Η περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του Μαξίμου Μαργουνίου: μέτρο διαλλαγής: η μεταβυζαντινή θεολογική διπλωματία του Μαξίμου Μαργουνίου

Abstract

The most typical example of a moderate and conciliatory scholar Hierarch of the post-Byzantine period was the Bishop of Kythera Maximos Margounios, who with a deep education and writing talent wanted to be the "bridge-builder" between Eastern and Western theological thought. Maximos was the type of classical humanist theologian who dedicated his virtues and education to the Church with absolute faith in its salvific message. Having a hardworking spirit and open to dialogue with otherness, he tried to understand the theological currents of the West and to refine them through the ancient Patristic tradition of the East. Margounios' will for unity was not a state of passive acceptance of the Latin positions, as had happened before with some Byzantine scholars. Maximos felt that the views of the Fathers of the indivisible Church composed the mosaic of the common faith, complementing the meanings and agreeing with the dogmatic decision even when they still used different terminology, methodology and language. However, the orthodoxy of his approach is certain, as he refuses to adopt a theological comparison, which leads to indiscriminate homogenization.

Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα μετριοπαθούς και συμφιλιωτικού λογίου Ιεράρχη της μεταβυζαντινής περιόδου υπήρξε ο Επίσκοπος Κυθήρων Μάξιμος Μαργούνιος, ο οποίος διαθέτοντας βαθιά μόρφωση και συγγραφικό τάλαντο θέλησε να αποτελέση τον «γεφυροποιό» μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής θεολογικής σκέψεως. Ο Μάξιμος υπήρξε ο τύπος του κλασσικού ανθρωπιστή θεολόγου, που αφιέρωσε τις αρετές και την παιδεία του στην Εκκλησία με απόλυτη πίστη στο σωτηριολογικό της μήνυμα. Διαθέτοντας πνεύμα εργώδες και ανοιχτό στον διάλογο με την ετερότητα, προσπάθησε να κατανοήση τα θεολογικά ρεύματα της Δύσεως και να τα διυλίση μέσα από την αρχαία Πατερική παράδοση της Ανατολής. Η διάθεση ενότητος του Μαργουνίου δεν ήταν μία κατάσταση παθητικής αποδοχής των Λατινικών θέσεων, όπως είχε συμβεί προηγουμένως με κάποιους Βυζαντινούς λογίους. Ο Μάξιμος αισθανόταν πως οι απόψεις των Πατέρων της αδιαίρετης Εκκλησίας συνέθεταν το μωσαϊκό της κοινής πίστεως, συμπληρώνοντας τα νοήματα και συμφωνώντας στην δογματική απόφανση και όταν ακόμα αυτοί χρησιμοποιούσαν διαφορετική ορολογία, μεθοδολογία και γλώσσα. Μολοντούτο η ορθοδοξία της προσεγγίσεώς του είναι δεδομένη, αφού αρνείται να υιοθετήση ένα θεολογικό συγκρητισμό, ο οποίος οδηγεί στην άκριτη ομογενοποίηση.