Οι διάκονοι και η διακονία του λόγου στη Σερβική Εκκλησία κατά τον 19ο και 20ο αιώνα

Abstract

The present doctoral dissertation examines the ministry of the word of God in the Serbian Church during the 19th and 20th centuries. It records a set of figures (18 preachers) involved in the ministry of the word, the historical context in which they worked, lived, and taught theology, as well as their homiletic works for the purpose of analyzing the subject matter of their homilies. For a clearer illustration of the above, it features several elements from serial publications of the Serbian Church that are related to the ministry of the word. It examines the influences and movements that made an impact on the ministry of the word in the Serbian Church. Moreover, it identifies the historical circumstances and changes in regard to the paradigm of preaching in these two centuries. In the 19th century we may observe the influence of a scholastic theology with an excessive emphasis on morality. In the 20th century the paradigm of preaching shifts and we see a patristic model of preaching emerge, especially from the two leading preachers of the Serbian Church at the time, St Nikolaj Velimirović and St Justin Popović. Two of the fundamental characteristics of the ministry of the word in the Serbian Church are: 1) the Christology of St Nikolaj Velimirović and St Justin Popović, and 2) the Serbian people’s sense of justice stemming from their historical rights and heritage in Kosovo. This dissertation opens a new page in the study of the ministry of the word in the Serbian Church as it raises topics for future dissertations and studies in this field.

Στα πλαίσια της παρούσας διδακτορικής διατριβής μελετήθηκε τη διακονία του λόγου στη Σερβική Εκκλησία στον 19ο και 20ο αιώνα. Έτσι, κατέγραψα τις προσωπικότητες εκείνες (18 ιεροκήρυκες) οι οποίες ασχολούνταν με τη διακονία του λόγου, το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο δρούσαν, τον βίο, τη θεολογία και τα ομιλητικά τους έργα, ώστε να εντοπίσω τη θεματολογία των ομιλιών τους. Για μια καλύτερη εικόνα των παραπάνω πρόσθεσα κάποια στοιχεία μέσα από περιοδικά της Σερβικής Εκκλησίας, τα οποία σχετίζονται με τη διακονία του λόγου. Εξετάστηκαν οι επιρροές, τα ρεύματα οποία επηρέασαν τη διακονία του λόγου της Σερβικής Εκκλησίας. Επίσης, εντοπίστηκαν συγκυρίες των ιεροκηρύκων, η αλλαγή του κηρυκτικού παραδείγματος σε αυτούς τους δυο αιώνες. Στον 19ο αιώνα παρατηρείται μια επιρροή σχολαστικής θεολογίας, η οποία τονίζει υπερβολικά την ηθική. Στον 20ο αιώνα αυτό το κηρυκτικό παράδειγμα αλλάζει και βλέπουμε ένα αγιοπατερικό κήρυγμα, κυρίως από τους δυο κορυφαίους ιεροκήρυκες της Σερβικής Εκκλησίας, του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς και του Οσίου Ιουστίνου Πόποβιτς. Δυο βασικά χαρακτηριστικά της διακονίας του λόγου της Σερβικής Εκκλησίας είναι: η χριστολογία του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς και του Οσίου Ιουστίνου Πόποβιτς και η αίσθηση του σερβικού λαού για τη δικαιοσύνη οποία πηγάζετε από την διαθήκη του Κοσόβου. Αυτή η διατριβή ανοίγει μια καινούρια σελίδα στη διακονία του λόγου της Σερβικής Εκκλησίας επειδή προσφέρει θέματα για επόμενες διατριβές και μελέτες αυτού του τομέα.

У оквиру овог докторског рада проучавана је област омилитике односно служба речи у Српској Цркви у 19 и 20 веку. Проучио сам биографије, богословље у оквиру беседништва, омилитичке теме, историјски контекст у коме су деловали 18 најпознатијих беседника Српске Цркве. Такође, обрадио сам периодику, утицаје и струје које су дали одређени правац служби речи у Српској Цркви. Показао сам подударност у појединим беседничким темама одређених беседника, и промену беседничке парадигме 19 и 20 века. Конкретније, беседништво 19 века је обележено схоластичким богословљем са изразитим нагласком на етику. У 20 веку ова беседничка парадигма је замењена светоотачком захваљујући деловању најпознатијих беседника Српске Цркве Светог Николаја Велимировића и Преподобног Аве Јустина Поповића. Две најбитније карактеристике службе речи Српске Цркве су: христологија Светог Николаја Велимировића и Преподобног Аве Јустина Поповића и својеврстан осећај правде српског народа који своје порекло има у косовском завету. Овај докторат отвара нове перспективе у омилитици Српске Цркве јер нуди нове оригиналне теме које би могле да буду проучене у будућности.