Φιλοσοφικές προϋποθέσεις ερμηνείας του κινηματογράφου με βάση την Καντιανή Ηθική

Abstract

This doctoral dissertation conducts the philosophical requirements of Kantian ethics as a necessary theoretical background for ‘reading’, understanding and perceiving philosophical ideas through modern cinema. The study focuses primarily on the retrospective presentation of aesthetic and ethical philosophical currents, marking the era of German idealism with a more specific analysis of the principles of Immanuel Kant's theory of aesthetics and ethics respectively. Since these fields cover the theoretical framework in the first two parts, the next third part uses examples of modern and classical cinematic representations and examines the possibility of reading and disseminating Kantian ethics through the unexpected (for philosophical data) medium of cinema. The real stake and the current draft of this doctoral dissertation is the proof that Philosophy in general and the classical Kantian view in particular, are not necessarily distant from our modern age and can be included in the most advanced –in technical aspects - form of art. Throughout this age of doubt and deconstruction while the in-depth study of Philosophy tends to be considered as counterproductive and is unfortunately not proposed for a tangible link to reality, the search for alternative propagators of philosophical principles is a modern proposition; throughout this period of total crisis of any moral system, the need to acquaint the average citizen as a philosophical agent with the Kantian moral principles is imperative. The importance of research is underlined by the imperative view of Philosophy in the overall context of the social sciences, to successfully integrate the traditional into the modern post-modern philosophical perspective and to be a dynamic suggestion concerning the teaching of philosophy at all educational levels. This dissertation is a form of qualitative research that sets out the conditions, examines the data and presents the conclusions of the research, that is, the possibility of reading Kantian ethics in modern, commercial, popular (pop), controversial cinema, while making successively the connection of aesthetics and ethics, ethics and art and, finally, Kantian ethics and cinema.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή ερευνά τις φιλοσοφικές προϋποθέσεις της καντιανής ηθικής ως απαραίτητου θεωρητικού υποβάθρου για την ανάγνωση, κατανόηση και αντίληψη της τέχνης του σύγχρονου κινηματογράφου ως μέσου διάδοσης αυθεντικών φιλοσοφικών ιδεών. Η μελέτη εστιάζεται προκαταρκτικά στην αναδρομική παρουσίαση των αισθητικών και ηθικών φιλοσοφικών ρευμάτων, με ορόσημο την εποχή του γερμανικού ιδεαλισμού και ειδικότερη ανάλυση των αρχών της θεωρίας του Immanuel Kant περί αισθητικής και ηθικής αντίστοιχα. Εφόσον με αυτά τα πεδία καλύπτεται το θεωρητικό πλαίσιο στα δύο πρώτα μέρη, στο επόμενο τρίτο μέρος γίνεται χρήση παραδειγμάτων σύγχρονων και κλασικών κινηματογραφικών αναπαραστάσεων και εξετάζεται προς απόδειξη η ισχύς της πιθανότητας ανάγνωσης και διάδοσης της καντιανής ηθικής δια του μη αναμενόμενου (για τα φιλοσοφικά δεδομένα) μέσου του κινηματογράφου.Το κύριο ζήτημα της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η απόδειξη ότι η φιλοσοφία συνολικά και η κλασική καντιανή θεώρηση συγκεκριμένα, δεν διατελούν αναγκαστικά απομακρυσμένες από τη σύγχρονή μας εποχή και δύναται να εμπεριέχονται στην πλέον εξελιγμένη - από την άποψη του ύψους των υλικοτεχνικών απαιτήσεων - μορφή τέχνης. Σε μια περίοδο που η εμβριθής μελέτη της φιλοσοφίας τείνει να χαρακτηριστεί αντιπαραγωγική και δυστυχώς δεν προτείνεται για τη σύναψη ενός χειροπιαστού δεσμού με την πραγματικότητα, η αναζήτηση εναλλακτικών φορέων διάδοσης των φιλοσοφικών αρχών αποτελεί μια νεωτερική πρόταση· σε μια περίοδο ολοκληρωτικής κρίσης κάθε ηθικού συστήματος, είναι επιτακτικής σημασίας η ανάγκη εξοικείωσης του μέσου πολίτη ως φιλοσοφικού υποκειμένου με τις καντιανές ηθικές αρχές. Η σημασία της έρευνας υπογραμμίζεται από την επιτακτική θεώρηση της φιλοσοφίας στο συνολικό πλαίσιο των κοινωνικών επιστημών, ώστε να ενταχθεί επιτυχώς η παραδοσιακή στη σύγχρονη μετανεωτερική φιλοσοφική οπτική και να αποτελέσει μια δυναμική πρόταση της διδασκαλίας της φιλοσοφίας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Η εν λόγω διατριβή αποτελεί μια μορφή ποιοτικής έρευνας που εκθέτει τις προϋποθέσεις, εξετάζει τα δεδομένα και προβάλλει τα συμπεράσματα της έρευνας, την οποία αφορά, δηλαδή ακριβώς τη δυνατότητα ανάγνωσης της καντιανής ηθικής στον σύγχρονο, εμπορικό, δημοφιλή (pop), αμφισβητούμενο κινηματογράφο, πραγματοποιώντας παράλληλα διαδοχικά τη σύνδεση αισθητικής και ηθικής, ηθικής και τέχνης και, εντέλει, καντιανής ηθικής και κινηματογράφου.