Η γεωπολιτική της Ευρασίας και η ανάδυση της Ρωσίας

Abstract

This Dissertation presents the geopolitical significance of Eurasia, through the theories that expressed by various schools of thought. It also examines their application in our days, through the changes that experienced by the international community after the collapse of the USSR. At the same time, the evolutionary course of Russian Federation during the three decades since the dissolution of the USSR, and its emergence in the Eurasian and international space in general are examined. At the end of the 20th and the beginning of the 21st century, geopolitical reflection was enriched with other characteristic of the modern era elements. All these, combined with the collapse of the Soviet Union, made geopolitics as relevant as ever, since the struggle of any international actor is aiming at imposing "power" and prevailing in a specific "space". In all this context, the geopolitical importance of Eurasia is highlighted. The fact becomes even more interesting because for Eurasia’s sovereignty, the sovereignty of the Eurasian Heartland is required, a place where the Soviet Union was located before and today is Russia. The latter, supporting its special Eurasian role, and realizing the important role of geopolitics, tries to take advantage of its comparative advantages and survive in the contemporary environment. Its privileged geographical position in "Heartland" and the huge reserves of natural resources, offer a significant advantage, while at the same time the very long borders, as well as its different perception of the international system have brought Russia in conflict with the West. The re-emergence of Russia in Eurasia and the international arena in general, gave a new impetus to the geopolitical examination of issues in the post-Cold War era. The new form of rivalry between the US unipolar system and Russia's intended multipolar one, is creating new considerations and new transnational relations by changing the balance of power. The emerging complex world of Central Eurasia seeks to transform, rearranging alliances and relations, in response to both regional and global order. Within these important changes that are taking place, Russia is adapting appropriately, creating and promoting new regional integration initiatives, often modelled on those of the West, with the aim of reshaping the international order.

Στην παρούσα Διδακτορική Διατριβή παρουσιάζεται η γεωπολιτική σημασία της Ευρασίας μέσα από τις διάφορες σχολές σκέψης, και εξετάζεται η εφαρμογή τους στη σύγχρονη εποχή μέσα από τις αλλαγές που βίωσε η διεθνής κοινωνία μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Παράλληλα εξετάζεται η εξελικτική πορεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κατά τη διάρκεια των τριών δεκαετιών από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 έως σήμερα, και η ανάδυσή της στον Ευρασιατικό και διεθνή χώρο γενικότερα. Στα τέλη του 20ου και τις αρχές του 21ου αιώνα, ο γεωπολιτικός προβληματισμός εμπλουτίστηκε και με άλλα στοιχεία, χαρακτηριστικά της σύγχρονης εποχής. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, καθιστούν τη γεωπολιτική επίκαιρη όσο ποτέ, αφού ο αγώνας με όποια μορφή και αν διεξάγεται, έχει σαν στόχο την επιβολή της «ισχύος» και την επικράτηση σε συγκεκριμένο «χώρο». Σε όλο αυτό το πλαίσιο, αναδεικνύεται η γεωπολιτική σημασία της Ευρασίας, η οποία γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα επειδή για την κυριαρχία της είναι απαραίτητη η κυριαρχία της ευρασιατικής ενδοχώρας (Heartland), στην οποία βρισκόταν η Σοβιετική Ένωση και σήμερα η Ρωσία. Η τελευταία από την πλευρά της υποστηρίζει τον ιδιαίτερο Ευρασιατικό ρόλο της, και αντιλαμβανόμενη το σημαντικό ρόλο της γεωπολιτικής, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και να επιβιώσει στο σύγχρονο περιβάλλον. Η «προνομιακή» γεωγραφική της θέση στην «Heartland» και τα τεράστια αποθέματα φυσικών πόρων, της δίδουν σημαντικό πλεονέκτημα, ενώ ταυτόχρονα η μεγάλη έκταση των συνόρων της, καθώς και η διαφορετική αντίληψη της για το διεθνές σύστημα την έχουν φέρει σε αντιπαράθεση με τη Δύση. Η επανεμφάνιση της Ρωσίας στον ευρασιατικό και διεθνή χώρο γενικότερα, έδωσε νέα ώθηση στη γεωπολιτική εξέταση των πραγμάτων στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Η νέας μορφής αντιπαλότητα μεταξύ του μονοπολικού συστήματος των ΗΠΑ και του επιδιωκόμενου πολυπολικού της Ρωσίας, δημιουργεί νέα δεδομένα και νέες διακρατικές σχέσεις μεταβάλλοντας τις ισορροπίες ισχύος. Ο αναδυόμενος σύνθετος κόσμος της Κεντρικής Ευρασίας, επιδιώκει να μετασχηματιστεί, αναδιατάσσοντας συμμαχίες και σχέσεις, σε απάντηση τόσο στην περιφερειακή όσο και στην παγκόσμια επικρατούσα τάξη. Σε αυτές τις σημαντικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα, η Ρωσία προσαρμόζεται κατάλληλα, δημιουργώντας και προωθώντας νέες περιφερειακές πρωτοβουλίες ολοκλήρωσης, συχνά στο πρότυπο των αντίστοιχων δυτικών, με στόχο την αναδιαμόρφωση της διεθνούς τάξης.