Διδακτική παρέμβαση με σημείο αναφοράς τη ρητή διδασκαλία στρατηγικών νοηματικής προσπέλασης ολοκληρωμένων αφηγηματικών κειμένων: μια μελέτη περίπτωσης, μαθητών και μαθητριών της Β΄τάξης του δημοτικού σχολείου: μια μελέτη περίπτωσης, μαθητών και μαθητριών της Β΄τάξης του δημοτικού σχολείου

Abstract

The aim of the present study is to examine the effectiveness of direct and guided teaching of conceptual access strategies at the level of reading comprehension of complete narrative texts by pupils of the second grade of Primary School. This is a case study, whose holistic nature, on the one hand, allows the organization and use of various teaching practices and interventions within the context of a real class and, on the other hand, it provides the opportunity for integration and building on unpredictable events and uncontrolled factors that characterize the unique conditions of the specific class. Taking into account the theoretical frames and the models that have been advocated in relation to the guided teaching as methods which intensify various cognitive functions in the early years of teaching young learners, specific meta-cognitive strategies are proposed, such as students making predictions before reading a passage, generating questions during the reading itself, inferring various conclusions, and the summarized narration of the story after the passage has been read. The attempted contextualization comprises a collection of instructional methods and practices, which aim at transforming the way that texts are treated by young learners and at improving the control of their reading comprehension. The collection of the research data was carried out in the 2016-17 academic year and it was based on the chronological order of data, on the recording of the interactive discussions during the study of the texts and the elaboration on them, the assessment tests on the context with questions of scaled difficulty, the written and oral summaries translation of nine students of the second grade of Primary School in a rural area in the Prefecture of Serres, Greece. The collected data were analyzed in a systematic way with a view to elucidating and reconsidering the ways in which they interfere at the level of the learners’ reading comprehension. According to the differences noticed in the performance in reading comprehension in the pre-test and post-test, the “added value” of the transformation of teaching was assessed and the data showed an improvement in the level of reading comprehension (in the post-test), which appeared to be above average, in contrast to the results of the pre-test, where the reading comprehension for most students was at an exceptionally low level. Moreover, the familiarization (of the students) with the effectiveness of the strategies to be used in text reading strengthens further the transfer and the repeated usage of strategies in the elucidation of narrative texts, thus contributing to and reinforcing the students’ progress in a proven way. This finding is in accordance with the findings of other researchers, who support that a well-planned teaching, based on the application of strategies, may prove to be a beneficial framework in teaching students and must be introduced as early as possible in the schooling years. Consequently, new suggestions in the teaching of language at Primary School are emerging.

Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στη διερεύνηση των επιδράσεων της άμεσης και καθοδηγούμενης διδασκαλίας στρατηγικών νοηματικής προσπέλασης, στο επίπεδο της αναγνωστικής κατανόησης ολοκληρωμένων αφηγηματικών κειμένων από μαθητές και μαθήτριες της Β΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Πρόκειται για μια μελέτη περίπτωσης, η ολιστική φύση της οποίας αφενός επιτρέπει την οργάνωση και χρήση ποικίλων διδακτικών δράσεων και παρεμβάσεων μέσα στο συγκείμενο μιας πραγματικής τάξης και αφετέρου παρέχει τη δυνατότητα ενσωμάτωσης και δόμησης πάνω σε απρόσμενα γεγονότα και ανεξέλεγκτες μεταβλητές που χαρακτηρίζουν τις μοναδικές συνθήκες της τάξης αυτής. Λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρητικές προτάσεις και τα μοντέλα που έχουν διατυπωθεί σχετικά με την καθοδηγούμενη διδασκαλία, ως μέθοδοι πρώιμης ισχυροποίησης ποικίλων ανώτερων λειτουργιών των νεαρών μαθητών, προτείνονται συγκεκριμένες μεταγνωστικές στρατηγικές, όπως η υποβολή προβλέψεων πριν την ανάγνωση, η υποβολή ερωτήσεων από τους μαθητές κατά τη διάρκειά της, η συναγωγή ποικίλων συμπερασμών και η περιληπτική αναδιήγηση των ιστοριών μετά το πέρας της αναγνωστικής διαδικασίας. Η πλαισιοθετημένη μελέτη που επιχειρείται συνίσταται σε ένα σύνολο διδακτικών μεθόδων και πρακτικών που στοχεύουν να μετασχηματίσουν τον τρόπο προσέγγισης των κειμένων από τους νεαρούς μαθητές και να βελτιώσουν τον έλεγχο της αναγνωστικής τους κατανόησης. Η συλλογή του ερευνητικού υλικού έγινε κατά το σχολικό έτος 2016-17 και βασίστηκε στο χρονολόγιο των γεγονότων, στην καταγραφή των συνομιλιακών συζητήσεων κατά την επεξεργασία και τη διαπραγμάτευση των κειμένων, στις δοκιμασίες αξιολόγησης με ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας πάνω στο περιεχόμενό τους και τις γραπτές και προφορικές περιληπτικές αναδιηγήσεις 9 μαθητών/τριών της Β΄ τάξης δημοτικού από ένα σχολείο της αγροτικής περιοχής του Ν. Σερρών. Το υλικό που προέκυψε αναλύθηκε συστηματικά με στόχο τη συνολικότερη αποσαφήνιση και επανεξέταση των τρόπων που ενδεχομένως η διδασκαλία στρατηγικών διαμεσολαβεί στο επίπεδο αναγνωστικής κατανόησης των μαθητών/τριών. Με βάση τις διαφορές στις επιδόσεις της αναγνωστικής κατανόησης στις προκαταρκτικές και τελικές δοκιμασίες αξιολογήθηκε το στοιχείο της «προστιθεμένης αξίας» των μετασχηματισμών της διδασκαλίας, με τα δεδομένα να αποτυπώνουν σαφή βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης των μαθητών, σε αντίθεση με τα αποτελέσματα στις προκαταρκτικές δοκιμασίες, όπου το επίπεδό της για την πλειοψηφία των μαθητών ήταν χαμηλού επιπέδου. Επιπλέον, η ενημέρωση αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών φάνηκε να ενισχύει τη μεταφορά και επανειλημμένη χρήση τους από τους μαθητές κατά τη διάρκεια επεξεργασίας αφηγηματικών κειμένων, συνεισφέροντας και ενισχύοντας ενυπόστατα την πρόοδό τους. Το εύρημα αυτό βρίσκεται σε συμφωνία με ευρήματα άλλων ερευνητών που αποφαίνονται ότι μια διδασκαλία καλά σχεδιασμένη και βασισμένη στη διδασκαλία στρατηγικών μπορεί να αποδειχθεί ένα ωφέλιμο πλαίσιο διδασκαλίας για τους μαθητές, το οποίο θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα κατά τη φοίτησή τους στο σχολείο. Κατά συνέπεια, αναδύθηκαν νέες προτάσεις για τη διδασκαλία της γλώσσας στην πρωτοσχολική ηλικία.