Η θεολογία του καλού και του αγαθού στον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη

Abstract

Running through all the books that were gathered under the name Corpus Dionysiacum we worked out a study, which aims to present the teaching of their writer, the saint Dionysius Areopagita, with the perspective of two central concepts of his theology: the Beautiful and the Good. We approached the teaching about these two divine names, which are inseparably connected in the thought of the of holy father, studding the entire structure of his theology with regard to subjects such as: the God, His catholic providence, the hierarchy of beings, the divine economy, the possibility of God’s symbolic and mystic knowledge in the Church. In all these domains we aimed to discover the presence of the Beautiful and Good, as primordial divine force, with the help of concepts such as participation or imparticipation, knowledge and unknowledge. Our study succeeds in presenting the originality of the divine Dionysius, who teaches that God is not only Light or Eros, but first of all the Beautiful and Good. According to the Areopagita by his participation in the mysteries of the Church, the Christian has the possibility of experiencing the divine Beauty and Goodness and even to mystically unite with the beautiful and good God, Who gives him the gift of the divinization as a celestial embellishment and betterment.

Διατρέχοντας όλα τα συγγράμματα που συνάχθηκαν υπό την ονομασία Corpus Dionysiacum (CD) εκπονήσαμε μια μελέτη, η οποία σκοπός έχει να προβάλει τη διδασκαλία του συγγραφέα τους, του αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, με προοπτική των δύο κεντρικών εννοιών της θεολογίας του: το Καλό και το Αγαθό. Προσεγγίσαμε την περί του Καλού και Αγαθού διδασκαλία του αγίου Πατρός επισκοπώντας ολόκληρη την διάρθρωση της αρεοπαγιτικής θεολογίας σχετικά με τα πιο γενικά θέματα• αυτά αφορούν: τον Θεό, την καθολική πρόνοιά Του, την ιεραρχία των όντων, την εν Χριστώ οικονομία Του, καθώς και τη δυνατότητα της συμβολικής και μυστηριακής γνώσης Του μέσα στην Εκκλησία. Σ’ όλες αυτές τις βαθμίδες αποβλέπαμε να ανακαλύπτουμε την παρουσία του Καλού και Αγαθού, - αυτά τα δύο θεία ονόματα είναι αχώριστα συνδεδεμένα στην συλλογιστική του αγίου Διονυσίου - ως δύναμη ή ενέργεια, μέσα από τη μετοχή ή αμεθεξία, από τη γνώση ή αγνωσία. Η μελέτη μας δεν κατορθώνει να προβάλει την πρωτοτυπία του θείου Διονυσίου, ο οποίος διδάσκει πως ο Θεός δεν είναι μόνο υπερουσίως το Φως ή ο Έρως, αλλά προπαντός το Καλό και Αγαθό. Κατά τον Αρεοπαγίτη με τη μετοχή του στα μυστήρια της Εκκλησίας ο χριστιανός έχει τη δυνατότητα να βιώσει τη θεία Ωραιότητα και Αγαθότητα, ακόμα και να ενωθεί μυστικώς με το καλό και αγαθό Θεό, ο Οποίος του χαρίζει το δώρο της θεώσεως ως μια υπερκόσμια καλλοποιΐα και αγαθοποιΐα.