Υγεία και έφηβοι στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας: εκτίμηση εμπειριών και αναγκών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας

Abstract

Purpose: This study aims to explore experiences and views of 15 year old adolescents on primary health care services in large cities in Greece, and make policy and practice recommendations. Methods: A representative sample of 15-year old students, living in large cities of Greece, was selected using stratified cluster sampling. Information was collected using a structured questionnaire. Results: The questionnaire was completed by 2019 of the 2342 students in the school classes selected (response rate 86%). Girls were 54%; 92% were born in Greece. Half of the students (50%) reported having communication problems with the physician(s) they usually visit. Reasons of communication problems included: a/organizational problems, e.g. inadequate consultation time (17%); b/privacy and confidentiality issues, e.g. not having the opportunity to be alone with the doctor (36%), lack of confidence that their discussion with the doctor will not be disclosed to their parents (46%); c/lack of understanding their perspective, e.g. the doctor “is not interested in my problems” (15%), he/she “does not treat me with respect” (13%). The gender of the physician is important for about one third of the students of the study sample (girls 48%, boys 23%), and girls tend to prefer a female doctor (54%). Conclusions: This study shows important communication problems of adolescents and points out contributing factors. Adolescents need developmentally appropriate health care, professionals who can communicate effectively, more consultation time, confidentiality and privacy. Service provision should be accordingly modified.

Σκοπός: Η μελέτη έχει στόχο τη διερεύνηση των εμπειριών και των απόψεων των 15χρονων εφήβων από τη χρήση πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και τη διατύπωση προτάσεων βελτίωσης της συνήθους πρακτικής. Μέθοδος: Χρησιμοποιήθηκε αντιπροσωπευτικό δείγμα των 15χρονων εφήβων μαθητών, που ζούσαν στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Η δειγματοληψία έγινε με διαστρωμάτωση (stratification) βάσει γεωγραφικών κριτηρίων και δειγματοληψία μαθητών «κατά συστάδες» (cluster sampling), με χρήση των σχολείων ως «συστάδες» μαθητών. Η συλλογή των πληροφοριών έγινε με τη χορήγηση ειδικά διαμορφωμένου ερωτηματολόγιου. Αποτελέσματα: Το ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν 2019 μαθητές από τους 2342 μαθητές που ήταν το σύνολο των μαθητών των τμημάτων που επελέγησαν (βαθμός απόκρισης 86%). Τα κορίτσια αποτελούσαν το 54%. Το 92% των μαθητών είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα. Οι μισοί μαθητές (50%) ανέφεραν ότι αντιμετώπιζαν προβλήματα επικοινωνίας με τους γιατρούς που συνήθως επισκέπτονται. Οι αιτίες των προβλημάτων επικοινωνίας περιλαμβάνουν: α/ οργανωτικά θέματα, π.χ. ανεπαρκή χρόνο στη συνάντηση με τον/την γιατρό (17%), β/ θέματα σχετικά με την ιδιωτικότητα και την εμπιστευτικότητα, π.χ. ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα να είναι ο/η έφηβος μόνος/η με τους γιατρούς (36%), έλλειψη εμπιστοσύνης των εφήβων ότι το περιεχόμενο της συζήτησης με τον/την γιατρό δεν θα αποκαλυφθεί στους γονείς τους (46%), γ/ έλλειψη κατανόησης της οπτικής τους, π.χ. ο/η γιατρός «δεν ενδιαφέρεται για τα προβλήματα μου» (15%), «δεν μου φέρεται με σεβασμό» (13%). Το φύλο του γιατρού είναι σημαντικό για περίπου το 1/3 των μαθητών του δείγματος της μελέτης (κορίτσια 48%, αγόρια 23%), με τα κορίτσια να προτιμούν γυναίκα γιατρό (54%). Συμπέρασμα: Η μελέτη καταγράφει σημαντικά προβλήματα επικοινωνίας των εφήβων με τους γιατρούς και επισημαίνει τους παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό. Η παροχή υπηρεσιών υγείας στους εφήβους οφείλει να συνάδει με τις ανάγκες υγείας και πρόληψης και τις αναπτυξιακές ανάγκες της ηλικίας. Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να διαθέτουν τις απαραίτητες επικοινωνιακές δεξιότητες, να διατίθεται περισσότερος χρόνος στη συνάντηση, εμπιστευτικότητα και ιδιωτικότητα. Η τροποποίηση των σχετικών υπηρεσιών είναι απαραίτητη.