Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και φυσική δραστηριότητα σε γυναίκες που έχουν νοσήσει από καρκίνο στο μαστό

Abstract

Breast cancer is one of the most common cancers affecting women worldwide and depression and anxiety are disturbing side effects of cancer diagnosis and treatment. The aim of the study was to examine the associations of physical activity in global health, quality of life (QoL), and psychological factors (depressive symptoms, self-esteem and anxiety) in breast cancer survivors after finishing cancer treatment and through survivorship. Demographic variables (marital status, education, income), medical status (cancer stage) and level of physical activity (metabolic equivalent of task - MET) were tested as predictors of depressive mood, anxiety, self-esteem and quality of life in younger and older breast cancer survivors. 171 Greek breast cancer survivors, whο had finished cancer treatment for at least one and a half year ago, were included in this study. Demographic and medical information, self-reported and objective physical activity levels, global health, quality of life, depressive symptoms, self-esteem and anxiety were assessed in all participants with the assessments of POMS, STAI, SES, EORTC module 23 & module 30 and IPAQ and a treadmill test. The statistical analyses were conducted using the statistical package SPSS version 22. It was shown that active women had lower depressive symptoms (t=7.89, p ≤ 0.001), less anxiety (t=9.78, p ≤ 0.001), higher self-esteem (t=12.08 p ≤ 0.001), better global health (t=11.26, p ≤ 0.001) and quality of life (t=9.08, p ≤ 0.001), compared to the inactive ones, even in the long term after finishing any treatment through survivorship. Exercise had significant positive correlations with self-esteem (r = 0.633, p ≤ 0.001), global health (r = 0.674, p ≤ 0.001) and quality of life (physical r = 0.643, p ≤ 0.00l, role r = 0.615, p ≤ 0.001, emotional r = 0.487, p ≤ 0.001, cognitive r = 0.417, p ≤ 0.001, and social r = 0.396 , p ≤ 0.001 aspects). Moreover, significant negative correlations with anxiety and depressive symptoms were found. Multiple regression analysis revealed that MET and covariates such as income, education and stage of cancer were significant predictors of depressive symptoms, self-esteem, anxiety, global health and quality of life in younger survivors, while MET, income, education, stage of cancer and marital status were significant predictors of the dependent variables for the older ones. It can be concluded that exercise should be recommended to cancer survivors even after they have finished their treatment and through survivorship so as to achieve higher self-esteem, better quality of life and decreased anxiety and depressive symptoms.

Ο καρκίνος του μαστού είναι ένας από τους συνηθέστερους καρκίνους που πλήττουν τις γυναίκες παγκοσμίως, ενώ ταυτοχρόνως, η κατάθλιψη και το άγχος είναι ψυχολογικές παρενέργειες τόσο της διάγνωσης όσο και της θεραπείας του καρκίνου. Στόχος της παρούσης έρευνας ήταν να εξετάσει τη σχέση της σωματικής δραστηριότητας με τη γενική υγεία, την ποιότητα ζωής (QoL) και τους ψυχολογικούς παράγοντες (καταθλιπτικά συμπτώματα, αυτοεκτίμηση και άγχος) στις επιζήσασες του καρκίνου του μαστού μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας και κατά τη διάρκεια της επιβίωσης. Οι δημογραφικές μεταβλητές (οικογενειακή κατάσταση, εκπαίδευση, εισόδημα), ιατρική κατάσταση (στάδιο του καρκίνου) και το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας εκφρασμένο σε μεταβολικό ισοδύναμο – MET, εξετάστηκαν ως παράγοντες που σχετίζονται με τα επίπεδα της κατάθλιψης, του άγχους, της αυτοεκτίμησης και της ποιότητας ζωής μεταξύ νεαρότερων και μεγαλύτερων σε ηλικία επιζήσασων γυναικών. Συνολικά, 171 Ελληνίδες συμμετέχουσες, που είχαν τελειώσει θεραπεία καρκίνου μαστού για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο πριν, συμπεριλήφθηκαν στην παρούσα μελέτη. Δημογραφικές και ιατρικές πληροφορίες, αυτοαναφερόμενα και αντικειμενικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, γενική υγεία, ποιότητα ζωής, προφίλ ψυχικής διάθεσης και συμπτώματα κατάθλιψης, αυτοεκτίμηση και άγχος αξιολογήθηκαν σε όλες τις συμμετέχουσες με το ερωτηματολόγιο για τη φυσική δραστηριότητα (IPAQ), για την ποιότητα ζωής (EORTC module 23 & 30), για το Προφίλ Ψυχικής Διάθεσης (POMS), για την αυτοεκτίμηση (SES, Self-esteem) και για το άγχος (STAI) αντίστοιχα. Για την αντικειμενική μέτρηση της φυσικής δραστηριότητας διενεργήθηκε μέτρηση σε δαπεδοεργόμετρο. Οι στατιστικές αναλύσεις έγιναν με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS έκδοση 22. Από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης φάνηκε ότι οι φυσικά δραστήριες γυναίκες είχαν καλύτερο προφίλ ψυχικής διάθεσης (t=8.06, p ≤ 0.001), χαμηλότερα συμπτώματα κατάθλιψης (t=7.89, p ≤ 0.001) λιγότερο άγχος (t=9.78, p ≤ 0.001), υψηλότερη αυτοεκτίμηση (t=12.08, p ≤ 0.001), καλύτερη γενική υγεία (t=11.26, p ≤ 0.001) και ποιότητα ζωής (t=9.08, p ≤ 0.001), σε σύγκριση με τις ανενεργές ή λιγότερο ενεργές γυναίκες, ακόμη και μακροπρόθεσμα μετά την ολοκλήρωση οποιασδήποτε θεραπείας κατά τη διάρκεια της επιβίωσης. Επιπρόσθετα, η άσκηση είχε σημαντικές θετικές συσχετίσεις με την αυτοεκτίμηση (r = 0.633, p ≤ 0.001), τη γενική υγεία (r = 0.674, p ≤ 0.001) και την ποιότητα ζωής σε όλους τους παράγοντες που την απαρτίζουν (σωματικός r = 0.643, p ≤ 0.001, ρόλος r = 0.615, p ≤ 0.001, συναίσθημα r = 0.487, p ≤ 0.001, γνωστικός r = 0.417, p ≤ 0.001 και κοινωνικός r = 0.396, p ≤ 0.001). Επιπλέον, βρέθηκαν σημαντικές αρνητικές συσχετίσεις μεταξύ του άγχους (r = -0.442, p ≤ 0.001) και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων (r = -0.552, p ≤ 0.001). Η ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης αποκάλυψε ότι η φυσική δραστηριότητα και οι μεταβλητές εισόδημα, εκπαίδευση και στάδιο νόσου ήταν σημαντικοί παράγοντες που σχετίζονται με τα καταθλιπτικά συμπτώματα, την αυτοεκτίμηση, το άγχος, τη γενική υγεία και την ποιότητα ζωής στις νεότερες επιζήσασες, ενώ η φυσική δραστηριότητα, το εισόδημα, και η οικογενειακή κατάσταση ήταν σημαντικοί παράγοντες που σχετίζονται με τις εξαρτημένες μεταβλητές για τις μεγαλύτερες σε ηλικία επιζήσασες. Συμπερασματικά, η άσκηση θα πρέπει να συνιστάται στις επιζήσασες του καρκίνου του μαστού, ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας τους και κατά τη διάρκεια της επιβίωσης, ώστε να συμβάλλει μεταξύ άλλων μεταβλητών στην υψηλότερη αυτοεκτίμηση, καλύτερη ποιότητα ζωής, μειωμένο άγχος και λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης.