Οι φωτογραφικές απεικονίσεις με θέμα την Ελλάδα στις κρατικές παραγγελίες κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα (1898-1940)

Abstract

The main subject of this doctoral research is the institutional intervention of the Greek State in terms of the definition, constitution, reception, promotion, and dissemination of photographic images on the landscape (animate or not) views of Greece, i.e. the processes that led to the nationalization of the nature and the naturalization of the nation, as they emerged from the primary archival material collection of visual and textual sources. This material highlights what the Greek State of the early and mid-20th century (1898-1940) activated, in order to define symbolic visual representations of the national space and the concept of the homeland for the construction of visual 'narratives' of the national homogenization, the national spatial expansion and the economic growth (mainly through tourism). A secondary aim of the research was the study of the reception and inclusion of the mechanically produced image (photography) by the Greek Society and Art of the period. The main goal of the research was to investigate the origins of the domestic institutional constitution of advertising promotion at home and abroad; to examine the human networks and their role in determining the respective State choices, as well as to search for the involvement of individual actors (e.g. the photographers themselves) in the constitution and execution of the institutionally determined choices. In this context, the research examined the content of important State photography commissions such as the State series of illustrated postcards (1901-1903); the commissioning of a photographic record of Greek cultural heritage to the German Messbildanstalt (1908-1911); the important and long-lasting collaboration of the Greek State with the Swiss photographer Fred Boissonnas (1905-1930) and the promotion of the country through illustrated publications and the promotion policies of tourist services (Foreign and Exhibition Service F.E.S, Greek National Tourism Organisation G.N.O.T. and State Secretary of Press and Tourism S.P.T.) between 1911 and 1940.

Αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής αποτελεί η μελέτη της θεσμικής παρέμβασης του Ελληνικού Κράτους των αρχών και των μέσων του 20ού αιώνα (1898-1940) για τον καθορισμό, τη συγκρότηση, την πρόσληψη, την προβολή και τη διάχυση φωτογραφικών εικόνων με θέμα τις γεωμορφικές (έμβιες ή μη) όψεις της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα επίκεντρο της έρευνας στάθηκαν οι μορφοποιητικές διεργασίες που καθόρισαν την εθνικοποίηση του φυσικού χώρου και τη γεωφυσικοποίηση της έννοιας του έθνους, όπως αυτές ανέκυψαν από μία εκτεταμένη αναζήτηση και συλλογή πρωτογενούς αρχειακού υλικού δημοσιευμένων εικόνων/φωτογραφιών και κειμένων. Συνακόλουθα, η μελέτη εξετάζει, ιστορικοποιεί και αποτιμά κριτικά το πλαίσιο εντός του οποίου το Ελληνικό Κράτος κατασκεύασε και παρουσίασε συμβολικές οπτικές καταδείξεις του εθνικού χώρου και της έννοιας της πατρίδας, καθώς και την εφαρμογή τους στην παρασκευή οπτικών «αφηγημάτων» εθνικής ομογενοποίησης, εθνικής χωρικής επέκτασης και οικονομικής μεγέθυνσης (μέσω κυρίως του τουρισμού). Παραπληρωματικό ζητούμενο της έρευνας υπήρξε η μελέτη της υποδοχής και της ενσωμάτωσης της φωτογραφικής εικόνας από την ελληνική κοινωνία και τέχνη της περιόδου. Στο πλαίσιο αυτό διερευνήθηκαν οι απαρχές της εγχώριας θεσμικής συγκρότησης της διαφημιστικής προβολής της χώρας σε εξωτερικό και εσωτερικό· η εξέταση των ανθρωπο-δικτύων και του ρόλου τους στον καθορισμό των εκάστοτε κρατικών επιλογών, καθώς και η αναζήτηση της εμπλοκής των επιμέρους παραγόντων (π.χ. των ίδιων των φωτογράφων) στη συγκρότηση και εκτέλεση των θεσμικών επιλογών. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάστηκε το περιεχόμενο σημαντικών κρατικών αναθέσεων φωτογραφικής προβολής όπως: η κρατική σειρά εικονογραφημένων ταχυδρομικών δελταρίων (1901-1903)· η ανάθεση φωτογραφικής καταγραφής της εθνικής πολιτισμικής κληρονομιάς στο γερμανικό μετρητικό ίδρυμα φωτογραφίας Messbildanstalt (1908-1911)· η πολυκύμαντη και πολυετής συνεργασία του ελληνικού κράτους με τον Ελβετό φωτογράφο Fred Boissonnas (1905-1930) και η προβολή της χώρας μέσα από τις εικονογραφημένες εκδόσεις και τις πολιτικές προβολής των τουριστικών υπηρεσιών (Υ.Ξ.Ε., Ε.Ο.Τ. και Υ.Τ.Τ.) το διάστημα 1911-1940.