Μελέτη της συμμετοχής και της μαθησιακής παρουσίας μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε εκπαιδευτικά ιστολόγια

Abstract

During the last decade, the development of second-generation Web 2.0 tools has led to increased educational and research interest about their pedagogical use in school education. The key idea was that a blog incorporates a content space and a dialogue space, both of which can be dynamically evolved through collaborative ways of members’ contributions. Educational blogs, in particular, provide dynamic online learning environments that support the creation of inquiry and learning communities through learners’ engagement into processes of mutual interaction, ideas interchange, reflection and co-creation.The present dissertation concerns: a) the design and the implementation of interventions based on educational blogs in secondary education, and b) the investigation of students’ engagement in inquiry and collaborative learning activities through the class blog. The dissertation extends previous research findings of the literature, which mainly concern educational blogs in higher education and explore students’ participation in activities of interaction, sharing of ideas, collaborative creation of educational content, and knowledge construction.The design of the research included two phases; i.e. the pilot and the main study. The educational blog in the pilot study was designed as a long-term cross-curricular activity (project-based blog), according to the K-9 Informatics Curriculum (3rd grade of Gymnasium). The intervention lasted 10 weeks while 21 the students from different classes were the participants. A new blog was designed for the main study, which was integrated in the Chemistry course and included a series of educational blogging activities according to the K-8 Chemistry Curriculum (2nd grade of Gymnasium). The blended learning approach was adopted by combining traditional classroom instruction with asynchronous learning activities through the class blog. This intervention lasted 6 months and 19 students from the same class participated in.In this dissertation a coherent framework was developed, implemented and completed with the objective to be used in the analysis of students’ posts within communities of inquiry created in the online environments of the two educational blogs. The proposed framework utilizes three well-established tools and schemes for the analysis of students’ learning presence in the blog community: a) the Community of Inquiry (CoI) model, b) Social Network Analysis (SNA) algorithms, and c) an adaptation of the Learning Mapping schema to represent the information flow along the posts of the various blog topics. The research findings of the present dissertation revealed the role of students’ social and cognitive presence within the blog community of inquiry in terms of promoting students’ active participation, learning presence and knowledge development within their group.The comparative analysis of students’ individual contributions to the blog, the correlations between the various posts and the social interactions dynamically evolved among students, revealed a range of collective thinking typologies that determine students’ learning outcomes and the process of knowledge construction. Finally, Social Network Analysis highlighted the power distribution among community members, the indicators of group cohesion and the distinct student roles which were spontaneously developed within each blogging community.In conclusion, the results of this dissertation supported the idea of integrating educational blogs into the educational practice of the Secondary Education subjects. In addition, the dissertation proposes a pedagogical framework for designing educational blogs, which promotes emerging learning approaches based on the exchange of ideas, collaborative exploration, reflection, knowledge sharing and collaborative development of educational content by students. Furthermore, this dissertation proposes a pedagogical framework for designing educational blogs that promotes approaches of emergent learning based students’ exchanging of ideas, collaborative inquiry, reflection, knowledge sharing and collaborative creation of educational content.

H ανάπτυξη των εργαλείων δεύτερης γενιάς του Παγκόσμιου Ιστού (Web 2.0) έχει οδηγήσει, κατά την τελευταία δεκαετία, σε αυξημένο εκπαιδευτικό και ερευνητικό ενδιαφέρον σχετικά με την παιδαγωγική αξιοποίησή τους στη σχολική εκπαίδευση. Η βασική ιδέα είναι ότι ένα ιστολόγιο συμπεριλαμβάνει έναν χώρο περιεχομένου και έναν χώρο διαλόγου, οι οποίοι μπορούν να αναπτύσσονται δυναμικά μέσω συνεργατικών τρόπων συμβολής των μελών. Τα εκπαιδευτικά ιστολόγια, ειδικότερα, παρέχουν δυναμικά ηλεκτρονικά περιβάλλοντα μάθησης που υποστηρίζουν την ανάπτυξη κοινοτήτων διερεύνησης και μάθησης, μέσω της εμπλοκής των εκπαιδευομένων σε διαδικασίες αλληλεπίδρασης, ανταλλαγής ιδεών και επιχειρημάτων, αναστοχασμού και συνδημιουργίας.Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι: α) ο σχεδιασμός και η υλοποίηση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εκπαιδευτικών παρεμβάσεων βασισμένων σε εκπαιδευτικά ιστολόγια και β) η συνακόλουθη μελέτη της συμμετοχής μαθητών σε δραστηριότητες διερευνητικής και συνεργατικής μάθησης μέσω ιστολογίου. Η διατριβή επεκτείνει ευρήματα προηγούμενων ερευνών της διεθνούς βιβλιογραφίας, οι οποίες αφορούν, κυρίως, εφαρμογές των ιστολογίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, διερευνώντας τη συμμετοχή των μαθητών σε δραστηριότητες αλληλεπίδρασης, διαμοίρασης ιδεών, συνεργατικής ανάπτυξης εκπαιδευτικού περιεχομένου και οικοδόμησης γνώσης.Ο ερευνητικός σχεδιασμός της διατριβής περιλαμβάνει την πιλοτική και την κύρια έρευνα. Το εκπαιδευτικό ιστολόγιο της πιλοτικής έρευνας σχεδιάστηκε ως διαθεματικό έργο (project) διάρκειας 10 εβδομάδων, σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής της Γ’ τάξης Γυμνασίου, όπου συμμετείχαν 21 μαθητές/μαθήτριες από διαφορετικά τμήματα. Για την κύρια έρευνα σχεδιάστηκε ένα νέο ιστολόγιο το οποίο εντάχθηκε στο μάθημα της Χημείας Β’ Γυμνασίου και περιελάβανε μια σειρά από εκπαιδευτικές δραστηριότητες ενταγμένες στο Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος. Υιοθετήθηκε η προσέγγιση της μικτής μάθησης, που συνδυάζει την παραδοσιακή διδασκαλία στην τάξη με ασύγχρονες δραστηριότητες των μαθητών μέσω του ιστολογίου. Η παρέμβαση είχε χρονική διάρκεια 6 μήνες και συμμετείχαν οι 19 μαθητές.Στις έρευνες της διατριβής αναπτύχθηκε, εφαρμόστηκε και ολοκληρώθηκε ένα συνεκτικό πλαίσιο ανάλυσης του περιεχομένου των αναρτήσεων των μαθητών στις κοινότητες διερεύνησης, οι οποίες αναπτύχθηκαν στα διαδικτυακά περιβάλλοντα των δύο εκπαιδευτικών ιστολογίων. Το πλαίσιο αυτό αξιοποιεί τρία εργαλεία και σχήματα ανάλυσης της μαθησιακής παρουσίας των μαθητών στην κοινότητα του ιστολογίου: α) το μοντέλο της Κοινότητας Διερεύνησης (Community of Inquiry), β) αλγορίθμους Ανάλυσης Κοινωνικών Δικτύων (Social Network Analysis) και γ) μία προσαρμογή του σχήματος μαθησιακής χαρτογράφησης (learning mapping) της ροής πληροφορίας στις αναρτήσεις ιστολογίου στα διάφορα θέματα (topics).Τα ερευνητικά αποτελέσματα της διατριβής ανέδειξαν τη συμβολή της κοινωνικής και της γνωστικής παρουσίας των μαθητών, στο πλαίσιο της κοινότητας διερεύνησης του ιστολογίου, σε ότι αφορά την προώθηση της ενεργού συμμετοχής και της μαθησιακής παρουσίας των μαθητών και την ανάπτυξη γνώσης στην ομάδα. Η συγκριτική ανάλυση της ατομικής συμβολής κάθε μαθητή στο ιστολόγιο, των εννοιολογικών συσχετίσεων μεταξύ των διαφόρων αναρτήσεων και των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των μαθητών, ανέδειξε συλλογικές τυπολογίες σκέψης που καθορίζουν τα μαθησιακά αποτελέσματα και τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης. Τέλος, η Ανάλυση Κοινωνικών Δικτύων ανέδειξε την κατανομή ισχύος κάθε μέλους της κοινότητας, τους δείκτες συνεκτικότητας ομάδας και τους διακριτούς ρόλους μαθητών, οι οποίοι αναπτύχθηκαν αυθόρμητα στο πλαίσιο της κοινότητας διερεύνησης κάθε ιστολογίου.Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της διατριβής υποστηρίζουν την ιδέα της ενσωμάτωσης των εκπαιδευτικών ιστολογίων στις εκπαιδευτικές πρακτικές των γνωστικών αντικειμένων του Προγράμματος της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Επιπλέον, η παρούσα διατριβή προτείνει ένα παιδαγωγικό πλαίσιο σχεδιασμού εκπαιδευτικών ιστολογίων, το οποίο προωθεί προσεγγίσεις αναδυόμενης μάθησης που βασίζονται στην ανταλλαγή ιδεών, στη συνεργατική διερεύνηση, στον αναστοχασμό, στη διαμοίραση γνώσης και στη συνεργατική ανάπτυξη εκπαιδευτικού περιεχομένου από τους μαθητές.