Το ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου: θεσμική εξέλιξη και προοπτική

Abstract

The thesis examines the development of the integration of European Union’s and member states’ asylum policies. It focuses on the Common European Asylum System and the way that responsibility for managing applicants for international protection is shared among the member states. The basic working hypothesis is that national governments are integrated units whose action is characterized by collective rationality. The basic question is: which are the basic reasons for the fact that a unified policy for migration and the procedures related to the management of applications for international protection has not been established at the EU level? The thesis approaches its subject through theories for the integration of the EU. We emphasize on highlighting the main causes of the incomplete asylum policy and especially on the analysis of the main factors that shape the preferences and choices of member states’ national governments and their stance on negotiations at the EU level. We apply the method of analytic narratives in the field of political sciences and we enrich our analysis with elements of liberal intergovernmentalism, historical institutionalism and postfunctionalism. The thesis concludes with the formulation of an explanatory model which perceives the institutional developments during the crisis onwards as a change and not as stagnation.

Το αντικείμενο της διατριβής αφορά την πορεία ενοποίησης των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών για το άσυλο. H διατριβή επικεντρώνεται στο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου και στον τρόπο με τον οποίο επιτελείται ο διαμοιρασμός της ευθύνης διαχείρισης αιτούντων διεθνή προστασία, ανάμεσα στα κράτη μέλη. Η βασική υπόθεση εργασίας είναι ότι οι εθνικές κυβερνήσεις αποτελούν συσσωματωμένες μονάδες που η δράση τους διακρίνεται από συλλογική ορθολογικότητα. Τo βασικό ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους δεν έχει καταστεί δυνατή, έως σήμερα, η διαμόρφωση μιας ενιαίας ενωσιακής πολιτικής σχετικά με το μεταναστευτικό ζήτημα και τις διαδικασίες διαχείρισης αιτημάτων διεθνούς προστασίας; Προσεγγίζοντας το ζήτημα από τη σκοπιά των θεωριών για την ολοκλήρωση της ΕΕ αποδίδεται έμφαση στην ανάδειξη των αιτίων του ατελούς χαρακτήρα και ιδιαιτέρως στην ανάλυση των βασικών παραγόντων που διαμορφώνουν τις προτιμήσεις και τις επιλογές των κυβερνήσεων των κρατών μελών. Εφαρμόζοντας τη μέθοδο των αναλυτικών αφηγήσεων στο πεδίο των πολιτικών επιστημών, η διατριβή αναδεικνύει τους παράγοντες διαμόρφωσης της στάσης των εθνικών κυβερνήσεων στις διαπραγματεύσεις σχετικά με την πολιτική για το άσυλο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. H ανάλυση εμπλουτίζεται με στοιχεία από τις θεωρίες του φιλελεύθερου διακυβερνητισμού, του ιστορικού θεσμισμού και του μεταλειτουργισμού. Η διατριβή καταλήγει στη διατύπωση ενός ερμηνευτικού μοντέλου που αντιλαμβάνεται τις θεσμικές εξελίξεις από την περίοδο της κρίσης και έπειτα ως αλλαγή και όχι ως στασιμότητα.