Χώρος, πολιτική και συλλογική δράση την εποχή της παγκοσμιοποίησης: η περίπτωση των Τιράνων

Abstract

This thesis delves into independent collective action for the protection of public space in the Albanian capital, Tirana. After the fall of communism, the capital grew due to internal migration, and the demand for housing increased significantly. The liberalisation of the market gave impetus to the formation of construction companies, which built housing initially in open and public spaces and later on the site of old and traditional houses or buildings. The political leadership not only did not prevent uncontrolled construction, but on the contrary assisted it through the special laws it passed. As a result, the city grew chaotically. The uncontrolled urban development has caused many problems for the residents, who, however, do not seem willing to react collectively and to protect the remaining open spaces in the city. The research is based on the meanings that citizens of Tirana attribute to collective action. The protest for the protection of the National Theatre of Albania, the most important collective action in the capital that lasted more than two years, was taken as a reference point. Data consists of 44 semi-structured interviews with Tirana residents and protesters at the theatre. The participants were found and selected through the snowball technique, and their narratives were analyzed from the perspective of hermeneutic theory.The findings of the research are not encouraging. Regarding independent collective efforts, the residents of the capital are not active citizens. The reasons for their apparent apathy were sought in two periods of their lives, the communist period and the post-communist period. Fear of reaction against the government under communism seems to have been maintained among the older participants in the survey, who are cautious about their public statements and recommend that their children be equally cautious. The factors of the post-communist period are of greater explanatory value for non-participation in collective efforts. Fear of reaction against the government remains an important factor in abstaining from collective action. Other factors contributing to abstention from collective action are the economic conditions, the functioning of the country's institutions, as well as the action of international actors, such as foreign politicians, international organizations, foreign delegations in Albania, etc., whom Albanian citizens usually trust more than local actors. When economic conditions are difficult, then citizens will take care of their immediate needs rather than take the streets to protect public space. Moreover, when international actors generally congratulate the Albanian government on its work and efforts, then citizens have no reason to oppose its decisions.

Η παρούσα διατριβή εμβαθύνει στην ανεξάρτητη συλλογική δράση για την προστασία του χώρου στην πρωτεύουσα της Αλβανίας, τα Τίρανα. Μετά την πτώση του κομμουνισμού η πρωτεύουσα μεγάλωσε, λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης, και η ζήτηση για στέγαση αυξήθηκε σημαντικά. Η απελευθέρωση της αγορά έδωσε ώθηση στο σχηματισμό κατασκευαστικών εταιρειών, οι οποίες έχτιζαν κατοικίες αρχικά σε ανοιχτούς και δημόσιους χώρους και, αργότερα, στη θέση παλιών και παραδοσιακών κατοικιών ή κτηρίων. Η πολιτική ηγεσία όχι μόνο δεν εμπόδισε τις ανεξέλεγκτες κατασκευές, αλλά αντίθετα τις βοήθησε μέσω των ειδικών νόμων που ψήφισε. Ως αποτέλεσμα η πόλη μεγάλωσε χαοτικά. Η ανεξέλεγκτη αστική ανάπτυξη έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα στους κατοίκους, οι οποίοι, ωστόσο, δεν φαίνονται διατεθειμένοι να αντιδράσουν συλλογικά και για να προστατεύσουν τους εναπομείναντες ανοιχτούς χώρους της πόλης. Η έρευνα βασίζεται στα νοήματα που πολίτες των Τιράνων αποδίδουν στη συλλογική δράση. Ως σημείο αναφοράς λήφθηκε η διαμαρτυρία για την προστασία του Εθνικού Θεάτρου της Αλβανίας, η σημαντικότερη συλλογική δράση στην πρωτεύουσα που διήρκησε πάνω από δυο χρόνια. Για τη συλλογή των δεδομένων έλαβα συνολικά 44 ημιδομημένες συνεντεύξεις με κατοίκους των Τιράνων και διαμαρτυρόμενους στο Θέατρο. Η εύρεση και η επιλογή των συμμετεχόντων έγινε μέσω της τεχνικής της χιονοστιβάδας, ενώ οι αφηγήσεις τους αναλύθηκαν από την οπτική της ερμηνευτικής θεωρίας.Τα ευρήματα της έρευνας δεν είναι ενθαρρυντικά. Όσον αφορά στις ανεξάρτητες συλλογικές προσπάθειες, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας δεν είναι δραστήριοι πολίτες. Οι λόγοι της φαινομενικής απάθειάς τους αναζητήθηκαν σε δυο περιόδους της ζωής τους, την κομμουνιστική περίοδο και τη περίοδο μετά την πτώση του. Ο φόβος αντίδρασης κατά της κυβέρνησης επί κομμουνισμού φαίνεται πως διατηρήθηκε στους μεγάλους στην ηλικία συμμετέχοντες στην έρευνα, οι οποίοι είναι προσεκτικοί σχετικά με τις δημόσιες δηλώσεις τους και συνιστούν στα παιδιά τους να είναι το ίδιο προσεκτικοί. Μεγαλύτερη επεξηγηματική αξία για τη μη συμμετοχής σε συλλογικές προσπάθειες έχουν φυσικά οι παράγοντες της μετακομμουνιστικής περιόδου. Ο φόβος αντίδρασης κατά της κυβέρνησης παραμένει σημαντικός παράγοντας αποχής από τη συλλογική δράση. Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην αποχή από τη συλλογική δράση είναι οι οικονομικές συνθήκες, η λειτουργία των θεσμών της χώρας, καθώς και η δράση διεθνών παραγόντων, όπως είναι οι ξένοι πολιτικοί, διεθνείς οργανώσεις, ξένες αντιπροσωπείες στην Αλβανία, κλπ, τους οποίους οι Αλβανοί πολίτες συνήθως εμπιστεύονται περισσότερο απ’ότι τους ντόπιους παράγοντες. Όταν οι οικονομικές συνθήκες είναι δυσχερείς, τότε οι πολίτες θα φροντίσουν να καλύψουν τις άμεσες ανάγκες τους παρά να διαδηλώνουν στους δρόμους για την προστασία του χώρου. Επιπλέον, όταν οι διεθνείς παράγοντες συγχαίρουν την κυβέρνηση γενικά για το έργο της, τότε οι πολίτες δεν έχουν λόγους να εναντιωθούν στις αποφάσεις της σχετικά με τη μεταχείριση του χώρου.