Η αναζήτηση του θρησκευτικού στοιχείου σε ποιητές-εκπροσώπους της γενιάς του '70

Abstract

The concept of “religious element” in poetry is defined by the existence of references to a literary work that refer, in a clear way, to religion. The concept of “religious element” is not the same as the concept of “religious poetry”. The concept of “religious element” is used here to approach - in a neutral way - all intratextual references to religion. These references may express worship, sympathy, indignation, questioning, (or anything else) towards religion. The search for religious elements in poetry presupposes the thorough investigation of direct and indirect references to religious issues. These references may have to do with sacred texts, with persons and mythical figures that history has identified with some religious tradition, with religious ceremonies, etc. In order to make clearer the benefits of the aforementioned classification and of the methodical utilization of the concept of “religious element” in philological research and criticism, the example concerning the religious element of the poetic generation of the 70’s is cited.The 70’s generation in Greece is an example of pluralism of ideas and perceptions. These poets have been characterized as the generation of doubt while some modern scholars reject this characterization. One of the questions that arises is whether the exploration of the religious element in their poetry can make a significant contribution to this dialogue as well as to other issues.

Η έννοια του «θρησκευτικού στοιχείου» στην ποίηση ορίζεται από την ύπαρξη αναφορών σε ένα λογοτεχνικό έργο που αναφέρονται, με σαφή τρόπο, στη θρησκεία. Η έννοια του «θρησκευτικού στοιχείου» δεν είναι η ίδια με την έννοια της «θρησκευτικής ποίησης». Η έννοια του «θρησκευτικού στοιχείου» χρησιμοποιείται εδώ για να προσεγγιστούν- με ουδέτερο τρόπο - όλες οι ενδοκειμενικές αναφορές που παραπέμπουν στη θρησκεία. Αυτές οι αναφορές μπορεί να εκφράζουν λατρεία, συμπάθεια, αγανάκτηση, αμφισβήτηση (ή οτιδήποτε άλλο) προς τη θρησκεία. Η αναζήτηση των διάφορων θρησκευτικών στοιχείων στην ποίηση προϋποθέτει τη διεξοδική διερεύνηση των άμεσων και των έμμεσων αναφορών πάνω στα διάφορα θρησκευτικά ζητήματα. Οι αναφορές αυτές μπορεί να έχουν να κάνουν με ιερά κείμενα, με πρόσωπα και μυθικές μορφές που η ιστορία τα έχει ταυτίσει με κάποια θρησκευτική παράδοση. Για να γίνουν περισσότερο σαφή τα οφέλη της παραπάνω ταξινόμησης και της μεθοδικής αξιοποίησης της έννοιας του «θρησκευτικού στοιχείου» στη φιλολογική έρευνα και κριτική, διερευνάται και εξετάζεται το θρησκευτικό στοιχείο στην ποιητική γενιά του '70. Η γενιά του '70 στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό των ιδεών και των αντιλήψεων που διακρίνουν τους εκπροσώπους της. Οι ποιητές της γενιάς έχουν χαρακτηριστεί ως η γενιά της αμφισβήτησης, ενώ ορισμένοι σύγχρονοι μελετητές απορρίπτουν αυτόν τον χαρακτηρισμό. Ένα από τα ερωτήματα που προσεγγίζονται στην μελέτη είναι αν η διερεύνηση του θρησκευτικού στοιχείου στην ποίησή τους μπορεί να συμβάλει σημαντικά σε αυτόν τον διάλογο καθώς και σε άλλα ζητήματα που προβληματίζουν την κριτική.