Η παρεμβατική συνείδηση στη σκέψη και σκηνική πρακτική του Bertolt Brecht: όψεις μιας θεωρίας της ενεργητικής στάσης για την υπόθεση της κοινωνικής αλλαγής

Abstract

The problem of interventionist consciousness consists a matter of philosophical interest. Brecht seems to address the problem in a coherent philosophical methodology. Within the definition of the term of "eingreifendes Denken", our intention is to investigate its implications on the philosophical problem of consciousness and activity. Brecht's thinking provides a great amount of texts, which offers a wide but not systematically organised range of philosophical responses on mind and praxis to contemporary reader. Based on ontological, cognitive and sociological theoretical disciplines, Brecht has a significant philosophical content. Extracting these theoretical disciplines, contemporary study can examine Brecht's philosophical engagement to dialectical matterialism and its extentions on aesthetics, political and sociological theory. This dissertation sheds light on the theatrical work and thinking of Brecht's, attempting to investigate its philosophical cornerstones. The object of this dissertation is a marxist philosophical approach on the problem of consciousness and social activity, as it is appreciated and diffused in brechtian work. Originating from the terminology of eingreifendes Denken, the dissertation aims at a reconstruction of a theory for social intervention.

Το ζήτημα της παρεμβατικής συνείδησης αποτελεί ζήτημα φιλοσοφικού ενδιαφέροντος. Ο Brecht φαίνεται πως επιχείρησε μια ενιαία μεθοδολογικά φιλοσοφική απάντηση στο παραπάνω ζήτημα. Μέσα από την έννοια της eingreifendes Denken επιχειρούμε τη διερεύνηση των προεκτάσεων στο ζήτημα συνείδησης και δραστηριότητας. Ο Brecht παρέχει στο σημερινό μελετητή και αναγνώστη ένα μεγάλο πλήθος γραπτών, το οποίο, μολονότι κατακερματισμένο και μη συστηματικό, απαντά στο πεδίο των φιλοσοφικών αναζητήσεων, των φιλοσοφικών τοποθετήσεων του νου και της πράξης, που ανάγεται σε ορισμένες οντολογικές, γνωσιολογικές και κοινωνικοπολιτικές αρχές. Από την τοποθέτηση αυτή, αντλούμε σήμερα τα στοιχεία που διαμορφώνουν ιστορικά τη σκέψη του Brecht, εξετάζουν τη φιλοσοφική στράτευση του ίδιου και αποτυπώνουν ιστορικά τεκμηριωμένες, αλλά και δυνατές προεκτάσεις στο σκέλος της πολιτικής και κοινωνικής σκέψης του ίδιου. Η παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στο έργο και στη σκέψη του Brecht, επιχειρώντας να ανασύρει ερευνητικά τα φιλοσοφικά θεμέλιά της, μέσα από θεωρητικά κείμενα και θεατρικά έργα του ίδιου. Η οριοθέτηση της σχέσης θεωρίας και πράξης στη μαρξιστική φιλοσοφική σκέψη αποτελεί το υπό εξέταση πεδίο μελέτης ως προς τον ειδικό και ιδιαίτερο τρόπο που προσλαμβάνεται από τον Brecht. Από την εξέταση αυτή, εντοπίζονται ακόμα στοιχεία συνέπειας και προώθησης της μαρξιστικής θεωρίας. Ερευνητικό αντικείμενο μελέτης της διδακτορικής διατριβής αποτελεί η παρεμβατική συνείδηση μέσω της ερμηνείας του παρεμβατικού σκέπτεσθαι (eingreifendes Denken). Η κατανόηση και ο προσδιορισμός του όρου αποτελεί ζήτημα για την απάντηση του κομβικού φιλοσοφικού προβλήματος, των σχέσεων συνείδησης και πράξης, καθώς και των όρων για την ανασυγκρότηση μιας θεωρίας κοινωνικής ενεργοποίησης.