσικής αγωγής, φιλολογίας, κοινωνιολογίας και επιστημών), που απάντησαν εθελοντικά σε ερωτηματολόγιο σε μορφή Google Forms. Η ηλικία τους κυμαινόταν μεταξύ 20 και 53 ετών, ήταν κυρίως γυναίκες (80%) και ελληνικής καταγωγής (98%). Οι απλές και πολυομαδικές διερευνητικές και επιβεβαιωτικές παραγοντικές αναλύσεις υποστήριξαν μια επαρκή παραγοντική δομή των ελληνικών εκδόσεων του δείκτη SAGE και της κλίμακας TEGEP, αποδεικνύοντας ότι και τα δύο όργανα έχουν αποδεκτές ψυχομετρικές ιδιότητες (καλή εσωτερική συνέπεια, εγκυρότητα κατασκευής και παραγοντική αμετάβλητη). να αξιολογήσει και να συγκρίνει τις αντιλήψεις των Ελλήνων φοιτητών σχετικά με την ενσωμάτωση της προοπτικής του φύλου στην εκπαίδευσή τους, καθώς και την ικανότητα στο φύλο που απέκτησαν στο τέλος των πανεπιστημιακών σπουδών τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η παρουσία της προοπτικής του φύλου στα προγράμματα σπουδών των προπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα είναι περιορισμένη και ότι η θεσμική ευαισθησία και ευαισθητοποίηση για τις ανισότητες των φύλων είναι χαμηλή. Οι φοιτητές επιστημών ήταν λιγότερο δεκτικοί στην εκπαίδευση για το φύλο από τους φοιτητές της εκπαίδευσης, της φιλολογίας και της φυσικής αγωγής, όπως και οι άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες. Όσον αφορά το επίπεδο ικανότητας για την ανάπτυξη ευαίσθητης ως προς το φύλο διδασκαλίας ίσων ευκαιριών, οι φοιτητές φυσικής αγωγής και φιλολογίας ανέφεραν ότι αισθάνονται πολύ πιο ικανοί από τους φοιτητές της εκπαίδευσης και των επιστημών. Ομοίως, οι φοιτήτριες ένιωσαν πιο ικανές από τους άντρες συνομήλικους τους να διδάξουν με την προοπτική του φύλου. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα αποτελέσματα, είναι προφανές ότι τα ελληνικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να αλλάξουν τις προσεγγίσεις τους για την αντιμετώπιση της ισότητας των φύλων στη διδασκαλία. Χωρίς ιδρύματα και προγράμματα σπουδών που να είναι ευαίσθητα και να ανταποκρίνονται στην αρχή της ισότητας των ευκαιριών και των φύλων, θα είναι πραγματικά δύσκολο να εφοδιαστούν οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί με τις απαραίτητες δεξιότητες για να αναπτύξουν μια επαγγελματική πρακτική που να σέβεται το φύλο.

El papel de la educación para el desarrollo sostenible de la sociedad es innegable y mundialmente reconocido. En este contexto, los centros de educación superior están llamados a implementar la perspectiva de género en sus programas de estudio y currículos y hacerlos más sensibles al género. A pesar de la existencia de legislación al respecto y el compromiso de los gobiernos a nivel global en proporcionar la formación necesaria para lograr el objetivo, los estudiantes de profesor terminan sus estudios sin las competencias necesarias para desarrollar una docencia con perspectiva de género. El objetivo de esta tesis doctoral fue explorar el grado de implementación de la perspectiva de género en la docencia universitaria griega a través de las percepciones de los futuros docentes sobre la formación que reciben en temas de género y comparar los conocimientos, habilidades y actitudes adquiridas al término de su formación. por titulación y sexo. Concretamente, los objetivos fueron: (1) adaptar al contexto griego y validar con estudiantes universitarios el índice Sensitive Assessment of Training for Gender Equality (Miralles-Cardona et al., 2020) y la escala Teacher Efficacy for Gender Equality Practice (Miralles -Cardona et al., 2021); (2) describir el estado de desarrollo de la perspectiva de género en la docencia universitaria griega, específicamente en los estudios de grado; y (3) analizar el nivel de competencia de género adquirido por los estudiantes al término de sus estudios. Se utilizó un diseño de investigación no-experimental descriptivo mediante encuesta y causal comparativa. Los participantes, seleccionados por disponibilidad a través de Facebook y email, fueron 1355 estudiantes de nueve universidades públicas griegas y cinco titulaciones (futuros docentes de educación primaria, de educación física, de filología, de sociología y de ciencias), quienes respondieron voluntariamente a un cuestionario en formato Google Forms. Su edad oscilaba entre 20 y 53 años, en su mayoría eran mujeres (80%) y de origen griego (98%). Los análisis factoriales exploratorios y confirmatorios simples y multigrupo apoyaron una estructura factorial de las versiones griegas del índice SAGE y de la escala TEGEP adecuada, demostrando que ambos instrumentos reúnen propiedades psicométricas aceptables (buena consistencia interna, validez de constructo e invarianza factorial) para poder evaluar y comparar las percepciones de los estudiantes griegos en torno a la incorporación de la perspectiva de género en su formación, así como la competencia en género adquirida al acabar sus estudios universitarios. Los resultados de la investigación indicaron que la presencia de la perspectiva de género en el currículum de los estudios de grado en Grecia es limitada y que la sensibilidad institucional y la conciencia de las desigualdades de género son bajas. Los estudiantes de ciencias se mostraron menos receptivos a la formación en género que los de educación, filología y educación física, al igual que los varones en comparación con las mujeres. En cuanto al nivel de competencia para desarrollar una docencia en igualdad de oportunidades sensible al género, el alumnado de educación física y filología indicó sentirse significativamente más capaz que el de educación y ciencias; igualmente, las estudiantes se sentían más competentes que sus pares varones para ejercer la docencia con perspectiva de género. Teniendo en cuenta estos resultados, resulta evidente que las instituciones de educación superior griegas precisan cambiar sus planteamientos para el abordaje de la equidad e igualdad de género en la docencia. Sin instituciones y programas de estudio sensibles y receptivos al principio de igualdad de oportunidades y de género, será realmente difícil equipar a los futuros docentes con las competencias necesarias para desarrollar una práctica profesional respetuosa con el género.