Η συμβολή των Ελλήνων καταγωγής από την Ανατολική Ρωμυλία στην κοινωνική ζωή της Ελλάδας, με έμφαση στην παιδεία και τον πολιτισμό (20ός, 21ος αιώνας)

Abstract

The aim of the PhD thesis is to study the contribution of the Greeks from Eastern Rumelia to the social life of Greece with an emphasis on education and culture in the 20th and 21st century.The Eastern Rumelians were expelled from Eastern Rumelia where they lived for centuries in the first half of the 20th century and settled in various regions of Greece. They had a collective identity, the Eastern- Rumelian identity and they were conscious of their differences with the Turks and with the Bulgarians with whom they coexisted. The act of escaping from their ancestral homes has already been the result of their self-definition as East-Rumelian Greeks. Coming to Greece and losing definitively and irrevocably their place of origin, their identity was transformed.This sscientific research has taken place in all the geographic districts where East-Rumelians settled. The methodological tools used to prepare it were personal interview and direct and participatory observation. 10 interviews were conducted with key people to identify important personalities of Greeks of East-Rumelia origin, 60 interviews with representatives of Eastern Rumelian associations contributing to the social life of Greece, 3 with progeny of prominent personalities, 80 interviews with with ordinary, every day people of Eastern Rumelian origin and 8 interviews with people of Eastern Rumelian origin during a departiation. The thematic analysis was used in the interviews as it was considered to be the most appropriate for the detection of conceptual patterns in the research data. The findings of the PhD thesis were drawn from the 176 interviews, but comparative study and website study, direct observation in many cultural associations from 2014-2016 and participatory observation from 2013 to 2018 were also used.According to the results of the analysis, it was found tha the Eastern Rumelian collective identity exists today. It is an ethnological collective identity that includes the feeling of "belonging" and action for the group. The Eastern Rumelian identity is strong and is predominantly linked to culture, since the cultural elements that were carried by the East-Rumelians of the first generation are preserved by their descendants. Eastern Rumelian identity appears particularly intense in the main places of settlement of the Eastern Rumelians, including Aegeros in Komotini, Aeginio in Pieria, Koufalia in Thessaloniki, Mikro Monastery in Thessaloniki and the Grand Monastery in Larissa, where the eastern-rumelian civilization is dominant. There have been and still are important personalities of East Rumelians who contributed and contribute with their actions to the economic and especially to the spiritual and cultural life of Greece, moving in the same direction towards the preservation of historical memory and the promotion of East Rumelian culture Particularly in the case of academics, in the last ten years they have been leading an attempt to strengthen the Eastern Rumelian collective memory and Eastern Rumelian identity through writing books and scientific articles on Eastern Rumelia and overseeing university works at undergraduate, postgraduate and doctoral level. An important contribution is also made to the preservation and promotion of the Eastern Rumelian identity. There is also an increase in their number and enlargement to their operational purposes. Finally, the contribution of Greeks of Eastern Romilia origin to the social life of Greece is great.

Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η μελέτη της συμβολής των Ελλήνων καταγωγής από Ανατολική Ρωμυλία στην κοινωνική ζωή της Ελλάδας με έμφαση στην παιδεία και στον πολιτισμό τον 20ο και 21ο αιώνα.Οι Ανατολικορωμυλιώτες εκπατρίστηκαν από την Ανατολική Ρωμυλία όπου διαβιούσαν επί αιώνες στο α΄ μισό του 20ου αιώνα και εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Διέθεταν συλλογική ταυτότητα, την ανατολικορωμυλιώτικη ταυτότητα, έχοντας συνείδηση των διαφορών τους με τους Τούρκους και με τους Βούλγαρους με τους οποίους συμβίωναν. Ήδη η πράξη της φυγής τους από τις πατρογονικές τους εστίες αποτελεί ένδειξη του αυτοπροσδιορισμού τους ως Έλληνες Ανατολικορωμυλιώτες. Ερχόμενοι στην Ελλάδα και χάνοντας οριστικά και αμετάκλητα τον τόπο καταγωγής τους, η ταυτότητά τους μετασχηματίστηκε. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα όπου εγκαταστάθηκαν Ανατολικορωμυλιώτες. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση της ήταν η συνέντευξη και η άμεση και συμμετοχική παρατήρηση. Πραγματοποιήθηκαν 10 συνεντεύξεις με ανθρώπους κλειδιά για τον εντοπισμό προσωπικοτήτων Ελλήνων με ανατολικορωμυλιώτικη καταγωγή, 10 συνεντεύξεις με εκπροσώπους ιδρυμάτων που συμβάλλουν στην κοινωνική ζωή της Ελλάδας, 60 συνεντεύξεις με εκπροσώπους συλλόγων Ανατολικορωμυλιωτών, 5 με προσωπικότητες που συμβάλλουν στην πνευματική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας, 3 με απογόνους σημαντικών προσωπικοτήτων, 80 συνεντεύξεις με απλούς, καθημερινούς ανθρώπους ανατολικορωμυλιώτικης καταγωγής και 8 συνεντεύξεις με άτομα ανατολικορωμυλιώτικης καταγωγής κατά τη διάρκεια ανταμώματος. Για την ανάλυση των δεδομένων των συνεντεύξεων χρησιμοποιήθηκε η θεματική ανάλυση, καθώς θεωρήθηκε η καταλληλότερη για τον εντοπισμό νοηματικών μοτίβων στα ερευνητικά δεδομένα. Τα συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής προέκυψαν από την ανάλυση 176 συνεντεύξεων όμως χρησιμοποιήθηκε και η συγκριτική μελέτη και η μελέτη ιστότοπων στο διαδίκτυο, η άμεση παρατήρηση σε πολλούς πολιτιστικούς συλλόγους από το 2014 – 2016 και συμμετοχική παρατήρηση από το 2013 – 2018.Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης, προέκυψε ότι η ανατολικορωμυλιωτικη συλλογική ταυτότητα υφίσταται σήμερα. Είναι μια εθνοτοπική συλλογική ταυτότητα που περιλαμβάνει το συναίσθημα του «ανήκειν» και τη δράση για την ομάδα. Η ανατολικορωμυλιώτικη ταυτότητα είναι ισχυρή και συνδέεται κατά κύριο λόγο με τον πολιτισμό, δεδομένου ότι τα πολιτισμικά στοιχεία που μετέφεραν μαζί τους οι Ανατολικορωμυλιώτες της πρώτης γενιάς διατηρούνται από τους απογόνους τους. Η ανατολικορωμυλιώτικη ταυτότητα παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονη στους κύριους τόπους εγκατάστασης των Ανατολικορωμυλιωτών, μεταξύ των οποίων είναι ο Αίγειρος Κομοτηνής, το Αιγίνιο Πιερίας, τα Κουφάλια Θεσσαλονίκης, το Μικρό Μοναστήρι Θεσσαλονίκης και το Μεγάλο Μοναστήρι Λάρισας, όπου ο ανατολικορωμυλιώτικος πολιτισμός είναι κυρίαρχος. Υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προσωπικότητες Ανατολικορωμυλιωτών που συνέβαλαν και συμβάλλουν με τη δράση τους στην οικονομική και κυρίως στην πνευματική και πολιτισμική ζωή της Ελλάδας, κινούμενες παράλληλα προς την κατεύθυνση της διατήρησης της ιστορικής μνήμης και της προώθησης του ανατολικορωμυλιώτικου πολιτισμού. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των πανεπιστημιακών, τα τελευταία δέκα χρόνια πρωταγωνιστούν σε μια προσπάθεια ενδυνάμωσης της ανατολικορωμυλιώτικης συλλογικής μνήμης και ανατολικορωμυλιώτικης ταυτότητας μέσω της συγγραφής βιβλίων και επιστημονικών άρθρων για την Ανατολική Ρωμυλία και της επίβλεψης πανεπιστημιακών εργασιών σε επίπεδο προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικής διατριβής. Σημαντική είναι και η συμβολή των συλλόγων των Ανατολικορωμυλιωτών στη διατήρηση και ανάδειξη της ανατολικορωμυλιώτικης ταυτότητας. Παρατηρείται μάλιστα μια αύξηση στον αριθμό τους και διεύρυνση στους σκοπούς λειτουργίας τους. Τέλος, η συμβολή των Ελλήνων καταγωγής από Ανατολική Ρωμυλία στην κοινωνική ζωή της Ελλάδας είναι μεγάλη.