Τα νοήματα και ο κοινωνικός προβληματισμός της φωτογραφίας στα χρόνια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου

Abstract

The Greek Civil War (1946-1949) between the Democratic Army of Greece (DSE) and the National Army (ES) is considered internationally as the first act of the cold war in the post-war history as well as the military conflict with the largest number of victims that the country has ever experienced since 1830 (Margarítis,2002:51). The PhD thesis focuses on photography produced by amateur and professional photographers, during the Greek Civil War. The aim of the study is to detect the relationship between the opposing forces as a bipolar ideological shape on the photographical production. The archival research and the research on unpublished and published photographic material by professional and amateur photographers consisted the methodological approach. The research focuses on photographs, handwritings, books, personal narrations, photo albums, exhibitions, articles and publications. Material was searched in archives and photographic collections of Museums, Research Institutions, War Institutions (clubs, associations, etc.), private collections, libraries and websites. The triangulation, as a crosscheck process of the quality research techniques, such as iconography, iconology, hermeneutic, semiotics, discourse analysis and descriptive statistics, was used for the classification and the analysis of the photographic material. The aim was to highlight the social and political context within the cultural production of photography.

Ο ελληνικός Εμφύλιος (1946-1949) μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) και του Εθνικού Στρατού (ΕΣ) θεωρείται διεθνώς ως η πρώτη πράξη του ψυχρού πόλεμου στη μεταπολεμική ιστορία και ως η πολεμική σύγκρουση με τις μεγαλύτερες ανθρώπινες απώλειες που γνώρισε η χώρα από το 1830 έως σήμερα (Μαργαρίτης, 2002:51). Η έρευνα επικεντρώνεται στο φωτογραφικό έργο ερασιτεχνών και επαγγελματιών φωτογράφων, οι οποίοι περιγράφουν μέσα από τον φωτογραφικό φακό την περίοδο του Εμφυλίου. Σκοπός της μελέτης είναι η ανίχνευση των σχέσεων των αντίπαλων δυνάμεων ως διπολικό ιδεολογικό σχήμα του Εμφυλίου στην παραγωγή φωτογραφικών εικόνων. Μεθοδολογικά για τη μελέτη φωτογραφικού υλικού επιλέχθηκε η επιτόπια αρχειακή έρευνα και η αποδελτίωση αδημοσίευτου και δημοσιευμένου φωτογραφικού υλικού από επαγγελματίες και ερασιτέχνες φωτογράφους. Η έρευνα εστιάζει σε φωτογραφίες, χειρόγραφα, βιβλία, προσωπικές μαρτυρίες, λευκώματα, εκθέσεις, άρθρα και εκδόσεις. Αναζητήθηκε υλικό σε αρχειακές και φωτογραφικές συλλογές από Μουσεία, Ερευνητικούς Φορείς, Φορείς για την Εθνική Αντίσταση και τον Πόλεμο (σύλλογοι, σωματεία, ενώσεις κ.ά) ιδιωτικές συλλογές, βιβλιοθήκες και ιστότοπους. Για την ταξινόμηση και ανάλυση του φωτογραφικού υλικού επιλέχθηκε η τριγωνοποίηση, ως διασταύρωση ποιοτικών τεχνικών, όπως η εικονογραφία, η εικονολογία, η ερμηνευτική, η κοινωνική σημειωτική, η ανάλυση λόγου και η περιγραφική στατιστική με στόχο την ανάδειξη του κοινωνικού και πολιτικού συγκείμενου, εντός του οποίου εκδηλώνεται η πολιτιστική παραγωγή της φωτογραφίας.