Ο θρησκευτικός συγκρητισμός στο βιβλικό Ισραήλ

Abstract

The purpose of the thesis was the research on the phenomenon of religious syncretism in ancient Israel. To achieve this, a systematic examination of a large amount of material was required, that was managed on two axes: chronological and thematic. We have separated the study of the material in the two periods of the Iron Age in Israel (1200-587 BC) and more specifically into Iron Age I (IA I), which dates from 1200 BC until 1000 BC and the Iron Age II (IA II) from 1000 BC until 587 BC. The question of the religious syncretism was examined using the biblical text and the extrabiblical sources, that indicate the polymorphism in the manifestation of the Israelite religion. All available archaeological data, inscriptions, like movable and non-movable finds were used. The management of archaeological data has been applied, wherever possible, based on the archeology of the context, according to which each artifact must be interpreted within its context. The first part of the thesis attempted to analyze the various elements that show the relationship between the Israelite religion and the Canaanite one. The Western-Semitic background of the Israelite religion and its influences from this culture were explored. At the same time, an attempt was made to trace the various religious contacts that had taken place with other neighbors during the Iron Age period (1200-587 BC). In the second part there was a presentation of the data showing that in the IA I period (1200-1000 BC) Israel had a syncretistic religious behavior. Precedes the archaeological material of the domestic and public sanctuaries, which have been characterized as Israelite with relative security by the excavators. Indications of syncretistic behavior were searched mainly in movable finds, such as figurines, mazzeboths, asserim, kernoi, astragali etc. Then, the deities worshiped by the Israelites at that time were examined based on the biblical text, and we found out how far they had been associated with Yahweh's worship. In the third part the question of religious syncretism was examined during the Iron Age II (1000-587 BC). During this period the phenomenon is more clearly identified in the material remains and biblical text. Various aspects of the phenomenon, such as domestic and public sanctuaries, are being considered, which at this time provide more secure results for both their identity and religious syncretism. Then, an analysis of the remaining data of the religious syncretism was carried out, such as the insert of the worship of various deities and the divert syncretistic practices, mainly based on the O.T., which was also assisted by the archaeological evidence, where necessary. The worship of Baal, Asherah, Queen of Heaven, Moloch, Tammuz, as well as child sacrifices, the cult of celestial bodies and necromancy were investigated. Through these devotional habits and practices, was revealed the amalgamation of deities and their attributes with the worship and piety on Yahweh's face by a large group of Jews.

Σκοπός της διατριβής ήταν η μελέτη του φαινομένου του θρησκευτικού συγκρητισμού στον αρχαίο Ισραήλ. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, απαιτήθηκε η ενδελεχής εξέταση ενός μεγάλου σε όγκο υλικού, του οποίου η διαπραγμάτευση πραγματοποιήθηκε με βάση δύο άξονες: το χρονολογικό και το θεματικό. Διαχωρίσαμε τη μελέτη του υλικού στις δύο μεγάλες περιόδους της Εποχής του Σιδήρου στον Ισραήλ (1200 – 587 π.Χ.) και πιο συγκεκριμένα στην Εποχή του Σιδήρου Ι (ΕΣ Ι) που εκτείνεται χρονικά από το 1200 π.Χ. έως το1000 π.Χ. και στην Εποχή του Σιδήρου ΙΙ (ΕΣ ΙΙ) από το 1000 π.Χ. έως το 587 π.Χ. Ερευνήθηκε το ζήτημα του θρησκευτικού συγκρητισμού με τη χρήση του βιβλικού κειμένου και των εξωβιβλικών πηγών που υποδεικνύουν τον πολυμορφισμό στην εκδήλωση της ισραηλιτικής θρησκείας. Χρησιμοποιήθηκαν όλα τα διαθέσιμα αρχαιολογικά δεδομένα, όπως επιγραφές, κινητά και σταθερά ευρήματα. Η διαχείριση των αρχαιολογικών δεδομένων εφαρμόστηκε, όπου αυτό ήταν εφικτό, με βάση την αρχαιολογία του πλαισίου, σύμφωνα με την οποία κάθε τεχνούργημα πρέπει να ερμηνεύεται μέσα στο πλαίσιο ή τη συνάφεια απόθεσής του. Στο πρώτο μέρος της εργασίας επιχειρήθηκε η ανάλυση των διαφόρων στοιχείων που δείχνουν τη σχέση της ισραηλιτικής θρησκείας με τη χαναανιτική. Διερευνήθηκε το δυτικοσημιτικό υπόβαθρο της ισραηλιτικής θρησκείας και οι επιδράσεις που δέχτηκε από αυτόν τον πολιτισμό. Παράλληλα, έγινε προσπάθεια να ανιχνευθούν οι διάφορες επαφές σε επίπεδο θρησκείας που συντελέστηκαν με άλλους γειτονικούς λαούς κατά την περίοδο της εποχής του Σιδήρου (1200-587 π.Χ.). Στο δεύτερο μέρος πραγματοποιήθηκε μία παρουσίαση των δεδομένων που φανερώνουν πως κατά την πρώιμη εποχή της ΕΣ Ι (1200 – 1000 π.Χ.) ο Ισραήλ παρουσίαζε συγκρητιστική θρησκευτική συμπεριφορά. Προηγείται το αρχαιολογικό υλικό των οικιακών και δημόσιων ιερών της περιόδου, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως ισραηλιτικά με αρκετή ασφάλεια από τους ανασκαφείς. Αναζητήθηκαν ενδείξεις συγκρητιστικής συμπεριφοράς κυρίως σε κινητά ευρήματα, όπως ειδώλια, ματσεμπώθ, ασερίμ, κέρνοι, αστραγάλοι κ.ά. Στη συνέχεια, εξετάστηκαν με βάση το βιβλικό κείμενο οι θεότητες που λατρεύονταν από τους Ισραηλίτες εκείνη την περίοδο και εντοπίσαμε σε ποιο βαθμό είχαν συνδεθεί με τη λατρεία του Γιαχβέ. Στο τρίτο μέρος το ζήτημα του θρησκευτικού συγκρητισμού εξετάστηκε κατά την Εποχή του Σιδήρου ΙΙ (1000-587 π.Χ.). Κατά την περίοδο αυτή το φαινόμενο εντοπίζεται με μεγαλύτερη σαφήνεια στα υλικά κατάλοιπα και το βιβλικό κείμενο. Εξετάστηκαν διάφορες πτυχές του φαινομένου, όπως τα οικιακά και τα δημόσια ιερά, τα οποία αυτή την περίοδο μας παρέχουν πιο ασφαλή αποτελέσματα τόσο για την ταυτότητά τους όσο και για τον θρησκευτικό συγκρητισμό. Στη συνέχεια, έγινε μία ανάλυση των υπόλοιπων δεδομένων του θρησκευτικού συγκρητισμού, όπως η εισδοχή της λατρείας διαφόρων θεοτήτων και οι διάφορες συγκρητιστικές πρακτικές κυρίως με βάση την Π.Δ., ενώ, όπου κρίθηκε απαραίτητο συνεπικουρούσαν και οι αρχαιολογικές μαρτυρίες. Ερευνήθηκαν η λατρεία των Βάαλ, Ασερά, Βασίλισσας του Ουρανού, Μολώχ, Ταμμούζ καθώς και οι παιδικές θυσίες, η λατρεία των ουρανίων σωμάτων και η νεκρομαντεία. Μέσα από αυτές τις λατρευτικές συνήθειες και πρακτικές αναδείχθηκε η ανάμειξη των θεοτήτων και των ιδιοτήτων τους από μεγάλη ομάδα Ιουδαίων με τη λατρεία και την ευσέβεια στο πρόσωπο του Γιαχβέ.