Το Μακεδονικό Ζήτημα και η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων, μέσα από τον βρετανικό τύπο

Abstract

This thesis focuses its interest on the policy followed by the Great Powers in the Macedonian Question, drawing facts and information from the British press of the time, which is an original fact. The purpose of this study is to draw conclusions through selected articles and responses from British newspapers and news agencies, regarding the policy followed by the Great Powers of Europe at the end of the 19th and the beginning of the 20th century in relation to the Macedonian Question. Undoubtedly, it`s about a very interesting and transitional time period, where the Balkans are being rebuilt. Through this thesis, for the first time, the policy of the Great Powers is captured through the British press, while the axes, goals and transformations of the policy of the Great Powers in this particular issue are explained and interpreted. At the same time, information can be extracted from this systematic study, as well as conclusions regarding both the political and the social and economic parameters that determined the attitude of the Great Powers regarding the Macedonian Question. In addition, the role and influence of other scientific disciplines, such as geostrategy, international relations, political science, electoral analysis, economics and others in the formulation of European policy, is highlighted. Even from the publications of the British -mainly- press of the time, an in-depth understanding of the conditions that shaped the social and political conditions in Greece, which are connected both to the Macedonian Struggle and to the Balkan wars, and finally to the integration of the Greek national territory. At the same time, in this thesis the existing bibliography, Greek and foreign, of the last decades was used. The main material of this study, i.e. publications of British newspapers from the period 1870-1910, was collected after a multi-month field research from libraries in London, United Kingdom, mainly the British Library, but also in Boston, United States of America, mainly Boston Library. The material collected and finally utilized in this doctoral thesis approaches and analyzes aspects of the policy of the Great Powers regarding the Macedonian Question. It highlights -often- the motivations, causes and occasions for a series of actions and events (or omissions) of monarchs, political leaders, administrators, state officials and factors of the Great Powers, the Ottoman Empire, Greece, Bulgaria and other countries of the specific period. And all this is attributed by the printed press, especially the British press. And in this way the objectivity and accuracy of the events is ensured - as far as possible - as the editors, correspondents and journalists of that time should have checked the facts on the one hand, and their sources on the other. After all, the British press in particular is known to have pioneered and placed itself at the top of world print journalism at that time. We consider that our doctoral thesis, pioneering with publications of the British press, from a historical point of view, analyzed and evaluated the aspects of the significant role of the policy of the Great Powers in the creation, evolution and final outcome of the Macedonian Question.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει το ενδιαφέρον της στην πολιτική που ακολούθησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις στο Μακεδονικό Ζήτημα, αντλώντας στοιχεία και πληροφορίες από τον βρετανικό τύπο της εποχής, γεγονός που αποτελεί πρωτοτυπία. Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να εξαχθούν συμπεράσματα μέσα από σταχυολογημένα άρθρα και ανταποκρίσεις βρετανικών εφημερίδων και πρακτορείων ειδήσεων, αναφορικά με την πολιτική που ακολούθησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα σε σχέση με το Μακεδονικό Ζήτημα. Αναμφίβολα πρόκειται για μια άκρως ενδιαφέρουσα και μεταβατική χρονική περίοδο, όπου τα Βαλκάνια αναδομούνται. Δι` αυτής της διατριβής, για πρώτη φορά αποτυπώνεται μέσω του βρετανικού τύπου η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων, ενώ επεξηγούνται και ερμηνεύονται οι άξονες, οι στόχοι και οι μετασχηματισμοί της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων στο συγκεκριμένο ζήτημα. Παράλληλα, από αυτή τη συστηματική μελέτη μπορούν να εξαχθούν πληροφορίες, αλλά και συμπεράσματα αναφορικά τόσο με τις πολιτικές, όσο και με τις κοινωνικές και οικονομικές παραμέτρους που καθόριζαν τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων ως προς το Μακεδονικό Ζήτημα. Επιπλέον, αναδεικνύεται ο ρόλος και η επίδραση και άλλων επιστημονικών κλάδων, όπως η γεωστρατηγική, οι διεθνείς σχέσεις, οι πολιτικές επιστήμες, η εκλογική ανάλυση, η οικονομία και άλλων στην χάραξη της ευρωπαϊκή πολιτικής. Ακόμη από τα δημοσιεύματα του βρετανικού -κυρίως- τύπου της εποχής, επιχειρήθηκε η κατανόηση σε βάθος των συνθηκών που διαμόρφωσαν τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες στην Ελλάδα, οι οποίες συνδέονται τόσο με τον Μακεδονικό Αγώνα, όσο και με τους Βαλκανικούς πολέμους, και εντέλει με την ολοκλήρωση του ελληνικού εθνικού χώρου. Παράλληλα, στην παρούσα διατριβή αξιοποιήθηκε η υπάρχουσα βιβλιογραφία, ελληνική και ξενόγλωσση, των τελευταίων δεκαετιών. Το κυρίως υλικό αυτής της μελέτης, δηλαδή δημοσιεύματα βρετανικών εφημερίδων της περιόδου 1870-1910, συλλέχθηκε κατόπιν επιτόπιας πολύμηνης έρευνας από βιβλιοθήκες του Λονδίνου του Ηνωμένου Βασιλείου, με κύρια την British Library, αλλά και της Βοστώνης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, με κύρια τη Boston Library. Το υλικό που συλλέχθηκε και τελικά αξιοποιήθηκε στην παρούσα διδακτορική διατριβή προσεγγίζει και αναλύει πτυχές της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων αναφορικά με το Μακεδονικό Ζήτημα. Αναδεικνύει -συχνά- τα κίνητρα, τις αιτίες και τις αφορμές για σειρά πράξεων και γεγονότων (ή και παραλείψεων) μοναρχών, πολιτικών ηγετών, διοικούντων, κρατικών λειτουργών και παραγόντων των Μεγάλων Δυνάμεων, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και άλλων χωρών της συγκεκριμένης περιόδου. Κι όλα αυτά αποδίδονται από τον έντυπο τύπο και ειδικά τον βρετανικό. Και με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται -κατά το δυνατόν- η αντικειμενικότητα και η ακρίβεια των τεκταινομένων, καθώς οι συντάκτες, οι ανταποκριτές και οι δημοσιογράφοι της εποχής εκείνης θα έπρεπε να ελέγξουν αφενός τα γεγονότα, αφετέρου δε τις πηγές τους. Άλλωστε, ειδικά ο βρετανικός τύπος είναι γνωστό ότι εκείνη την περίοδο πρωτοπορούσε και τοποθετούνταν στην κορυφή της παγκόσμιας έντυπης δημοσιογραφίας. Θεωρούμε ότι η διδακτορική διατριβή μας, πρωτοτυπώντας με δημοσιεύματα του βρετανικού τύπου, από ιστορικής πλευράς, ανέλυσε και αξιολόγησε τις πτυχές του σημαίνοντος ρόλου της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων στη δημιουργία, την εξέλιξη και την τελική έκβαση του Μακεδονικού Ζητήματος.